Space Research Organization Netherlands (SRON)
26 april 2002
Hoge Koninklijke Onderscheiding voor pionier van het ruimteonderzoek
Op vrijdag 26 april is aan Professor dr. ir. J.A.M. Bleeker, Algemeen
Directeur van de Stichting Ruimteonderzoek Nederland (SRON) een hoge
onderscheiding uitgereikt; die van Commandeur in de Orde van de
Nederlandse Leeuw. De onderscheiding is toegekend op grond van de
buitengewone verdiensten van Prof. Bleeker voor het Nederlandse en
Europese ruimteonderzoek.
Prof. Bleeker is één van de pioniers in het internationale onderzoek
dat gebruik maakt van satellieten voor astrofysisch en aardgericht
onderzoek. Als klein land heeft Nederland hierin al vroeg de
aansluiting gevonden met de grotere partners binnen de Europese
ruimtevaartorganisatie ESA, alsmede met NASA en de Russische
ruimtevaart.
Prof. Bleeker promoveerde, na zijn opleiding als Natuurkundig
Ingenieur aan de TU Delft, in 1971 in Leiden bij Prof. H.C. van de
Hulst, één van de grondleggers van de Europese samenwerking in de
ruimtevaart. In het begin van de jaren zestig legde Prof. van de
Hulst, o.a. samen met de Utrechtse Prof. C. de Jager, ook de basis
voor het Nederlandse ruimteonderzoek; de ontwikkeling en bouw van
wetenschappelijke instrumenten aan boord van satellieten.
Vanaf 1983 is Prof. Bleeker directeur van SRON, een instituut van NWO.
Onder zijn leiding groeide SRON als het nationale instituut voor
ruimteonderzoek, met vestigingen in Utrecht en Groningen, uit tot één
van de meest toonaangevende instituten op zijn terrein binnen Europa.
Enkele jaren geleden is dit nog eens bevestigd door een internationaal
samengestelde beoordelingscommissie. Door de unieke combinatie van
technische en wetenschappelijke deskundigheid, en een hechte relatie
met de industrie, heeft het SRON-instituut in de afgelopen 40 jaar
vele opdrachten weten te verwerven voor het ontwikkelen van
geavanceerde wetenschappelijke instrumenten voor tal van grote
internationale ruimteobservatoria. Recente voorbeelden zijn XMM-Newton
(ESA), Chandra (NASA), op dit moment operationeel, en Herschel (ESA),
te lanceren in 2007. Het SRON-instituut vervult in deze observatoria
de leidende rol van Principal Investigator (PI) voor één van de (drie
of vier) wetenschappelijke instrumenten aan boord. Een PI-rol
garandeert een meer dan evenredige wetenschappelijke opbrengst van de
Nederlandse deelname aan het wetenschappelijk programma van ESA. In
samenwerking met de industrie is het SRON-instituut de laatste jaren
bovendien actief geworden op het gebied van het aardgericht onderzoek,
d.w.z. de bestudering van de aarde vanuit de ruimte. Zo heeft SRON een
belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling en bouw van het SCIAMACHY
instrument dat op 1 maart j.l. werd gelanceerd op de ENVISAT, de grote
"milieusatelliet" van ESA.
Naast de zorg voor het Nederlandse ruimteonderzoek trad Prof. Bleeker
op het internationale podium in de voetsporen van De Jager en Van de
Hulst in de verdere ontwikkeling van de Europese samenwerking. Hij is
de architect van het lange termijn wetenschappelijke programma van ESA
"Horizons 2000", waarin enkele grote, geavanceerde observatoria
("cornerstones", zoals XMM-Newton) worden afgewisseld en ondersteund
door kleinere missies. Deze programma-structuur maakt het mogelijk om
grensverleggend wetenschappelijk onderzoek uit te voeren op een breed
terrein van onderzoekthema's, van het onderzoek aan objecten in het
zonnestelsel, zoals de komeet Halley in 1986, tot het bestuderen van
de verste uithoeken van het heelal bij verschillende golflengtes. Het
Horizons 2000 programma van ESA, met haar strategische en flexibele
programmering, is een voorbeeld geweest voor NASA en voor andere
ESA-programma's. Het grote internationale succes van het Horizons 2000
programma is voor een belangrijk deel te danken aan de visie en grote
inzet van Prof. Bleeker.
Nadere informatie: Dr. R. Gathier, adjunct-directeur of Drs. G.
Cornet, stafmedewerker, beleidsontwikkeling , tel. 030 253 5700.