Rijksuniversiteit Groningen

Nieuwe inzichten in de historische wortels van het Zenboeddhisme

Wie Zen zegt, denkt aan Japan, maar de 'uitvinders' van het Zenboeddhisme waren Chinese monniken. Godsdiensthistoricus en Sinoloog Kees Kuiken bestudeerde diverse schriftelijke bronnen over de Zesde Zenvader, de Chinees Huineng of kortweg Neng, die overleed in 713. Met de schriftelijke overleveringen in de hand verrichtte Kuiken ook onderzoek ter plaatse. Deze topografische aanpak levert nieuwe inzichten op. Zo wordt Neng in de officiële heiligenlevens (hagiografieën) wel de 'leraar van de Twee Bergtoppen' genoemd. Eén tekst stelt dat hij woonde op twee plaatsen: op de 'Twee Bergtoppen' en bij de 'Bron van de Leer', een oude naam voor het Nanhua-klooster in Zuid-China, waar hij nu nog wordt vereerd. De omgeving van het klooster is echter licht glooiend en voor twee bergtoppen kwam Kuiken ruim dertig kilometer verderop terecht. Daar staan twee steile kalksteenrotsen met eeuwenoude grotten (Lion's Crag). "Ik denk daarom", zegt Kuiken, "dat de wortels van de plaatselijke Huineng-verering in Lion's Crag liggen en niet in Nanhua."

Wanneer Neng honderd jaar na zijn dood 'heilig' wordt verklaard, trekt het gerucht dat een omstreeks 765 beschreven beeld van Neng zijn mummie is duizenden pelgrims naar het klooster in Nanhua. Deze vergulde 'mummie' wordt ook nu nog vereerd in dit Zen-pelgrimsoord. Na 765 verdwijnen geleidelijk alle verwijzingen naar de 'Twee Bergtoppen' uit de officiële hagiografie. In een klooster in Japan is echter nog een heiligenleven bewaard van vóór de canonisatie, de 'Betsuden' (letterlijk: 'de andere biografie'). Kuiken maakte voor zijn onderzoek de eerste Engelse vertaling hiervan. /ML

Kees Kuiken (Leeuwarden, 1954) studeerde sociale wetenschappen en vrije letteren aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 1993 kreeg hij de Wolters Noordhoff Academieprijs voor zijn afstudeerscriptie Soldiers, cops, bannermen. The rise and fall of the first communist Chinese police state, 1931-1969. Kuiken heeft een Chinees vertaalbureau, waarmee hij zijn promotieonderzoek financierde. Hij verrichtte zijn onderzoek bij de werkgroep Religieuze Symbolen van de Faculteit der Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap. Het proefschrift verschijnt uitsluitend op CD-ROM en niet als boek. Wel wordt de CD-ROM geleverd met een boekje met de inhoudsopgave, stellingen en een handleiding voor het gebruik.

Datum en tijd

donderdag 21 februari 2002, 16.00 uur

Promovendus

C.J. Kuiken, e-mail: chinter@wxs.nl

Proefschrift

The other Neng: topography and hagiography of the sixth ancestor

Handelsuitgave

Het proefschrift wordt uitgebracht op CD-ROM bij Boomker bv te Haren; ISBN 90-71809-59-5

Promotores

prof.dr. J.N. Bremmer en prof. T.H. Barrett

Faculteit

godsdienstwetenschappen en godgeleerdheid

Plaats

Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen