Raad voor het openbaar bestuur
Het nieuws van de Rob is op 27 juni 2002 bijgewerkt.
Op de 51ste vergadering van de Raad voor het openbaar bestuur
passeerden diverse onderwerpen de revue. De Raad heeft zijn nieuwe
werkprogramma besproken. Dit werkprogramma is gestructureerd rond
vier thema's; de revitalisering van de politieke democratie, de
kwaliteit van het overheidshandelen, het vraagstuk van schalen en
grenzen en vraagstukken rond veiligheid. Voor de Raad is - in het
licht van zijn taakopdracht - de revitalisering van de politieke
democratie en het functioneren daarvan een zeer wezenlijk thema.
Er moet een verbinding worden aangebracht tussen institutionele
vormen van democratie en de 'civil society'. De Raad is voornemens
een advies uit te brengen over 'benchmarking'. De Raad
onderscheidt verschillende vormen van benchmarking, zowel
horizontale als verticale, vrijwillige of verplichte, op
transparantie en op leren gericht benchmarking. De Raad is
voorstander van het gebruik van horizontale benchmarking gericht
op leren en wijst benchmarking gericht op het afleggen van
verantwoording af. De Raad is eveneens van plan een advies uit te
brengen over 'politiek en media'. In dit project staan de
democratische functies van de media, en de democratische
beginselen die daarbij een rol spelen, zoals hoor en wederhoor,
centraal. De vraag van de Raad is of daar veranderingen in zijn en
wat de zwakheden in het vervullen van die functies en beginselen
zijn. Ook is de Raad voornemens om aan het einde van dit jaar een
advies over de bestuurlijke inbedding van de stedelijke- en de
veiligheidsregio uit te brengen. Deze adviezen zullen in
onderlinge samenhang tot stand komen. Het ligt eveneens in de
bedoeling van de Raad om aan het einde van dit jaar een tweede
advies over de consequenties van dualisering voor de Grondwet uit
te brengen. In het eerste advies is het algemene standpunt van de
Raad hierover weergegeven. In het tweede advies wordt meer op
specifieke onderwerpen ingegaan, de verhouding tussen
bestuurslagen, het neerleggen van de hoofdlijnen van het
gedualiseerde bestuursmodel in de Grondwet, en het vraagstuk van
gedualiseerde wetgeving. De plaats in de Grondwet van ZBO's en
openbare lichamen zijn vragen voor het derde advies. Het tweede
advies wordt voor het einde van dit jaar verwacht. Tenslotte sprak
de Raad over nieuwe accenten van het externe communicatiebeleid.
Na 'Paars': een nieuwe sturingslogica? Voorjaarscongres van de
Vereniging voor Bestuurskunde (VB) en de Raad voor het openbaar
bestuur (Rob) op woensdag 22 mei 2002 in het Haagse hotel Sofitel
Op 22 mei jl. waren ruim negentig personen - onderzoekers,
beleidsambtenaren, consultants,studenten - afgekomen op de eerste
gezamenlijke conferentie van de Rob en de VB, die als inzet had te
discussiëren over post-Paarse sturingslogica. Op de conferentie
werd ook teruggeblikt op acht jaar 'Paars'. Een dag voor zijn
installatie als Tweede Kamerlid verzuchtte openingsspreker Pieter
van Geel, CDA-gedeputeerde in de provincie Noord-Brabant, dat hij
zich als gedeputeerde suf geluisterd en gepolderd heeft. Op een
gegeven moment moet het bestuur echter hoe dan ook knopen
doorhakken. Pieter van Geel voorziet dat de regio steeds
belangrijker gaat worden en dat er steeds meer directe lijnen gaan
ontstaan tussen 'de regio' en 'Europa'. Hoogleraar bestuurskunde
Arthur Ringeling hield een betoog over 'de verwarring in het huis
van Thorbecke'. In dat huis is de heersende visie - nog steeds -
dat wij de wereld beheersen: 'Failure is not an option'. Het Rijk
lijkt geen hoge pet op te hebben van gemeenten en zadelt gemeenten
op met allerlei formats, uniforme kwaliteitsnormen et cetera. Het
toepassen van regels is belangrijker geworden dan het oplossen van
problemen. Van de weeromstuit richten gemeentebesturen en hun
ambtenaren zich steeds meer op het Rijk in plaats van op hun eigen
burgers en problemen. Arthur Ringeling pleitte onder andere voor
een herstel van lokale gemeenschappen en voor een echte discussie
over de aard van de problemen (nu is het volgens Arthur Ringeling
veelal zo dat het Rijk de 'lokale problemen' definieert en daar
oplossingen bij verzint). Bovendien zou de verantwoordelijkheid
van het Rijk voor de gemeenten moeten worden afgeschaft en zou de
Gemeentewet sterk gereduceerd moeten worden: 'Geef gemeenten
chartervrijheid en laat variëteit in de plaats komen van
disciplinering'.
