Rijksuniversiteit Groningen
15 mei 2002
Nummer 72 15 mei 2002
Weinig doorverwijzingen naar specialist
Urkers gaan efficiënt om met zorg
De bevolking van Urk wordt maar weinig doorverwezen naar de
specialist. Toch zijn ze niet minder ziek; integendeel zelfs. De
Urker huisarts Wim de Lege wilde weten hoe dat komt en bracht het
zorggebruik op Urk in kaart. Een belangrijke verklaring voor het
lage verwijscijfer is volgens hem de ligging van Urk op relatief
grote afstand van een ziekenhuis. Op Urk worden daarom veel van de
klachten door de huisarts of lokale hulpverleners opgelost en
daardoor is verwijzing naar (dure) specialisten minder vaak nodig.
Verder past het bij de aard van de Urker om veel problemen zelf op
te lossen. De Lege promoveert op 22 mei 2002 aan de
Rijksuniversiteit Groningen.
Dat de Urker huisartsen veel zelf kunnen afhandelen is voor een
belangrijk deel ook te danken aan de houding van de dorpsbevolking.
De Urkers vinden wel dat artsen belangrijk werk doen, maar ze
verwachten - waarschijnlijk met name vanuit hun geloofsovertuiging
- niet alle heil van dokters. De Lege ondervroeg de bevolking van
Urk over hun gezondheidstoestand, hoe ze met klachten omgaan en
over redenen waarom ze naar de dokter gaan. De Urker huisartsen
hebben bijgehouden welke klachten zij op het spreekuur kregen en
hoe zij daar mee omgingen.
'Hoort niet'
Urkers komen relatief vaak bij de dokter en dan vooral voor
serieuze zaken, zoals ongevallen, chronische ziekten en
zwangerschappen. Met vagere klachten als griepjes, pijntjes en
verkoudheden komt de Urker niet bij de huisarts. Bij navraag blijkt
de bevolking te vinden dat dit niet hoort en dat ze dergelijke
problemen zelf op kunnen lossen. Dat de bevolking de huisarts toch
veel bezoekt komt omdat chronische ziekten, zoals diabetes en hart-
en vaatziekten, veel voorkomen op Urk. Dit heeft te maken met
erfelijkheidsfactoren, omdat het een vrij gesloten gemeenschap is,
maar ook met de leefstijl; er wordt bijvoorbeeld veel gerookt.
Verder zorgt het zware werk in de visserij en de visverwerkende
industrie voor overbelasting of verwondingen en komen
zwangerschappen veel voor in dit orthodox-calvinistische dorp.
Lager verwachtingspatroon
De Urkers zijn er vanuit hun geloof van overtuigd dat je ziekte en
gezondheid niet zelf in de hand hebt. Zij verwachten dus ook niet
dat de dokter hen altijd maar beter kan maken. De Lege: "Als wij
zeggen dat dokters niets kunnen doen, dan hebben zij daar in het
algemeen vrede mee, terwijl je elders steeds meer ziet dat
patiënten een second opinion of doorverwijzing eisen."
Vertrouwen
De rol van een huisarts op het platteland is veel groter dan in een
stad omdat hij de dichtstbijzijnde medicus is. Zo is er geen
'concurrentie' van eerstehulpafdelingen in ziekenhuizen en vaak
begeleiden de huisartsen nog zelf de bevallingen. Op Urk behandelen
de huisartsen daarnaast al jaren bijna alle diabetespatiënten zelf,
in samenwerking met de wijkverpleging. Huisartsen doen op deze
manier veel ervaring op en genieten daardoor vertrouwen. "Niet
onbelangrijk is dat we veel 'zichtbare behandelingen' doen", aldus
De Lege, "Het hechten van een wond, het verrichten van kleine
chirurgische ingrepen en het helpen bij een bevalling geven
zichtbare resultaten, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de
behandeling van hoge bloeddruk. Ik denk dat dat het vertrouwen van
de patiënten versterkt."
Goede behandeling
De vraag is natuurlijk of het geringe aantal doorverwijzingen niet
tot gevolg heeft dat de Urker goede zorg wordt onthouden. Dat is
volgens De Lege niet het geval: "De behandelingen die wij geven
voldoen aan richtlijnen en standaarden. De Urker huisartsen blijken
vaker te doen wat echt zinvol is en vaker na te laten wat niet
zinvol of onnodig is."
Veel voldoening
Ten opzichte van een doorverwijzing levert een behandeling door de
huisarts of een andere eerstelijns hulpverlener (zoals de
fysiotherapeut, wijkverpleegkundige of maatschappelijk werker) een
kostenbesparing op. "Gevolg is wel dat het in de huisartspraktijk
druk is", aldus De Lege, "De patiënten die we niet doorverwijzen
zien we gedurende de hele ziekte terug. Maar dankzij een intensieve
samenwerking tussen de Urker huisartspraktijken gaat dat heel goed.
En voor onszelf schept het brede takenpakket veel voldoening. Maar
nogmaals, dat we de kans krijgen om zo praktijk te voeren, is aan
de houding van de Urkers te danken."
Curriculum vitae
Wim de Lege (Maassluis, 1951) studeerde geneeskunde in Leiden. Hij
verrichtte zijn promotieonderzoek naast zijn baan als huisarts op
Urk, maar onder de vlag van het Noordelijk Centrum voor
Gezondheidsvraagstukken van de RUG. De Stichting
Gezondheidszorgonderzoek IJsselmond te Zwolle verleende een
startsubsidie. De Lege promoveert tot doctor in de medische
wetenschappen bij prof.dr. D. Post en prof.dr. J.W. Groothoff. De
titel van het proefschrift luidt: Medische consumptie in de
huisartspraktijk op Urk.
Noot voor de pers