Ingezonden persbericht

Universiteit Maastricht
Persbericht
25 maart 2002

Onderzoek in opdracht van ministerie van Financiën

'Marktwerking in de ziekenhuiszorg vereist een krachtige overheid'

In het bestuurlijke denken over de zorg wint de gedachte terrein dat de besturing en inrichting van de zorg aan een fundamentele herziening nodig zijn. Gepleit wordt voor meer marktwerking teneinde de doelmatigheid, vraaggerichtheid en kwaliteit van de zorg te verbeteren zonder dat de betaalbaarheid en de toegankelijkheid ervan in het gedrang komen. Een marktgestuurde zorg is echter in vele opzichten een black box. De gedachtevorming is altijd abstract gebleven. De verwachtingen over de effecten van marktwerking worden steeds gebaseerd op algemene theoretische inzichten waarbij onvoldoende rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken van de ziekenhuiszorg. Politiek geïnspireerd optimisme of pessimisme beïnvloedt de verwachting van marktwerking eveneens.

De capaciteitsgroep Beleid, Economie en Organisatie van de Zorg (BEOZ) van de Faculteit der Gezondheidswetenschappen van de Universiteit Maastricht (UM) heeft in opdracht van het Ministerie van Financiën onderzoek gedaan naar de mogelijkheden en effecten van marktwerking. Tevens is gekeken naar de vormgeving van het overheidsbeleid in een marktgestuurde gezondheidszorg. Het onderzoek is uitgevoerd door prof. J. Maarse, prof. W. Groot, prof. G. van Merode, dr. I. Mur-Veeman en dr. A. Paulus.

Op grond van een uitgebreide analyse van de markt voor ziekenhuiszorg trekken de onderzoekers de conclusie dat geen harde uitspraken kunnen worden gedaan over de vraag of marktwerking zal leiden tot meer doelmatigheid, een grotere vraaggerichtheid en een betere kwaliteit van de zorgverlening. Wel zijn er duidelijke aanwijzingen dat invoering van marktwerking zal leiden tot een extra kostenstijging, dat wil zeggen een kostenstijging boven op de stijging die nodig is om de groeiende behoefte aan zorg af te dekken. Voorts zal marktwerking leiden tot verschillen in toegankelijkheid, omdat de markt nu eenmaal zal inspelen op verschillen in voorkeuren en koopkracht van de zorgvragers. In hoeverre die verschillen - die nu overigens ook al bestaan - aanvaardbaar zijn, is aan de politiek om uit te maken. Ook kan marktwerking problemen meebrengen ten aanzien van de regionale spreiding van de ziekenhuiszorg.

Invoering van marktwerking vereist een krachtige overheid die niet alleen nieuwe spelregels formuleert. Vermoedelijk komen er niet minder regels maar andere regels. Voorts is van belang dat die spelregels worden nageleefd waarvoor nieuwe toezichtstructuren nodig zijn. Een gedoogbeleid is uit den boze. Ook is van groot belang dat de overheid bij de invoering van marktwerking een consistente koers vaart en niet, zoals zo vaak in het verleden, halverwege het invoeringsproces onder politieke druk weer op haar schreden terugkeert. Dan wordt de besturing van de zorg nog ingewikkelder.

Uit dit alles volgt niet dat dus ook maar van marktwerking moet worden afgezien. Daarmee zou volledig voorbij gegaan worden aan het feit dat het huidige systeem in veel opzichten is vastgelopen en dat de uitkomsten ervan op groeiend verzet stuiten van burgers, patiënten, werkgevers en andere partijen. Het huidige stelsel bevat onvoldoende prikkels voor doelmatigheid en vraaggerichtheid, alsmede voor het afleggen van verantwoording over geleverde zorgprestaties. In dit licht bezien biedt marktwerking een alternatief waaraan echter risico's zijn verbonden. Dit alles pleit voor een strategie van een waar nodig stapsgewijze invoering, duidelijke spelregels en een heldere invulling van de verantwoordelijkheid van de overheid als hoeder van het publiek belang.

Noot voor de pers
Meer informatie verstrekt professor J. Maarse via tel. 043-3881571 en 06-54633938.
Het onderzoeksrapport is te bestellen bij de capaciteitsgroep BEOZ, mevr. P. Peeters, via tel. 043-3881727.
De afdeling Communicatie van de Universiteit Maastricht is bereikbaar via tel. 043-388 2044 en mailto:pers@bu.unimaas.nl. Buiten kantooruren 06 21276512.
De persberichten van de UM staan ook op internet www.pers.unimaas.nl.