Gemeente Amerongen
Gemeente Amerongen
Dualisme in het gemeentebestuur
Wat verandert er vanaf 7 maart 2002 binnen het bestuur van de gemeente
Amerongen?
Vernieuwing van het bestuur van de gemeente
Begin 2002 is de wet Dualisering Gemeentebestuur aangenomen. Met
ingang van 7 maart 2002 zijn de verhoudingen in het gemeentelijk
bestuur veranderd. De rollen van bestuurders (wethouders) en
volksvertegenwoordigers (raadsleden) worden gescheiden. De
taakverdeling tussen raadsleden, wethouders, burgemeester en
ambtenaren is opnieuw vastgelegd.
Het gaat erom dat u meer zicht krijgt op het bestuur van de gemeente
en dat u weet waarvoor u bij wie moet zijn. Op die manier kunt u meer
invloed hebben op het beleid van de gemeente en dat betekent dat de
democratie beter werkt. Om die duidelijkheid te creëren heeft het
parlement bepaald dat alle gemeenten in Nederland voortaan dualistisch
werken. Wat zijn de belangrijkste veranderingen?
Gemeenteraad bestuurt op hoofdlijnen
In de taken en bevoegdheden van de gemeente als bestuurlijke
organisatie verandert er niets.
Maar de raad en het college van burgemeester en wethouders krijgen elk
hun eigen taken.
De raad bepaalt de kaders van het beleid (op hoofdlijnen, dus niet in
detail) en neemt de belangrijkste beslissingen, bijvoorbeeld de
vaststelling van een bestemmingsplan. Het college van burgemeester en
wethouders vormt het dagelijks bestuur en voert alle besluiten van de
gemeenteraad uit. Voorbeelden hiervan zijn het verlenen van
vergunningen, het benoemen van ambtenaren en het verkopen van grond.
De raad houdt zich daar niet langer direct mee bezig. De
raadsvergadering is dé plaats voor het openbare politieke debat. In de
raad moeten de politiek relevante zaken van de gemeente worden
besloten en besproken. Denk hierbij aan vraagstukken als het bouwen
van een multifunctioneel gebouw in de gemeente, het vaststellen van
prioriteiten bij de verdeling van het beschikbare geld of een debat
over het ouderenbeleid.
Gemeenteraad treedt meer naar buiten
De raadsleden zullen zich meer op ú richten. Het
volksvertegenwoordigen komt voor hen weer op de eerste plaats en niet
het doorwerken van stapels papier op het gemeentehuis. Raadsleden
hebben daar nu ook meer tijd voor, omdat ze zich niet meer bezighouden
met de uitvoering van het beleid. Dat doen ambtenaren in opdracht van
het college. Omdat raadsleden naar de burgers toe gaan, weten ze beter
wat er leeft in de gemeente. Die kennis gebruiken ze wanneer ze nieuw
beleid maken. Dat betekent overigens niet dat een raadslid een
doorgeefluik is voor uw persoonlijke belangen. Raadsleden hebben de
verantwoordelijkheid om zich bij hun werk te laten leiden door het
algemeen belang. Een raadslid zal u dus bij klachten over kapotte
lantaarnpalen of losliggende stoeptegels veelal doorverwijzen naar de
ambtenaren.
Wethouder is niet langer raadslid
De wethouder is niet langer tegelijkertijd raadslid. Hij stemt niet
langer mee over zijn eigen voorstellen en hoeft zijn eigen besluiten
niet te controleren als raadslid. De wethouder hoeft ook niet perse
lid van een politieke partij meer te zijn en mag - onder bepaalde
voorwaarden - zelfs van buiten de gemeente komen. Veel meer mensen
komen dus in aanmerking om wethouder te worden. Door deze maatregelen
ontstaat meer afstand tussen de raad en het college en kunnen
inhoudelijke argumenten de doorslag geven.
Gemeenteraad krijgt extra bevoegdheden
De verhouding tussen de raad en het college lijkt wat meer op de
verhouding tussen de Tweede Kamer en het kabinet. De gemeenteraad
werkt dan als de Tweede Kamer, het college van burgemeester en
wethouders als het kabinet.
De raad stelt vast welke doelstellingen gehaald moeten worden en
controleert vervolgens of het college deze doelstellingen ook
daadwerkelijk haalt. De gemeenteraad heeft een aantal middelen om het
college te controleren. Het gaat dan bijvoorbeeld om het recht om
vragen te stellen of het recht om een wethouder te ontslaan. Ook kan
de raad meer gebruik maken van de hulp van ambtenaren, daarvoor krijgt
de raad zelfs een eigen functionaris; de griffier. Ook het "recht van
onderzoek" is zo'n middel. Dat houdt in dat de raad een onderzoek kan
starten, wanneer raadsleden vermoeden dat op een bepaald gebied iets
is misgegaan. Een ander nieuw instrument is de rekenkamer of
rekenkamerfunctie, die uiterlijk 1 januari 2006 moet zijn ingevoerd.
Deze gaat na of de gemeente haar doelen heeft bereikt en hoeveel geld
dat heeft gekost.
