Rijksarchiefdienst
DE OORLOG VOORBIJ...
Tentoonstelling over terugkeer en opvang na de Tweede Wereldoorlog in
Delfts Legermuseum
In zijn boek De Meelstreep beschrijft historicus Martin Bossenbroek
hoe vluchtelingen in Nederland werden behandeld toen ze na de Tweede
Wereldoorlog terugkeerden. Het boek was het resultaat van onderzoek
van de Stichting Onderzoek Terugkeer en Opvang (SOTO). Onderzoek dat
zich grotendeels concentreerde op de naoorlogse archieven van de
overheid die het Nationaal Archief i.o., het huidige Algemeen
Rijksarchief beheert. Het Legermuseum in Delft presenteert tot en met
26 mei de tentoonstelling 'De Oorlog voorbij' die voortvloeit uit het
SOTO-onderzoek.
De tentoonstelling 'De Oorlog voorbij Terugkeer en opvang na de Tweede
Wereldoorlog' belicht een onderbelicht deel van de geschiedenis van de
Tweede Wereldoorlog: de terugkeer en opvang van honderdduizenden
gevangenen en tewerkgestelden die buiten Nederland verbleven. De
tentoonstelling schetst een indringend beeld van de vele
oorlogsslachtoffers die afstand, procedures en emoties moesten
overwinnen om een plek te vinden in de naoorlogse samenleving.
'De oorlog voorbij ... is een samenwerkingsproject van het
Verzetsmuseum Amsterdam en de Stichting Onderzoek Terugkeer en Opvang.
Het project stelt de opvangervaringen van degenen die terugkeerden
centraal. Joden, Sinti en Roma ('zigeuners'), Jehovah's Getuigen,
politieke gevangenen en verzetsmensen, onderduikers, krijgsgevangenen,
tewerkgestelden, zeevarenden en ook de burgers en militairen uit
Nederlands-Indië vertellen, aan de hand van voorwerpen uit die tijd,
hoe zij de terugkeer en opvang hebben beleefd.
Foto's en filmbeelden laten de massaliteit zien van de stromen
vluchtelingen en ontheemden in het verwoeste naoorlogse Europa.
Nederland lag gedeeltelijk in puin en had de hongerwinter achter de
rug. Bestaande instanties werden ingezet en nieuwe organisaties
opgericht om aan de vraag naar voedsel, kleding, onderdak, transport
en fysieke en geestelijke bijstand te kunnen voldoen. Toch werd de
opvang door velen als ontoereikend ervaren. Bezoekers van de expositie
maken - net als de teruggekeerden destijds - een tocht langs de
loketten van de verschillende instanties. Zij krijgen een replica van
de 'Aanmeldingskaart voor gerepatrieerden' die bij deze loketten kan
worden afgestempeld.
Het Legermuseum heeft deze tentoonstelling in bruikleen van het
Verzetsmuseum Amsterdam en Stichting Onderzoek Terugkeer en Opvang
(SOTO). De SOTO heeft op uitnodiging van het kabinet onderzoek
verricht naar de kritiek die vele oorlogsslachtoffers hadden op de
gang van zaken bij hun terugkeer en opvang. Dit resulteerde onder meer
in de publicatie De Meelstreep, Terugkeer en opvang na de Tweede
Wereldoorlog van de hand van Martin Bossenbroek. Het boek werd in
november 2001 aan het kabinet gepresenteerd.
Voor meer info: www.legermuseum.nl of info@legermuseum.nl