Rijksdienst voor de Monumentenzorg
Schadediagnose bij historisch metselwerk via slim
expertsysteem
Vaak is het lastig om van schade die zich bij oud baksteenmetselwerk
en pleisterwerk voordoet goed en eenduidig oorzaak, gevolg en
mogelijke remedie vast te stellen. Door TNO-Bouw is in samenwerking
met verschillende wetenschappelijke instellingen in Europa en met
steun van onder meer de RDMZ, een systeem ontwikkeld en
'bedrijfsklaar' gemaakt dat hierin voorziet.
Dit Masonry Damage Diagnostic System (MDDS) is een geautomatiseerd
expertsysteem dat een flinke ondersteuning bij de diagnose van schade
of aantasting aan monumenten kan leveren. In het afgelopen jaar hebben
verschillende potentiële gebruikers via het deelnemen aan door TNO
georganiseerde workshops met het MDDS kennis kunnen maken. Een
proefversie van het systeem is inmiddels via de TNO-internetsite voor
een aantal Europese instituten, waaronder de Katholieke Universiteit
Leuven, de Technische Universiteit van Milaan, het Spaanse
bouwinstituut I.E.T. Toroja en het Koninklijk Instituut voor het
Kunstpatrimonium in België, beschikbaar. Omdat de uiteindelijke
doelgroep van het systeem mooi aansluit op de 'klantenkring' van de
RDMZ, kondigt de RDMZ hier graag het operationeel zijn van het MDDS
aan.
Wat is MDDS?
Het MDDS helpt betrokkenen bij het onderhoud en herstel van
historische gebouwen om op een eenduidige manier aantasting van en
schade aan metselwerk, steen, mortel en pleister te definiëren en naar
ernst en omvang te bepalen. Door zijn heldere bevragingsstructuur,
schadevergelijking en opslag van informatie - de gegevens van het
gebouw kunnen worden ingevoerd en vastgelegd - en de mogelijkheid van
standaardrapportage, kan het systeem per gebouw of bouwdeel als een
soort instandhoudingslogboek functioneren.
Met name de in het systeem aanwezige schadeatlas, maakt het mogelijk
om zelf een eenduidige definitie te formuleren van het type aantasting
of schade dat zich bij het getoetste monument manifesteert. Discussies
over problemen aan muurwerk, die vaak met schilderachtige termen als
'salpeteren', 'poesvorming' en 'muurkanker' worden aangeduid, kunnen
zodoende in de toekomst vermeden worden. Het MDDS geeft dus hulp bij
de ziektediagnose van de patiënt en het geeft aan wanneer er welk
nader onderzoek nodig is om tot een verantwoorde conclusie te komen.
Het is een recht-toe-recht-aan-systeem waarbij alle onnodige
ingewikkeldheid en computerballast is vermeden.
Het MDDS sluit de diagnose af met een rapportage, waarin de
gebouwgegevens, de diagnose en het advies voor vervolgstappen (aanpak
of nader onderzoek) automatisch zijn opgenomen. Deze rapportage kan
als basis voor een restauratie- of onderhoudsdossier dienen. Van een
eenmaal ingevoerd gebouw kan alle informatie worden bewaard in een
(elektronisch) archief of 'logboek' dat later is te raadplegen bij
onderhoudsinspecties en waarop bij een volgende diagnoseronde
eenvoudig kan worden aangesloten. Het kan ook dienen als uitgangspunt
en vergelijkingsmateriaal (documentatie) bij toekomstige diagnoses,
monitoring, discussies met eigenaren of beheerders, aannemers etc.
Voor wie is MDDS?
MDDS heeft als voornaamste doelgroepen: monumentenambtenaren,
restauratiearchitecten, consulenten monumentenzorg, bisschoppelijke
bouwbureaus en de monumentenwacht. Daarnaast kan het systeem een rol
gaan vervullen in het onderwijs op het gebied van de instandhouding
van historische gebouwen. Het systeem is als diagnose-instrument onder
meer bedoeld voor restauratiearchitecten, bouwkundig adviseurs en
onderhoudsinspecteurs en monumenteneigenaren.
Hoe kom ik aan het MDDS?
Na het optimaliseren van de proefversie gaat het gebruik van dit
systeem medio 2002 lopen via een abonnement. De abonnementsgelden
bekostigen het 'in de lucht' houden van het systeem op internet. De
abonnees kunnen via login en password een diagnose van problemen
vragen en de schadeatlas met achtergrondinformatie raadplegen. Bij
voldoende belangstelling van de kant van de doelgroepen worden de
abonnementsinkomsten ook gebruikt voor de uitbouw van de kennis in het
systeem. De gebruikersgroep zal straks ook via 'terugkoppelsessies'
invloed kunnen hebben op nieuw aan het MDDS toe te voegen expertise.
Het MDDS in verband met de Europese toepassing in het Engels gesteld;
wanneer zich voldoende vraag voordoet kan een Nederlandse versie
beschikbaar komen.
Evert Jan Nusselder (RDMZ) en Rob van Hees (TNO-Bouw)