Het college bestuurt
Het college zorgt voor het dagelijks bestuur in de gemeente en
verzorgt de uitvoering van de besluiten die door de gemeenteraad
worden genomen. Veel praktische beslissingen die bij de raad lagen,
worden nu door het college genomen. Neem bijvoorbeeld de verkoop van
een stuk grond of het aangaan van een contract met een aannemer. Het
college beslist hier zelfstandig over. Een ander nieuw element is het
burgerjaarverslag dat de burgemeester elk jaar moet uitbrengen. Hierin
wordt aandacht besteed aan de wijze waarop de gemeente met de burger
omgaat. Hierbij kunt u denken aan de klachtenafhandeling, maar
bijvoorbeeld ook het betrekken van burgers bij beleid.
Wie is de baas in de gemeente?
De gemeenteraad wordt direct gekozen door de burgers en is daarom de
baas in de gemeente. De raad benoemt de wethouders, die samen met de
burgemeester het college vormen. Het college is er voor het dagelijks
bestuur van de gemeente. Het college is hierover verantwoording
schuldig aan de raad. De ambtenaren helpen het college het beleid uit
te voeren. Het college is verantwoordelijk voor het handelen van de
ambtenaren. Als het college het beleid heeft uitgevoerd, controleert
de raad de uitvoering.
Als de raad ontevreden is over de uitvoering, kan zij de
verantwoordelijke wethouder(s) hierop aanspreken. Om de raad te helpen
bij zijn vertegenwoordigende functie, het vaststellen van te behalen
doelstellingen en de controle van het college wordt een griffier
aangesteld.
De burgemeester is voorzitter van de raad en het college. Als de
burgemeester er niet is, wordt het voorzitterschap van de raad
overgenomen door een raadslid.
Wat verandert er voor u in Amerongen?
Politieke debat terug in de raad
Tot 14 maart 2002 werd de besluitvorming in de gemeenteraad voorbereid
in drie raadscommissies. Om ervoor te zorgen dat het politieke debat
terugkeert in de gemeenteraad zijn met ingang van 14 maart de
raadscommissies afgeschaft. In plaats daarvan bestaat de
raadsvergadering uit drie delen: een gedeelte, waarin raadsleden
vragen kunnen stellen aan het college, een gedeelte, waarin een open
discussie kan plaatsvinden over relevante onderwerpen en tot slot een
gedeelte, waarin volgens een vaste vergaderorde punten ter
besluitvorming aan de raad worden voorgelegd. De raad reserveert
maandelijks een avond om uitvoerig bij een onderwerp stil te staan.
Deze zogenaamde themabijeenkomsten kunnen ook op locatie worden
gehouden.
Invoering maandelijks raadsspreekuur
Omdat het voor een goed functioneren van de raad belangrijk is te
weten wat er binnen de gemeente speelt, wordt een raadsspreekuur
ingesteld. Vertegenwoordigers van de vijf fracties zitten klaar om met
u van gedachten te wisselen over zaken die u bezig houden. Uw mening
is van belang voor de keuze van onderwerpen die op de raadsagenda
komen. Daarnaast draagt uw mening rechtstreeks bij aan de vorming van
gemeentelijk beleid. Het raadsspreekuur wordt met ingang van april
elke eerste maandag van de maand van 19.30 tot 20.00 uur in het
gemeentehuis gehouden. Het verdient aanbeveling tevoren aan het
secretariaat van de gemeente door te geven dat u komt, zodat u er
zeker van bent dat er voldoende tijd voor u is gereserveerd. Het
spreekuur is openbaar, zodat u ook als toehoorder welkom bent.
Vernieuwd vergaderrooster
Om uw betrokkenheid bij de werkzaamheden van de raad te vergroten, is
ervoor gekozen volgens een vast stramien te vergaderen. De maandag
wordt de vaste vergaderavond. Elke eerste maandag van de maand vindt
het raadsspreekuur plaats, gevolgd door het fractieberaad. Elke tweede
maandag van de maand wordt de raadsvergadering gehouden. Zoals
gebruikelijk zal de agenda voor de raadsvergadering tevoren bekend
worden gemaakt. Tijdens de raadsvergadering heeft u de gelegenheid uw
mening kenbaar te maken over de onderwerpen die op de agenda staan.
Dit kan gaan om de onderwerpen die in het tweede gedeelte van de
vergadering besproken worden of om de agendapunten die in het derde
gedeelte ter besluitvorming op de agenda staan. Wanneer u van het
zogenaamde spreekrecht gebruik wilt maken, dan kunt u dit voor de
vergadering aan de voorzitter kenbaar maken. Tot slot kan elke vierde
maandag van de maand een themabijeenkomst worden gehouden.
Tot slot
Elke gemeente moet aan het werk om de vernieuwing van de lokale
democratie vorm te geven. De vernieuwing zal niet van de ene dag op de
andere klaar zijn. Over een jaar zal een evaluatie plaatsvinden.
Mogelijk zullen aanpassingen noodzakelijk zijn. Hoe de structuur er
ook uiteindelijk uitziet, de bedoeling is ú als burger meer te
betrekken bij besluiten die genomen worden, de politiek meer
herkenbaar te maken en het functioneren van de gemeente verder te
verbeteren.
Wilt u meer weten
Uiteraard kunt u altijd contact opnemen met de gemeente. U kunt voor
informatie over de vernieuwde werkwijze van gemeenten ook surfen naar
www.minbzk.nl/dualisme. Meer gedetailleerde informatie vindt u op
www.vernieuwingsimpuls.nl. Heeft u vragen of opmerkingen? Heeft u
misschien al een mening over het dualisme? Surft u dan naar
www.ministerdevries.nl.