17 jan 2002
Nummer 9 17 januari 2002
Eiwit in de urine is vroege voorbode van hart- en vaatziekten
Om hart- en vaatziekten te voorkomen is het belangrijk om mensen
met een verhoogd risico zo vroeg mogelijk te herkennen. "We wisten
al dat een hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte risicovol
zijn", zegt drs. Gilles Diercks, "En nu blijkt ook eiwitverlies in
de urine een belangrijke indicatie te zijn. Waarschijnlijk is dit
zelfs een voorstadium van hart- en vaatziekten. De huisarts kan
eenvoudig zo'n urinetest uitvoeren en indien nodig medicijnen
voorschrijven. Want een vroege behandeling kan nog zeer effectief
zijn." Diercks promoveert op 30 januari 2002 aan de
Rijksuniversiteit Groningen.
Beschadigde bloedvaten
Veel hoger risico
Medicijnen herstellen vaatschade
PREVEND-onderzoeken
Curriculum vitae
Noot voor de pers
In 1997 ging het grootschalige Groningse bevolkingsonderzoek
'PREVEND' (Prevention of REnal and Vascular ENd stage Disease) van
start. Er zijn 80.000 Groningers tussen de 30 en 75 jaar benaderd
om een urinemonster in te sturen, zodat het op eiwitverlies
(microalbuminurie) kon worden getest. Diercks: "Van suikerpatiënten
is bekend dat eiwitverlies een belangrijke aanwijzing is voor
nieraandoeningen en voor hart- en vaatziekten. De vraag was of het
ook bij niet-diabetici een indicatie kan zijn voor hart- en
vaatziekten. Van de 40.000 mensen die op de oproep reageerden,
bleek 7,2 procent microalbuminurie te hebben. Dit was veel meer dan
verwacht, en daarom zijn we verder onderzoek gaan doen naar de
betekenis van eiwitverlies in de urine bij niet-diabetici." Voor
een uitgebreid vervolgonderzoek zijn 9.000 mensen uitgenodigd.
Beschadigde bloedvaten
"Het blijkt dat eiwitverlies vooral voorkomt bij diegenen die ook
al op een andere manier een verhoogd risico hebben op hart- en
vaatziekten", zegt Diercks, "Bijvoorbeeld door hoge bloeddruk,
roken of overgewicht. Om te zien hoe erg de bloedvaten beschadigd
zijn, hebben we met een hartfilmpje de mate van slagaderverkalking
in het hart in kaart gebracht. Het blijkt dat de kans op
slagaderverkalking hoger is naarmate er meer eiwit via de urine
verloren gaat. Microalbuminurie is daarom een belangrijke indicator
voor het risico op hart- en vaatziekten. Het begint al bij zeer
kleine hoeveelheden eiwit; zelfs op niveaus die bij suikerpatiënten
nog normaal worden gevonden."
Veel hoger risico
Hoe meer risicoindicatoren voor hart-en vaatziekten hoe beter, want
ook mensen zonder hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte
kunnen vaataandoeningen krijgen. Eiwitverlies blijkt dus een nieuwe
indicator en is bovendien eenvoudig en goedkoop te testen door de
huisarts. "Zo'n test is natuurlijk niet voor iedereen nodig", zegt
de promovendus, "Maar voor de wat oudere mensen die roken,
overgewicht hebben en bij wie hart- en vaatziekten in de familie
voorkomen, zou de urinetest het risico in een vroeg stadium kunnen
vaststellen." Een nauwkeurige manier om het riscio te voorspellen
is de combinatie van een hartfilmpje met de urinetest, zo ontdekte
Diercks. Het blijkt dat mensen met afwijkingen op beide tests, een
negen keer hoger risico hebben om te overlijden, en dan vooral aan
hart- en vaatziekten.
Medicijnen herstellen vaatschade
Niet bij alle mensen met microalbuminurie was er zichtbare schade
aan de bloedvaten te vinden. "Maar na verschillende onderzoeken
hebben we het sterke vermoeden gekregen dat microalbuminurie een
voorbode is van vaatschade", zegt Diercks, "Als dat zo is dan is er
een belangrijke preventieve rol voor de urinetest weggelegd. Er
zijn namelijk medicijnen die schade aan de bloedvaten kunnen
herstellen. Dit zijn dezelfde middelen die gebruikt worden tegen
hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte. Momenteel
onderzoeken we of deze medicijnen bij mensen met microalbuminurie
hart- en vaatziekten kunnen voorkomen. De resultaten hiervan
verwachten we volgend jaar."
PREVEND-onderzoeken
Diercks' promotieonderzoek is het tweede dat aan de PREVEND-studie
is verbonden. Dr. Sara-Joan Pinto-Sietsma promoveerde 14 november
jl. op een onderzoek naar de nierschade die samenhangt met
microalbuminurie (persbericht nr. 162, 2001). Zij ontdekte dat
eiwitverlies ook bij niet-diabetici op nierfunctiestoornissen kan
wijzen, nog voordat de nier werkelijk onherstelbaar beschadigd is.
Daarnaast stelt zij vast dat vooral mensen die roken en overgewicht
hebben het meeste risico lopen op nierschade. Momenteel zijn er nog
drie promovendi bezig met onderzoek met de PREVEND-gegevens.
Curriculum vitae
Gilles Diercks (Lyon, Frankrijk, 1969) studeerde geneeskunde aan de
Vrije Universiteit Amsterdam. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek
bij de afdeling Klinische Farmacologie van de RUG en de afdeling
Cardiologie van het AZG . Het onderzoek is gefinancierd door de
Nederlandse Nierstichting en de Nederlandse Hartstichting. Diercks
promoveert tot doctor in de medische wetenschappen bij prof.dr.
W.H. van Gilst en prof.dr. H.J.G.M. Crijns. De titel van het
proefschrift luidt: Microalbuminuria. A cardiovascular risk
indicator. Momenteel werkt Diercks als cardioloog in opleiding in
het Medisch Centrum Leeuwarden Zuid.
Noot voor de pers