LTO Nederland
Jan de Groot (LTO): 'Veranderingen van belang voor hele samenleving'
Vernieuwing van platteland, met stimulerend overheidsbeleid overheid
meer resultaten mogelijk
Donderdag 13 juni 2002 - Het platteland is volop bezig met
vernieuwing. Vier van de tien agrarische ondernemers zijn er iets bij
gaan doen of zijn geheel nieuwe wegen ingeslagen om de basis onder hun
bedrijf te verstevigen. Op dit moment bedraagt de extra toegevoegde
waarde ruim 400 miljoen euro. Met een stimulerend overheidsbeleid
kunnen boeren en tuinders nog meer initiatieven nemen voor vernieuwing
en aanpassingen van het landelijk gebied.
Vice-voorzitter Jan de Groot van LTO-Nederland en Jan Douwe van der
Ploeg, hoogleraar rurale sociologie aan Wageningen Universiteit, waren
het vanmorgen in Montfoort bij de presentatie van het boek Kleurrijk
Platteland over één ding roerend eens: bij de overheid moet het roer
om! De overheden zijn achter geraakt en dienen snel aan te haken bij
de verbreding en verdieping van plattelandsactiviteiten. Daarmee staat
een gemeenschappelijk en groter belang op het spel, dan alleen de
land- en tuinbouw.
Het Nederlandse overheidsbeleid voor land- en tuinbouw en het
landelijk gebied is eerder een rem op vernieuwing dan een stimulans.
Uit onderzoek blijkt dat de meeste agrarische ondernemers dat ook zo
ervaren. Ondanks dat het platteland in beweging is, loopt Nederland in
waardering en verdiensten ver achter bij het buitenland. Een
inhaalslag is volgens LTO noodzakelijk om het platteland een
gelijkwaardige positie te geven aan de stad.
Bovendien zal de overheid meer oog moeten krijgen voor de vernieuwing
van bestaande economische activiteiten als motor van een vitaal
landelijk gebied, zo benadrukte De Groot. Hij noemde in dit verband
sectoren als de glastuinbouw, de boomteelt en ook varkenshouderij. Als
de overheid niet bijstuurt, dreigt een teloorgang van het agrarische
platteland met alle ongewenste gevolgen van dien.
Om vernieuwing te bevorderen noemde De Groot een reeks voorbeelden,
waar overheden meer op zouden moeten inzetten. Naast soepeler
regelgeving voor natuurbeheer zijn adequate regelingen nodig voor
ondernemers die water vasthouden op hun bedrijf. Ondernemers die een
nieuwe tak beginnen mogen niet worden gefrustreerd door verouderde
bestemmingsplannen en vastlopen in een woud aan regels en controles.
En subsidies voor innovatie moeten ten goede komen aan ondernemende
boeren en tuinders en niet, zoals nu vaak gebeurt, voor infrastructuur
en natuurontwikkeling.
Zowel Van der Ploeg als De Groot willen niet alleen een herwaardering
voor het platteland, maar ook erkenning van de rol en plaats van land-
en tuinbouw. Ze brachten dit naar voren ter gelegenheid van de
uitreiking van de eerste exemplaren van het boek op de kaas- en
zuivelboerderij 'Doruvael' van Ad en Ans Vlooswijk. De uitgave is een
initiatief van LTO-Nederland en geschreven onder leiding van Van der
Ploeg.
Herwaardering
Volgens LTO hebben vernieuwing en verbreding van
plattelandsactiviteiten in Nederland wortel geschoten. Deze
veranderingen zijn volgens De Groot van betekenis voor de hele
samenleving, namelijk de burgers (recreatie en toerisme), de
natuurlijke omgeving (natuur, landschap) en de agrarische ondernemers
(economie en dienstverlening). De maatschappelijk en politieke
herwaardering van het aantrekkelijke platteland noemde hij ook van
fundamenteel belang voor het functioneren van de steden en economische
zones rond steden en langs verbindingen tussen stedelijke gebieden.
