Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut
Het weer nader verklaard
Een eeuw januari
(links/ grafiek) Koude januari's waren in de twintigste eeuw in de
minderheid. In De Bilt lag de temperatuur in de ijsmaand, zoals
januari wordt genoemd, gemiddeld zestien keer onder nul; in de
negentiende eeuw ruim twee keer zo vaak. De laatste koude januari,
compleet met Elfstedentocht, beleefden we in 1997 met -1,2 graden. In
1940 had ons land met -5,5 de koudste van de eeuw, maar ook in 1963
(-5,3) en 1942 (-5,1) was januari een echte ijsmaand. De jaren dertig
gingen voorbij zonder koude januari maar de jaren veertig haalden dat
in met vijf zeer koude maanden.
Vooral januari 1942 was een sneeuwmaand: op de helft van alle dagen
viel volop sneeuw; vooral rond de 25e was het erg met ook harde wind
en zeer strenge vorst. De 26e was de koudste dag van de eeuw: in De
Bilt werd het niet 'warmer' dan -11,2 graden! Toen 's avonds de wind
wegviel, werd de kou extreem: De Bilt noteerde met -24,8 zijn laagste
stand en Winterswijk boekte op de 27e januari 1942 met -27,4 graden
het landelijke eeuwrecord. Ook januari 1963 was bar en boos; in de
periode 1948-1978 was dit de enige zeer koude januari, wat indruk
maakte.
Bijzonder was ook het vele zachte winterweer in de jaren negentig;
alleen januari 1996 en 1997 waren koud. Op 13 januari 1993 noteerde De
Bilt met 15,3 graden het warmterecord van de eeuw, maar landelijk
staat 16 januari 1947 aan top met 17,2 graden in Maastricht. De
warmste januari's vielen ook niet in de jaren negentig: in 1921, 1975
en 1983 was deze maand met 6,2 graden het warmst, dat is 4 graden
boven het langjarig gemiddelde. Januari 1916 staat met 6,0 graden op
de tweede plaats, januari 1988 (5,9) op de derde en januari 1990 (5,7)
bezet de vierde plek. Die maand bood een van de zwaarste stormen: op
25 januari 1990 bereikte de wind aan zee een uur lang gemiddeld 108
km/h (windkracht 11). Op 3 januari 1976 haalde de wind zelfs 115 km/h.
De storm van de eeuw was die van 31 januari 1953, die de
watersnoodramp veroorzaakte. Niet de wind, kracht 10, maar de
stormvloed was rampzalig.
Recenter zijn de hoge waterstanden in 1995 en de dreigende
dijkdoorbraken en evacuaties. Oorzaak was de zware regen in de
stroomgebieden van de rivieren. Januari 1995 was in De Bilt met 127 mm
op drie na de natste van de eeuw; bovenaan staat januari 1948 met 141
mm, gevolgd door 1984 (133 mm) en 1988 met 128 mm januari-regen. De
droogste januari's van de 20e eeuw hebben we ook net achter de rug:
1997 met 3,6 mm en 1996 met 7,1 mm.
* Elfstedentocht
* Januari top-tien van de 20e eeuw in De Bilt
* Januari top-tien (actueel)
* Extreme windchill
* IJsbedekking in Friesland in de 20e eeuw (Herman Wessels)
* Jaarwisseling
* Januarikou
* Januariwarmte
* Koudegolf
* Koude winters
* Koudste winter van de eeuw
* Zachte winters
Laatste wijziging: 1 februari 2002
Vragen en reacties:
Harry Geurts, PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI