Ministerie van Buitenlandse Zaken
---
Club du Sahel en Nederlands Voorzitterschap
Achtergrond
Structuur en functioneren
Belangrijkste ontwikkelingen binnen de Club du Sahel
Aan de Voorzitter van de Vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken Van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Ministerie van
Buitenlandse Zaken Directie Sub-Sahara Afrika Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC
Den Haag
Datum 21 februari 2002 Auteur Gerda Dommerholt
Kenmerk DAF 02/084 Telefoon +31-(0)70-3486002
Blad /5 Fax +31-(0)70-3486607
Bijlage(n) 1 E-mail gerda.dommerholt@minbuza.nl
Betreft Nederlands Voorzitterschap van de Club du Sahel
C.c.
Zeer geachte voorzitter,
Hierbij heb ik het genoegen u te informeren over inzet en resultaten van het
Nederlands Voorzitterschap van de Club du Sahel et l' Afrique de l' Ouest.
Deze informatie zegde ik u toe tijdens het Algemeen Overleg met u over een
aantal West Afrikaanse landen op 14 november 2001 .
De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking
Eveline Herfkens
Club du Sahel en Nederlands Voorzitterschap
---
De Club du Sahel
Achtergrond
---
De Club du Sahel is als een gezamenlijk donorinitiatief (w.o. Nederland)
ontstaan in de droogteperiode 1969-1973 in de Sahel, ter ondersteuning van
het Comité Permanent Inter-Etats de Lutte contre la Sécheresse dans le Sahel
(CILSS). Het CILSS was een initiatief van acht West Afrikaanse Sahelstaten
om gezamenlijk de internationale (nood)hulp aan de regio te coördineren en
een strategie ter bestrijding van de effecten van de droogte te ontwikkelen.
De belangrijkste doelstellingen van de Club du Sahel in die periode waren, naast ondersteuning van het CILSS, 1) de internationale gemeenschap informeren en sensibiliseren over zowel noden als perspectieven van de Sahel, 2) verbeterde donorcoördinatie, 3) samen met de Sahellanden de lange termijn prioriteiten, m.n. rond voedselzekerheid, voor de regio formuleren.
Belangrijke kenmerken waren het informele karakter van de Club en het feit dat het één van de eerste initiatieven tot donorcoördinatie was. Het CILSS was de directe samenwerkingspartner en tevens lid van de Club.
Structuur en functioneren
---
Het hoogste orgaan binnen de Club du Sahel is de eenmaal per jaar
bijeenkomende Groupe d'Orientation et des Politiques(GOP), die tot voor kort
bestond uit de belangrijkste donoren van de Club en het CILSS. Een
voorzitter wordt om de twee jaar door de GOP-leden uit haar midden gekozen.
Aanvankelijk werd alleen en exclusief met het CILSS samengewerkt en was het
CILSS als enige West Afrikaanse organisatie lid van de Club. Inmiddels
(sinds begin jaren negentig) is het aantal organisaties uit West Afrika,
waarmee wordt samengewerkt, sterk uitgebreid. Het gaat daarbij om
organisaties en netwerken van boeren, lokale ondernemers, burgemeesters en
andere lokale bestuurders, en een netwerk van gecommitteerde ministers.
Sinds april 2001 zijn deze organisaties "officieel" lid van de Club du
Sahel.
Onder de paraplu van de OESO functioneert een klein secretariaat met een
zestal medewerkers die merendeels gedetacheerd zijn door de donoragencies.
Binnen de OESO heeft het Secretariaat een eigen plaats omdat het over eigen
financiële middelen beschikt en een informeel platform is waaraan ook West
Afrikaanse organisaties deelnemen.
Belangrijkste ontwikkelingen binnen de Club du Sahel
---
Het werk van de Club du Sahel en zijn Secretariaat richtte zich aanvankelijk
op de voedselzekerheid in de Sahel en bestond vooral uit het doen en
begeleiden van studies , en het doen van aanbevelingen voor vernieuwend
beleid, zoals het liberaliseren van de graanmarkten en het opstellen van een
voedselhulp-gedragscode voor de Sahel.
