Rijksuniversiteit Groningen
29 jan 2002
Uit Persinformatie
Nummer 16 29 januari 2002
Periode 7 t/m 13 februari 2002
Promotie
(Sub)tropisch picoplankton overleeft enorme stress UV-straling
In zonlicht zitten schadelijke componenten die van invloed kunnen zijn
op biologische moleculen zoals eiwitten en DNA. Peter Boelen zocht een
extreme natuurlijke situatie op waar extra gevoelige organismen bloot
staan aan extra hoge doseringen ultraviolet-B (UVB) straling en
onderzocht in hoeverre zij daaronder te lijden hadden. Hij koos voor
tropische en sub-tropische oceanen, waar niet alleen de intensiteit
van het zonlicht het hele jaar hoog is, maar waar het water meestal
ook zo helder is dat het licht diep doordringt. Boelen ontdekte zelfs
dat biologisch effectieve UVB-straling daar tot enkele tientallen
meters door kan dringen in het water. Het merendeel van de organismen
in deze voedselarme contreien zijn algen en bacteriën (fyto- en
bacterioplankton) die zo klein zijn - kleiner dan 1 µm - dat zij
picoplankton worden genoemd. Kleine cellen hebben het voordeel dat ze
gemakkelijk voedingsstoffen kunnen opnemen, maar het nadeel dat zij
juist extra gevoelig zijn voor de schadelijke componenten van het
zonlicht. Boelen constateerde dat UVB-geïnduceerde DNA-schade een
algemeen fenomeen is in marien (sub)tropisch picoplankton. Dit houdt
in dat natuurlijke UVB-straling een stressfactor is voor deze
organismen. Over het algemeen zijn cellen in staat deze schade aan het
DNA te repareren. De twee belangrijkste reparatiemechanismen zijn
donkerreparatie en fotoreactivering, waarbij de donkerreparatie een
belangrijke rol blijkt te spelen bij het verwijderen van DNA-schade in
picoplankton. Zoals verwacht bleek dat het grotere (fyto)plankton
-groter dan 1 µm - alhoewel nauwelijks aanwezig in voedselarme
wateren, minder gevoelig is voor UVB-geïnduceerde DNA-schade. Op basis
van zijn totale onderzoek concludeert Boelen dat veranderingen in de
hoeveelheid UVB-straling die het aardoppervlak bereikt of
veranderingen in de helderheid van het water, bijvoorbeeld als gevolg
van eutrofiëring, van invloed zullen zijn op mariene voedselketens.
/FC
Peter Boelen (Emmen, 1967) studeerde biologie in Groningen en deed er
zijn promotieonderzoek bij de vakgroep Mariene Biologie, onderdeel van
onderzoeksgroep CEES met een aanstelling van het NIOZ. Per 15 februari
gaat hij als post-doc werken bij de Vrije Universiteit Amsterdam.
Datum en tijd
vrijdag 8 februari 2002, 16.00 uur
Promovendus
P. Boelen, tel. (050)363 22 26, fax (050)
363 22 61, e-mail: p.boelen@biol.rug.nl (werk)
Proefschrift
Sun-dazed to the core. Accumulation of DNA damage in (sub)tropical
picoplankton assemblages exposed to solar ultraviolet radiation
Promotor
prof.dr. W.J. Wolff
Faculteit
wiskunde en natuurwetenschappen
Plaats
Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen