Gezondheidsraad
PERSBERICHT
---
Stamcellen voor weefselherstel
Onderzoek naar stamceltherapie staat nog in de kinderschoenen. De nieuwe Embryowet maakt het mogelijk dergelijk onderzoek uit te breiden. De eerste resultaten van stamcelonderzoek zijn veelbelovend. Uit stamcellen van pre-implantatie-embryo's wordt een keur aan cellen gekweekt. Pancreascellen bijvoorbeeld, waarmee suikerpatiënten geholpen zouden kunnen worden. En hersencellen, die de ziekte van Parkinson zouden kunnen bestrijden. Hoeveel therapie stamcelonderzoek zal opleveren is nog onduidelijk. Dit schrijft de Gezondheidsraad in een vandaag verschenen advies aan de minister van VWS.
Beschadigde cellen in weefsels kunnen soms vervangen worden door
cellen afkomstig van een donor. Bij falen van het beenmerg gebeurt dit
nu al door beenmergtransplantatie. In de toekomst zou het mogelijk
kunnen worden ook andere (delen van) defecte menselijke organen en
weefsels te herstellen door donorcellen. Celtransplantatie biedt dan
nieuwe genezingsmogelijkheden aan patiënten voor wie nu onvoldoende
therapie beschikbaar is. Ook zouden dan patiënten geholpen kunnen
worden die nu moeten wachten op een donor voor orgaantransplantatie.
Deze toekomstperspectieven, hoe onzeker ook, hebben geleid tot een
intensivering van het onderzoek naar celtransplantatie voor
therapeutische doeleinden. Tot voor kort werd dit onderzoek
voornamelijk uitgevoerd met cellen of weefselfragmenten uit organen
van embryo's of foetussen. Hoewel hiermee successen zijn geboekt,
belemmert de beperkte overleving van de getransplanteerde cellen en
het gebrek aan voldoende menselijk embryonaal of foetaal weefsel het
uittesten van deze celtherapie bij grote groepen patiënten. Vandaar
dat er intensief gezocht wordt naar de mogelijkheid stamcellen te
gebruiken voor de ontwikkeling van therapieën.
De twee belangrijkste typen stamcellen zijn:
* Embryonale stamcellen. Deze cellen worden gewonnen uit
pre-implantatie- embryo's, dat wil zeggen uit het allereerste
begin van menselijk leven dat in het laboratorium tot stand is
gebracht voor bijvoorbeeld IVF. Deze embryonale stamcellen kunnen
eindeloos vermeerderd worden in celkweek en zijn pluripotent: ze
kunnen uitrijpen tot bijna ieder celtype. Onderzoekers zijn er in
geslaagd een groot aantal verschillende celtypen te verkrijgen,
waaronder zenuw- en hartcellen.
* Lichaamsstamcellen, meestal somatische stamcellen genoemd.
Bijvoorbeeld beenmerg bevat dergelijke cellen die uit kunnen
groeien tot ieder type cel dat in de bloedbaan te vinden is. Zulke
cellen worden multipotent genoemd: in de juiste omgeving kunnen ze
zich in verschillende, maar niet in alle richtingen ontwikkelen.
Voorlopig zullen somatische stamcellen de embryonale stamcellen
nog niet kunnen vervangen als bron voor transplantatiedoeleinden.
Er zijn nog te weinig somatische stamcellen beschikbaar, het is
moeilijk ze zuiver in handen te krijgen, en hun vermogen om zich
te vermenigvuldigen lijkt minder dan dat van embryonale
stamcellen.
Bij de isolatie van embryonale stamcellen worden menselijke embryo's
opgeofferd. Dit heeft tot scherpe internationale discussies geleid. In
Nederland is deze maand de Embryowet aangenomen. Deze wet maakt het
mogelijk om - onder strikte voorwaarden - onderzoek te doen met
menselijke embryo's. Dat onderzoek is alleen toegestaan als het
redelijkerwijs zal leiden tot nieuwe inzichten op het terrein van de
medische wetenschap die niet langs andere weg verkregen kunnen worden.
De Gezondheidsraad is van mening dat het onderzoek met embryonale
stamcellen inderdaad tot belangrijke nieuwe kennis en therapeutische
mogelijkheden kan leiden en dat geen van de alternatieven uitzicht
biedt op zo'n breed scala aan therapieën.
Nadere inlichtingen verstrekt dr PA Bolhuis, tel. 070 340 77 17,
e-mail: pa.bolhuis@gr.nl.
Datum: 27 juni 2002
---