Openbaar Ministerie



Meer, maar gemiddeld geen zwaardere straffen

OM-analyse van straffen 1995-2001

Meer, maar gemiddeld geen zwaardere straffen

Den Haag, 10 juli 2002
In Nederland wordt meer gestraft, maar de straffen worden gemiddeld niet zwaarder. Er wordt dus aan meer mensen straf opgelegd, maar in vergelijkbare zaken wordt in het algemeen niet strenger gestraft. De zorg om geweldsovertredingen in de openbare sfeer heeft geleid tot meer en soms ook hogere straffen. Dit blijkt uit een analyse van het Openbaar Ministerie van de straftoemeting in Nederland van 1995 tot en met 2001.

Als het gaat om delicten tegen het openbare gezag (weerspannigheid, niet voldoen aan een ambtelijk bevel, belediging van politiemensen) is het aantal opgelegde straffen in de afgelopen zes jaar soms meer dan verdubbeld. Dat geldt ook voor mishandeling en delicten die met vreemdelingenzaken te maken hebben (mensensmokkel, ongewenste vreemdelingen). De gemiddelde strafhoogte is bij deze delicten ook iets opgelopen. Bij mensensmokkel zijn veel meer hoge straffen uitgedeeld. Dit wijst op een toename van het aantal zware zaken. Verder is het aantal straffen dat aan minderjarigen wordt opgelegd, fors toegenomen; in de periode vanaf 1996 met maar liefst 55%. Bij de 'grootleveranciers' van vermogensdelicten (inbraak en valsheid in geschrifte) is het aantal strafzaken sterk afgenomen. Bij diefstal met geweld daarentegen is een toename te zien van het aantal zaken. De hoogte van de gemiddelde straf in deze zaken loopt terug. Dit komt omdat de toename uitsluitend de lichter variant 'tasjesroven' betreft en niet de zwaardere overvalvormen.

Taakstraf
Het aandeel niet in Nederland wonende daders neemt sterk toe. Ook de aan hen uitgedeelde straffen nemen in zwaarte toe. Dit wordt veroorzaakt door de zwaarte van de zaken die door hen worden gepleegd (mensensmokkel, drugssmokkel) Van de totale hoeveelheid straf komt nu 9% terecht bij buitenlanders (was 4%). Ook de korte onvoorwaardelijke vrijheidsstraf neemt fors toe. Bijvoorbeeld bij vormen van eenvoudige diefstal is het aantal vrijheidsstraffen tot 10 dagen verdubbeld(naar 2.000).
De opkomst van de taakstraf heeft een belangrijke verschuiving veroorzaakt. Het aantal lichte straffen (geldboetes van 1 tot 200 euro) en het aantal beleidssepots is fors afgenomen; de taakstraf lijkt vooral daarvoor in de plaats te zijn gekomen. Het aantal kleine boetes is weliswaar gedaald, maar in totaal is de hoogte van de geldboete en vooral die van de transactie (van het OM) toegenomen. De stijging van de hoogte van de - rechterlijke - geldboete blijft overigens wat achter bij de inflatie; die van de transactie daarentegen gaat daar verre bovenuit (toename van 49% in zes jaar).

Drugskoeriers
In de analyse van de straftoemeting is gekeken naar systematische en substantiële ontwikkelingen. In 2001 heeft een opvallende ontwikkeling plaatsgevonden, waaraan nog geen conclusies kunnen worden verbonden, vanwege de korte periode. In 2001 zijn de totale hoeveelheid straf en de gemiddelde strafhoogte met bijna tien procent toegenomen. Gebleken is dat bijna de helft van de oplopende bestraffing wordt veroorzaakt door harddrugsdelicten. Het aantal straffen neemt toe met bijna 900 (naar 5.871 in 2001). Met een gemiddelde hoge strafduur van 10 maanden, trekt dit het totaalbeeld van de straffen naar boven. Niet onwaarschijnlijk is dat de aanpak van drugskoeriers op Schiphol hier voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor is.

22)===================================================================

====
Noot voor de redactie,