European Commission

IP/02/1038

Brussel, 11 juli 2002

Commissie dringt aan op meer samenwerking tussen wetenschappers en journalisten

Op 9 juli 2002 heeft een bijeenkomst plaatsgevonden om de kloof tussen wetenschappers en vertegenwoordigers van de media te dichten. Deze bijeenkomst was georganiseerd door de Europese Commissie onder auspiciën van de Europese Groep voor biowetenschappen (EGLS - European Group on Life Sciences). Deelnemers uit 13 verschillende landen hebben zich beziggehouden met de mogelijkheden om de contacten tussen wetenschappers en de media te verbeteren en voorstellen gedaan voor praktische oplossingen om op duidelijke en evenwichtige wijze in de media meer aandacht te schenken aan de wetenschappelijke vooruitgang. Zij hebben onder andere voorgesteld om te onderzoeken of herhaalbaar is binnen de EU een netwerk van wetenschapscommunicatoren te creëren en om een programma op te zetten waarin journalisten in staat worden gesteld om met de nodige begeleiding stages te lopen in laboratoria. De relatie tussen wetenschap en media is niet altijd even gemakkelijk. Wetenschappers klagen dat de pers complexe kwesties teveel simplifieert en soms artikelen over wetenschappelijke zaken schrijft die wantrouwen en angst uitstralen. Journalisten wijzen op het kennelijke gebrek aan communicatieve vaardigheden en bereidheid van de zijde van de wetenschappers. De bijeenkomst was bedoeld om deze kwesties pragmatisch te benaderen.

Onderzoekcommissaris Philippe Busquin verklaarde: "Dit is de eerste maal dat wij op Europees niveau journalisten en wetenschappers bij elkaar hebben gebracht om te overleggen hoe wij allen beter over wetenschap kunnen communiceren. Dit is van groot belang en in een op kennis gebaseerde samenleving zelfs een noodzaak. De Europeanen moeten worden voorgelicht over de wetenschappelijke vooruitgang, met name op een snel evoluerend gebied als dat van de biowetenschappen, om de discussie over de ontwikkeling van nieuwe producten en technologieën aan te zwengelen".

De Europese Groep voor biowetenschappen (EGLS) is een denktank van academische deskundigen die in 2000 door Philippe Busquin in het leven is geroepen om advies uit te brengen over biowetenschappelijke vraagstukken en de daarmee samenhangende politieke kwesties, met name in verband met communicatie en bewustmaking. De EGLS houdt zich ook bezig met de berichtgeving over wetenschap in de algemene media die binnen de EU zowel kwalitatief als kwantitatief uiteenloopt. De verschillende culturen in de landen van de EU hebben tot gevolg dat het beeld dat de bevolking van de wetenschap heeft eveneens verschilt.

Op de bijeenkomst werd ingegaan op de beperkingen, behoeften, aandachtsgebieden en interesses van wetenschapsjournalisten die in verschillende Europese culturele contexten werkzaam zijn.

Wetenschappers, die de noodzaak van publieksvoorlichting meer en meer gaan inzien, bespraken hun problemen en wezen op het ontbreken van goede gesprekspartners. Zij wezen erop dat wetenschappelijke ontwikkelingen meestal alleen de koppen halen wanneer zij in verband worden gebracht met een "doorbraak" of met een controverse. Misverstanden, argwaan en vijandigheid jegens innovatieve producten die gebaseerd zijn op recombinant DNA-technologie zijn daarvan een voorbeeld waaronder bijvoorbeeld genetisch gemanipuleerde voedingsmiddelen en gewassen te lijden hebben. Er zijn echter opmerkelijke uitzonderingen, zoals blijkt uit de Eurobarometer-enquêtes(1)
, wat de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen en therapieën betreft.

Aan de bijeenkomst werd deelgenomen door ongeveer 40 journalisten, communicatiedeskundigen en wetenschappers en vertegenwoordigers van de Commissie (waaronder commissaris Busquin). Zij kwamen met de volgende aanbevelingen:

* opzetten van gedetailleerde studies over wetenschapscommunicatie in Europa;

* de betrokkenen meer inzicht geven in elkaars behoeften en beperkingen, bijvoorbeeld door opleiding of tijdelijke detachering van vertegenwoordigers van de media in laboratoria en onderzoekcentra;

* onderzoekers aanstellen om hoofdartikelen voor een ruimer publiek te schrijven;

* netwerken en samenwerking van pers en voorlichtingscentra;
* toekenning van beroepsprijzen en beloningen aan goede communicatoren op het gebied van de biowetenschappen;
* uitwisseling van middelen en ervaring tussen media die in de biowetenschappen gespecialiseerd zijn;

* organisatie van gezamenlijke communicatie-evenementen over belangrijke biowetenschappelijke kwesties in heel Europa;
* bevordering van een actievere rol in het communicatieproces voor de onderzoekinstellingen die tevens zouden moeten garanderen dat hun onderzoekpersoneel zich wat communicatie betreft wetenschappelijk correct gedraagt.

Deze bijdragen zullen de Europese Groep voor biowetenschappen helpen om zijn specifieke adviserende functie er meer op te richten dat nieuwe biologische kennis de inwoners van de EU voordeel oplevert. Er zijn met name vervolgacties gepland in het kader van het zesde kaderprogramma en via de actieplannen voor "biowetenschappen en biotechnologie" en voor "wetenschap en samenleving". In beide actieplannen wordt veel belang gehecht aan een goede en transparante relatie tussen onderzoekers, de media en het publiek. In dit verband heeft de Commissie op 4 juli 2002 het "Science Generation"-initiatief gestart (met een financiële bijdrage van 1,44 miljoen euro) om de inwoners van de EU beter voor te lichten over biowetenschappen en de discussie over biowetenschappen te stimuleren, waarbij studenten, ouders, docenten, onderzoekers en journalisten actief zullen worden betrokken.