Verdieping en verbreding zijn, zo betoogde Van der Ploeg,
sleutelwoorden om zicht te krijgen op nieuwe ontwikkelingen in de
land- en tuinbouw. Verdieping betekent meer verdienen per eenheid
product, verbreding houdt volgens hem in dat er andere, vaak nieuwe
activiteiten op de boerderij worden ontplooid. Dit loopt uiteen van
verwerking en vermarkting van nieuwe producten, agrarisch beheer van
natuur en landschap, agrotoerisme en recreatie tot zorg voor
gehandicapten, het houden van paarden voor de stedeling en de
productie van energie, schoon water e.d. Bij de samenleving, zo blijkt
ook uit recente studies, bestaat draagvlak voor de rol van boeren en
tuinders als beheerder van het landelijk gebied. Voor de zogenoemde
groene diensten zouden agrarische ondernemers ook een passende
beloning moeten krijgen, zodat een multifunctioneel ondernemerschap
geen loze kreet blijft.
Achterhaalde prognose
In de praktijk blijkt, dat de overheid ontwikkelingen niet bij kan
benen. Het ministerie van LNV becijfert, mede op basis van
CBS-gegevens, dat op een van de tien Nederlandse agrarische
boerenbedrijven sprake is van verdieping of verbreding. Dat kan
groeien tot 20 procent, verwacht LNV. Een achterhaalde voorspelling,
constateert Van der Ploeg: van de professionele boeren- en
tuindersbedrijven in ons land is nu, zo blijkt uit Europees onderzoek,
rond 40 procent actief doende met verbreding en/of verdieping.
Van der Ploeg: Anders dan vaak wordt gedacht gaat het daarbij niet om
kleine zieltogende bedrijven, maar juist om de - gemiddeld gesproken -
wat grotere bedrijven, met de jongere en hoog opgeleide ondernemers.
Op deze bedrijven speelt de vrouw een belangrijke rol, in de meeste
gevallen wordt ook meer verdiend dan op de overige bedrijven. In de
visie van Van der Ploeg hebben de verbreding en verdieping op alle
afzonderlijke bedrijven al tot een behoorlijke versterking van de
plattelandseconomie als geheel geleid.
Plaatst men de Nederlandse gegevens in Europees perspectief dan blijkt
evenwel dat Nederland sterk achteroploopt bij andere Europese landen.
Naar verhouding gaat het daar om meer boeren en vooral ook hogere
verdiensten. Dit weerspiegelt het Nederlandse landbouwbeleid dat vaak
meer een rem is op vernieuwing dan een stimulans, aldus Van der Ploeg.
Hij onderstreept dit met gegevens uit een Europese enquête (onder
3.500 boeren). Van de Nederlandse boeren ervaart 63 procent het beleid
van de Europese Unie als een stimulans voor het verbreden en
verdiepen. Slechts 13 procent vindt het beleid van de eigen
Nederlandse overheid in dit opzicht positief en stimulerend. 52
procent ervaart de overheid als een obstakel. Dat is een van de
hoogste scores in Europa.
Het boek Kleurrijk Platteland staat in het teken van maatschappelijk
verantwoord ondernemen. Twaalf prominente Nederlanders geven in het
boek hun visie op ontwikkelingen in land- en tuinbouw en het landelijk
gebied. Daarnaast wordt in acht gebieden van dichtbij bekeken, hoe
agrarische ondernemers op maatschappelijke wensen anticiperen.
Ondernemers doen op basis van de praktijk van alledag hun verhaal en
geven een impressie van wat ze doen en vooral ook waaróm ze het zo
hebben aangepakt.
Kleurrijk Platteland is een uitgave van uitgeverij Koninklijke van
Gorcum BV en verkrijgbaar via de boekhandel. Het ISBN-nummer van de
uitgave is 90.232.3813.3
Wilt u hierop reageren? Stuur dan uw e-mail naar: info@lto.nl
(Auteur: LTO-Nederland)