Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Romein verkoos kleinschalig boven aquaduct en riool
6 juni 2002
In tegenstelling tot de gangbare opvattingen kenden de Romeinen meerdere systemen voor wateraan- en afvoer. Dat blijkt uit NWO-onderzoek uitgevoerd aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. De Romeinen prefereerden kleinschalige voorzieningen zoals beerputten, waterputten en regentanks. Pas als deze niet effectief waren, maakten de bewoners een waterleidingnet of een riolering.
Het Nijmeegse onderzoek laat zien dat de Romeinen verschillende, vaak pragmatische oplossingen voor hun waterproblemen verzonnen. Zo bezit de Italiaanse stad Ostia veel waterputten maar geen beerputten. Het grondwater is daar te hoog voor beerputten. Het water zou naar binnen sijpelen door de gestapelde stenen van de beerput. Dat wordt een smerige boel. Ostia heeft dan ook een riool.
Het riool van Ostia is bijzonder mooi en perfect bewaard gebleven. Je kunt erin verdwalen. Het is zo goed bewaard omdat het altijd, ook nu nog, onder de grond lag. Het enige nadeel is dat het er vol zit met padden. Dat maakt het onderzoek in het riool tot een Indiana Jones-achtige operatie.
In Herculaneum, net als Ostia een stad uit de Romeinse oudheid, maakten de bewoners om een andere reden geen beerputten. De grond bestaat daar uit rots. Urine en uitwerpselen kunnen daar niet wegvloeien.
Pompeji, de derde stad die de archeologen bezochten, kent zowel een riool als een afvoersysteem voor regenwater. Iets waarmee we in Nederland tegenwoordig experimenteren.
Bulten in de straten van Pompeji leidden het regenwater in goede banen. Soms waren bulten niet genoeg en kozen de bewoners ervoor om het regenwater het riool in te laten stromen. Ook bijvoorbeeld op het forum, het centrale plein, stroomt het regenwater het riool in. Dat had een meer praktische reden. Op het levendige plein wilde men geen last hebben van regenwater.
Overigens kunnen we volgens de onderzoekers niet zo heel veel meer leren van de Romeinen. Sommige vindingen zijn ingenieus, maar bijvoorbeeld op het gebied van de hygiëne is het nu veel beter. Zo hadden veel Romeinen wel een eigen toilet, maar gebruikten ze keer op keer dezelfde, met water schoongemaakte, spons in plaats van wc-papier.
Nadere informatie bij
* dr. Gemma Jansen
* tel. 043 3631331 (privé)
* e-mail gemma.robert@wanadoo.nl.
Jansen promoveerde in april aan de KUN, Afdeling Klassieke Archeologie bij prof. dr. J. de Waele (KUN, overleden juni 2001) en prof. (em) ir. J. Wiggers (TUD). Binnenkort verschijnt een handelsversie van het proefschrift getiteld: "Water in de Romeinse Stad. Pompeji - Herculaneum - Ostia.", Uitgeverij Peeters, Leuven (België), 249 p., ISBN 90-429-1118-2, prijs 45 euro