De derde plenaire spreker, emeritus hoogleraar bestuurskunde Ig
Snellen, sloot met zijn verhaal 'Overheidssturing: reflecties
vanuit de leefwereld' naadloos aan op het betoog van Arthur
Ringeling. De politiek wordt volgens Ig Snellen gevoed vanuit de
systeemwereld. Hierbij wordt het kabinet als centrum van de
democratie beschouwd, worden generalisaties serieus genomen en
ligt de nadruk op procedures en op 'beleidsclassificatie':
problemen worden zodanig gedefinieerd dat zij onder de bevoegheden
van de eigen organisatie vallen. De politiek zou zich volgens Ig
Snellen veel meer moeten laten leiden door de leefwereld, een
wereld die bestaat uit een aaneenschakeling van anekdotes. In zo'n
optiek is de volksvertegenwoordiging het centrum van de
democratie.
Het middaggedeelte van het congres begon met drie parallelle
werkgroepen rond de volgende thema's:
- nieuwe verhoudingen tussen overheden;
- sturingsarrangementen in verschillende sectoren;
- kwaliteitsinstrumenten voor de overheid.
Het congres werd afgesloten met een debat waarin sturingslogica
vanuit politiek en maatschappelijk perspectief werd beschouwd. Bas
Eenhoorn (VVD), Pieter van Geel (CDA), Jos van Kemenade (PvdA),
Gerard Schouw (D66) en Tjerk Westerterp (Leefbaar Nederland) gaven
- uitgedaagd door dagvoorzitter Nico Nelissen (hoogleraar
bestuurskunde aan de KU Nijmegen) in ronde bewoordingen aan hoe de
'sturingslogica' eruit zag onder Paars, en hoe een post-Paarse
sturingslogica eruit zou kunnen zien. Een nieuw kabinet zou meer
ruimte moeten scheppen voor profilering van de coalitiepartners en
vooral ook meer oog moeten hebben voor, en luisteren naar, 'de
leefwereld'.
Nota bene: de Rob zal tezijnertijd de verschillende bijdragen aan
het congres uitgeven in een speciale bundel.
Op 13 mei is het advies uitgebracht aan de minister van BZK over
modernisering van Hoofdstuk 7 Grondwet. Later dit jaar zal de Raad
een tweede advies uitbrengen over verdergaande dualisering van het
decentraal bestuur en de consequenties die dat moet hebben voor de
Grondwet. Volgend jaar zal een derde advies worden uitgebracht
over Grondwet en openbaar bestuur. Daarin zal aandacht worden
besteed aan de positie van ZBO's, de waterschappen en het
regionaal bestuur.
Op 4 juni belegde de Raad een discussiebijeenkomst met enkele
hoogleraren on te spreken over de toekomst van het representatieve
democratie. Het ligt in het voornemen van de Raad nog enkele van
de bijeenkomsten te beleggen.