Rijksuniversiteit Groningen
24 mei 2002
Nummer 75 23 mei 2002
Promotieonderzoek naar organisatievernieuwing
Econoom krijgt bij AKZO uniek kijkje achter de schermen
Het komt niet vaak voor dat een wetenschapper de kans krijgt diepgaand onderzoek te doen naar de interne besluitvorming rond een grote reorganisatie van een multinational. AKZO gaf econoom Luc-Jan Wolpert die kans wel. Hij kreeg inzage in vertrouwelijke rapporten en notulen en interviewde een groot aantal AKZO-managers. Aan de hand van deze casus schreef hij een proefschrift over de processen die ten grondslag liggen aan organisatievernieuwing in het algemeen en bij AKZO rond de jaren negentig in het bijzonder. Drs. Luc-Jan Wolpert promoveert op 3 juni aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Econoom krijgt bij AKZO uniek kijkje achter de schermen
Taal belangrijke rol
Oude denkkaders doorbroken
Historische context
Curriculum Vitae
Noot voor de pers
Wolpert onderzocht hoe AKZO het business-unitconcept heeft vertaald
naar de eigen organisatie. Hij schetst aan de hand van de vorming
van deze business units, in de jaren 1987-1993, hoe deze processen
in de praktijk verlopen. AKZO bestond indertijd uit verschillende
gedecentraliseerde divisies met ieder een grote mate van
zelfstandigheid. De Raad van Bestuur van de AKZO-holding wilde de
eenheid van het concern versterken. De invoering van business units
was een van de maatregelen die toen zijn genomen. Wolpert
beschrijft de dialoog die is gevoerd om deze wijziging tot stand te
brengen. Al snel bleken er interpretatieverschillen te bestaan
tussen de divisies. Daar moest de Raad van Bestuur lijn in brengen.
Jhr. mr. A.A. Loudon, voorzitter van de Raad van Bestuur, slaagde
er uiteindelijk in met een eenduidige formulering te komen die door
alle divisies werd herkend.
Taal belangrijke rol
"Bij organisatievernieuwing wordt meestal gedacht aan een
structuurwijziging", stelt Wolpert. "Er is maar weinig empirisch
onderzoek gedaan naar de processen die organisatievernieuwingen tot
stand brengen. Vaak wordt een nieuwe topstructuur ingevoerd en
verwacht men dat iedereen op de nieuwe manier zal gaan werken. Er
is daarbij vaak onvoldoende aandacht voor de begrippen die de kern
vormen van de nieuwe structuur. Als mensen niet precies weten wat
bedoeld wordt met die begrippen, kan zo'n reorganisatie geen succes
worden. Uit mijn onderzoek blijkt hoe belangrijk de rol van de taal
is waarmee het management de oorspronkelijke innovatie tracht te
vertalen naar de eigen bedrijfsorganisatie. Managers kunnen
duidelijkheid geven door heel zorgvuldig te beschrijven wat een
reorganisatie inhoudt en wat vooral niet. Die boodschap moet je dan
blijven herhalen."
Oude denkkaders doorbroken
Wolpert vraagt met name aandacht voor de rol van de managmenttaal
bij het totstandbrengen van organisatievernieuwingen. Hij laat in
zijn analyse zien hoe nieuwe begrippen opkomen die de basis vormen
van de organisatievernieuwing. "Het ging om de AKZO-specifieke
betekenis die ontstond rond begrippen als business unit, service
unit en de management holding. Het onderscheid in
business-unitactiviteiten en service-unitactiviteiten resulteerde
hierdoor in de vorming van service units. Dit concept bestond toen
nog niet in de managementliteratuur en kan daarom worden opgevat
als een emulatie, ofwel verbetering, ten opzichte van het
oorspronkelijke Amerikaanse concept. De organisatievernieuwing bij
AKZO werd pas mogelijk toen het management erin was geslaagd oude
denkkaders te doorbreken en op een andere manier te kijken naar de
organisatie."
Historische context
Volgens Wolpert is het deel van zijn proefschrift dat gaat over de
historische context en ontwikkeling van AKZO het meest interessant
voor algemeen geïnteresseerde lezers. "AKZO is toch één van de
beeldbepalende multinationals van Nederlandse origine, waarover
desondanks maar weinig is gepubliceerd. Het is echt uniek dat ik
zo'n grote vrijheid heb gekregen om mijn onderzoek te doen. Ik vond
het buitengewoon interessant om te zien hoe zo'n bedrijf omgaat met
dit soort processen en hoe men daar later op terugkijkt."
Curriculum Vitae
Drs. Luc-Jan Wolpert studeerde economie aan de Rijksuniversiteit
van Groningen en verrichtte zijn promotieonderzoek bij de sectie
Organisatie van de Faculteit Bedrijfskunde. Hij is inmiddels
mede-eigenaar van Vending@Work, een bedrijf gespecialiseerd in de
exploitatie van snoep-frisdrank- en koffieautomaten. Luc-Jan
Wolpert promoveert tot doctor in de Bedrijfskunde bij prof.dr.
G.J.E.M. Sanders. Zijn onderzoek is gefinancierd door Rijnconsult
B.V. te Velp. De titel van zijn proefschrift luidt: Management van
organisatievernieuwing. Een analyse van de constructieprocessen van
de business-unitvorming binnen AKZO (1987 - 1993).
Noot voor de pers
Nadere informatie: drs. Luc-Jan Wolpert, e-mail:
l.wolpert@planet.nl.