Deze studies toonden o.m. aan dat de Sahel niet losgezien kan worden van
ontwikkelingen in de rest van de West Afrikaanse regio. Het is vanuit deze
bevindingen dat de Club zich begin jaren negentig is gaan bezinnen op
uitbreiding van haar geografisch mandaat naar geheel West Afrika. Het is ook
in deze periode dat de organisaties van de Sahelbevolking steeds meer
betrokken worden bij het werk van de Club en regionale netwerken van de
civil society ondersteund gaan worden.
Aan het eind van de jaren negentig zijn verbreding van het mandaat, zowel
geografisch als inhoudelijk , versterking van het Afrikaans leiderschap
en ownership in de Club du Sahel en het aangaan van samenwerkingsverbanden
met meer dan alleen het CILSS als West Afrikaanse organisatie, belangrijke
issues binnen de discussies van de Club.
Het was onder het Zwitsers voorzitterschap (1997 t/m 1999) dat deze
onderwerpen op de agenda kwamen. Om verschillende redenen lukte het echter
niet om alle bij de Club betrokken actoren mee te krijgen en actief het
beoogde veranderingsproces in te gaan. Een aantal partners was bevreesd dat
bijvoorbeeld de eigen invloed met de komst van vooral anglofone landen en
van nieuwe donoren in de Club du Sahel, zou afkalven. Daarnaast bestond er,
m.n. bij donoren, twijfel over de meerwaarde van de Club du Sahel tussen
allerlei nieuwe, op Afrika gerichte, internationale fora en was men
toenemend ontevreden over de kwaliteit van de geleverde producten. De
interesse van de kant van de donoren nam gedurende de tweede helft van de
jaren negentig duidelijk af. De Club was verworden tot een nauwelijks
geïnspireerd en formeel functionerende organisatie.
Nederlands Voorzitterschap
Eind 1999 nam Nederland het voorzitterschap van Zwitserland over. Daarbij
stelde Nederland zich expliciet tot doel om gedurende het tweejarig
Voorzitterschap de Club op een aantal essentiële onderdelen te veranderen,
waarbij duidelijke meerwaarde aangetoond moest zijn. Voor ogen stond een
informele organisatie waarin West Afrikanen veel meer ownership zouden
hebben en deelname en lidmaatschap van alle actoren binnen de Club gebaseerd
was op werkelijke betrokkenheid. Inhoudelijk zouden vooral de West Afrikanen
de agenda moeten bepalen en vernieuwende inbreng in onderzoek, debat en
beleid moeten bieden op basis van concrete informatie uit het veld. Deze
vernieuwende informatie diende vervolgens ingebracht te worden in het meer
formele debat in andere internationale fora als de OESO/DAC en het SPA.
Hiermee en met een grotere aanwezigheid van Afrikaanse netwerken in de Club
du Sahel zou de Club haar specifieke rol en meerwaarde t.o.v. andere fora
kunnen aantonen en uiteindelijk tevens een belangrijke bijdrage kunnen
leveren aan verbetering van het hulpsysteem. Geografisch diende de Club zich
op geheel West Afrika te richten.
Het Nederlands voorzitterschap kreeg aanvankelijk behoorlijke tegenwerking
te verduren uit m.n. donorkringen onder andere omdat een aantal de eigen
invloed in de Club zag afnemen. Intensieve consultaties en besprekingen
hebben er bij de GOP-bijeenkomst in Parijs in april 2001 toe geleid dat toch
de omslag in de Club du Sahel kan worden gemaakt en van een Club met nieuwe
stijl en nieuw élan gesproken kan worden. Tijdens die bijeenkomst in april
2001 werd Nederland verzocht het Voorzitterschap een extra jaar te
vervullen. Hetgeen is geaccepteerd.
Organisatorisch ziet de Club er inmiddels ook anders uit. Naast de banden
met de Afrikaanse netwerken, zijn inmiddels samenwerkingsverbanden aangegaan
met diverse onderzoeksinstanties en NGO's in het Noorden en in West
Afrika . Voorts is op het Secretariaat in Parijs een toenemend aantal
Afrikaanse medewerkers opgenomen.
