Koninklijke bibliotheek
Bijzondere collecties > In de vitrine
Picasso en Braque: litho's voor Reverdy
Le chant des morts. Titelpagina.
Le chant des morts. Pagina 106-107.
La liberté des mers. Pagina 41.
6 tot 13 mei 2002
Van 6 mei tot 13 mei zijn twee kunstenaarsboeken van Picasso en Braque
te zien in de vitrine bij de ingang van de KB.
Deze twee belangrijke kunstenaarsboeken werden onlangs toegevoegd aan
de collectie Antoine-Koopman. In beide gevallen gaat het om gedichten
van Pierre Reverdy. Pablo Picasso illustreerde voor zijn vriend de
bundel Le chant des morts in 1948. Georges Braque maakte litho's voor
La liberté des mers in 1959.
Pierre Reverdy (1889-1960) begon zijn loopbaan als corrector in een
drukkerij op Montmartre. Al gauw ontmoette hij Picasso en Braque en in
1917 stichtte hij het baanbrekende, maar kortlevende, tijdschrift
Nord-Sud. Daarin lanceerde en definieerde hij het literaire kubisme.
Zijn poëzie doopt het persoonlijke in een sfeer van geheimzinnigheden:
koortsig soms, vol intimiteit. Kubisten, futuristen en simultaneïsten
namen voor hun werk geen symbolen, maar dagelijkse voorwerpen, zoals
gitaar, stoel en vaas. Ook Reverdy's gedichten werden een soort
stillevens. Vanaf 1926 woonde hij, teruggetrokken, in Solesmes, ten
noorden van Angers.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog begon Reverdy aan de 43 sombere
gedichten van Le chant des morts. Op 5 januari 1945 voltooide hij een
handschrift dat voor het boek in lijncliché werd afgedrukt. Picasso
werd in november van dat jaar benaderd en aanvankelijk koos hij voor
gewone illustraties. Picasso tekende echter lijnen, knopen en punten
met snelle penseelstreken, die een plaats kregen tussen en om de tekst
van Reverdy. De eerste ontwerpen werden op steen uitgevoerd, de latere
op zinkplaten. Ontevreden over de roestvlekken op het zink, begon
Picasso in maart 1948 opnieuw. Tussen twee keramiek-sessies door
maakte hij 125 verschillende tekeningen op zink. Het is het grootste
aantal illustraties dat Picasso ooit voor een boek maakte. Ze werden
in rood afgedrukt. Dit boek markeert voor Picasso het begin van een
nieuwe illustratie-stijl.
In 1959 illustreerde Georges Braque prozagedichten van Reverdy. Zoals
steeds gaf Reverdy ruim baan aan zijn pessimisme. Het werd alleen nog
beteugeld door de kunst die in zijn ogen een kans op overleven had,
maar wel een kleine kans. Dit gedicht is eveneens een facsimile naar
het handschrift van de dichter. Het ziet er regelmatig en veel groter
uit dan dat van zijn voorganger, toch zijn beide handschriften op ware
grootte gereproduceerd. Braque heeft er kalme litho's in pasteltinten
bij gemaakt. De tekstpagina's zelf zijn van diepgeëtste lithografische
decoraties in zwart of groen voorzien. In het Picasso-boek wordt in de
eerste plaats het ferme rood en daarmee de hand van Picasso gevoeld.
In het Braque-boek overheerst de rustige, stellige indruk van de grote
schrijfletters en daarmee de stem van de auteur. Het werd -
vanzelfsprekend - bekroond en behoorde tot de 50 best verzorgde boeken
van 1959.
Koninklijke Bibliotheek - Nationale bibliotheek van Nederland