Het werk van de Club bestaat op dit moment uit het doen van een lange
termijn studie voor West Afrika, die uitgevoerd wordt in West Afrika door
West Afrikaanse onderzoeksinstellingen m.b.v. de lokale netwerken, begeleid
vanuit het Secretariaat in Parijs. Verder is de Club actief op de thema's
decentralisatie/lokaal bestuur en de regionale dimensies van ontwikkeling
van West Afrika. Daarbij staat niet de vele etatistische instituties maar de
maatschappelijke en economische dynamiek in de landen en tussen de landen
centraal. Dit geeft nieuwe mogelijkheden voor regionale samenwerking en
integratie en erkent en ondersteunt de al "op de grond" bestaande, vaak in
de informaliteit opererende, samenwerkingsverbanden. Ook hier is sprake van
Afrikaans trekkerschap.
Vernieuwend is daarbij tevens dat rond concrete onderwerpen zowel mensen uit
verschillende landen bijeen zitten als een mix van deskundigheden en
ervaring. Zo werken lokale bestuurders in de regio, van het op handelsgebied
belangrijke, drielandenpunt Burkina Faso, Mali en Ivoorkust samen op voor de
gemeentes interessante sociaal-economische onderwerpen voortgekomen uit
onderzoek. In het kader van decentralisatie is een nieuwe methode van
onderzoek naar lokale economische bedrijvigheid ontwikkeld die nu in alle
secundaire steden van Burkina Faso toegepast wordt en informatie oplevert
voor het lokale bestuur om o.a. het belastingsysteem aan te passen.
Een, in de praktijk belangrijk, gebleken aspect van deze vernieuwing is
tenslotte het feit, dat francofoon en anglofoon West-Afrika gezamenlijk om
te tafel zit.
Over de lokale dimensies van ontwikkeling van West Afrika zal de Club du
Sahel in mei a.s. een seminar in Den Haag in Den Haag organiseren.
Kort samengevat kan de nieuwe Club du Sahel et de l' Afrique de l' Ouest thans gekarakteriseerd worden als een informele organisatie van partners uit het Noorden en West Afrika met als taak het bijeenbrengen, verwerken en verspreiden van, voor de ontwikkeling van de Sahel en West Afrika, relevante informatie en kennis uit de concrete praktijk. De hoofdrol is die van knowledge-broker . Het uiteindelijke doel is het beschikbaar stellen van nieuwe kennis en inzichten aan beleidsmakers in internationale fora , donoragencies en politieke leiders in West Afrika zelf om zo ownership te versterken en de hulpinspanningen meer aan te laten sluiten op werkelijk gevoelde behoeftes van de West Afrikaanse bevolking.
Zie ook het bijgesloten overzicht: What the Club is and what it is not.
Ik ben van mening dat informele fora en ontmoetingsplaatsen waar het Zuiden
gebruikmakend van ondersteuning uit het Noorden ervaringen kan uitwisselen
en nieuwe wegen kan zoeken een belangrijke functie kunnen vervullen ter
ondersteuning van Afrikaanse dynamiek en zelfbewustzijn. Ik ben van mening
dat de Club du Sahel en (sinds kort) West Afrika daar een succesvol
voorbeeld van is, dat mede door Nederlands toedoen een belangrijke
koerswijziging in de richting van Afrikaanse dynamiek en ownership wist te
maken.
Kenmerk DAF 02/084
Blad /1
Nog steeds bekend en geciteerd is de West African Long Term Perspective
Study, waarin als vernieuwend element de rol van de trek van het platteland
naar de stad en de migratie naar de kustlanden werden ingebracht.
Inhoudelijk ging het niet meer alleen over voedselzekerheid, maar het
accent was verlegd naar regionale economische en sociale issues en
decentralisatie/lokaal bestuur.
Naast stug volhouden van Nederlandse kant, en met hulp van een aantal
like minded donoren zijn het vooral de Afrikaanse partners in de Club du
Sahel geweest die door hun enthousiasme voor de nieuwe opzet van de Club de
omslag hebben weten te maken.
O.a. met regionale organisaties in West Afrika als ECOWAS en UEMOA.
Met de omslag en om het nieuwe, verbrede mandaat tot uitdrukking te
brengen, is de naam van de Club ook veranderd.
===