Novib

Europees suikerbeleid desastreus voor arme landen

Den Haag, 22 augustus 2002

Europese consumenten en belastingbetalers financieren de vernietiging van arbeid en handel in suiker in arme landen. Dat tonen Oxfam en Novib aan met het onderzoek naar de gevolgen van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid van de Europese Unie. Oxfam maakt het wereldwijde rapport The Great EU Sugar Scam openbaar op het moment dat wereldleiders op het punt staan af te reizen naar de VN-top over duurzame ontwikkeling in Johannesburg. Daar gaan ook de leiders van EU-landen, onder wie premier Balkenende en staatssecretaris Van Ardenne, vergaderen over duurzame ontwikkeling - een einde aan de armoede in de wereld.

The Great EU Sugar Scam
brengt het desastreuze effect in kaart van gesubsidieerde overproductie van suiker op arme landen. De EU-subsidies leveren een vette winst op voor grote Europese suikerproducenten en -verwerkers zoals British Sugar in Groot-Brittannië en in Nederland CSM. Tegelijkertijd verliezen ontwikkelingslanden steeds meer kansen om zich uit de armoede te werken.

Als bietsuikerproducent is de EU een dure producent vergeleken met de rietsuiker producerende landen in het Zuiden. Europese boeren ontvangen een prijs die 3 keer hoger is dan die op de wereldmarkt. Dat wordt mogelijk gemaakt door een systeem van quotering, hoge gegarandeerde prijzen en stevige marktbescherming. Exportsubsidies worden gebruikt om de enorme overschotten op de wereldmarkt af te kunnen zetten. Dit systeem verslindt jaarlijks 1,6 miljard Euro. Daardoor is nu de EU, één van de duurste producenten ter wereld, de grootste exporteur van witte suiker ter wereld met een marktaandeel van 40 procent. Gevolg van het systeem is dat goedkoop producerende ontwikkelingslanden als Mozambique geen toegang hebben tot de Europese markt, en evenmin tot andere afzetmarkten. Ze worden weggeconcurreerd door de EU. Ze hebben te maken met structureel lage wereldmarktprijzen, en prijsinstabiliteit.

In Mozambique leeft driekwart van de plattelandbevolking in extreme armoede. Het land is een van de goedkoopste suikerproducenten ter wereld. Omdat Mozambique nagenoeg geheel uit de suikermarkt in Europa wordt geweerd, loopt het land tot 2004 108 miljoen euro handel mis. Dat is ongeveer driekwart van het jaarlijkse EU-ontwikkelingsbudget van150 miljoen euro.
Extra cynisch is dat Wereldbank en IMF van Mozambique eisen dat het land zijn importheffingen staakt.

Oxfam en Novib vinden het suikerbeleid in Europa een typisch voorbeeld van de hypocrisie waarmee rijke landen arme landen behandelen. Arme landen worden onder druk gezet om hun markten open te gooien voor vrijhandel, terwijl rijke landen hun eigen markten afschermen met tariefmuren en hun producenten bevoordelen met subsidies. Handel kan miljoenen arme mensen uit de armoede helpen. Maar dat zal nooit lukken zolang rijke landen met twee maten blijven meten.

De suikersector wordt niet genoemd in de voorstellen van de Europese Commissie voor landbouwhervormingen, terwijl hervormingen daar het hardst nodig zijn. In afwachting van complete hervormingen roepen Oxfam en Novib de Europese leiders op om met onmiddellijke ingang de productie van Europese suiker met een kwart te verminderen, het dumpen van suiker te stoppen en suikerimport uit de Minst Ontwikkelde Landen toe te laten. Op de Wereld Top voor Duurzame Ontwikkeling in Johannesburg vragen Oxfam en Novib wereldleiders om oneerlijke handel te beëindigen door
? Te stoppen met dumpen van overgesubsidieerde landbouwproducten in ontwikkelingslanden
? Handelsbarrières voor arme landen te verwijderen ? Het tempo van liberaliseren van markten aan de ontwikkelingslanden zelf over te laten

Fact Sheet suiker in Nederland

? In Nederland zijn 16.309 bedrijven die suikerbieten telen, op in totaal 109.100 hectare.
? De gemiddelde opbrengst in 2001 was 55,4 ton/hectare. ? In totaal werd er in 2001 5, 9 miljoen ton suikerbieten geproduceerd. Daarmee staat Nederland binnen de EU op de 5e plaats, na Duitsland (27,9), Frankrijk (26,7), Italië (11,5) en de UK (8,1 miljoen ton).
? De zelfvoorzieningsgraad in Nederland was in 1999/2000 194%. ? Telers kregen het afgelopen jaar, als zij een meerjarig contract hadden, gemiddeld ⬠54,89/ton suikerbiet. Daarmee is het saldo voor suikerbieten 2 keer zo hoog als bijvoorbeeld dat voor wintertarwe. ? Nederland exporteert voor ⬠761 miljoen aan suiker. Het grootste deel daarvan, ter waarde van ⬠541 miljoen, wordt binnen de Europese Unie afgezet. (Info land- en tuinbouwcijfers 2002, LEI/CBS) ? Van het budget van ⬠1,9 miljard dat de Europese Unie in totaal heeft voor suiker, ontving Nederland in 2000 een relatief klein deel: ⬠67 miljoen. Daarmee staat het land op de 8e plaats van ontvangers van suikersubsidies. (info: financieel verslag Europees Oriëntatie en Garantiefonds voor de landbouw, afdeling garantie; www.europa.eu.int ) ? Nederland heeft 2 grote suikerverwerkers: SuikerUnie, onderdeel van Cosun, en CSM Sugar, onderdeel van CSM.
? CSM staat in de ranglijst van ondernemingen in de Nederlandse agrosector op nr 9, met een wereldomzet van ⬠3,6 miljard en een omzet in Nederland van ⬠628 miljoen. Voor suiker heeft CSM een marktaandeel van 37,5% in Nederland.
? Cosun staat in deze lijst op nummer 18, met een wereldomzet van ⬠979 miljoen, en een omzet in Nederland van ⬠494 miljoen. (Info (Landbouw-Economisch Bericht 2002, LEI)
? Voor suiker is SuikerUnie marktleider in Nederland. Van de coöperatie Cosun zijn circa 13.500 suikerbietentelers lid. ? De twee bedrijven werken met elkaar samen. Zij verwerken bijvoorbeeld delen van elkaars bieten, om transportkosten te drukken. ? De twee bedrijven hebben groot belang bij het handhaven van de status quo. In hun jaarverslagen stellen beiden dat het Europese besluit om de marktordening te verlengen tot 2006 van groot belang is voor de continuïteit van hun bedrijfsvoering. (Info: jaarverslag CSM 2000/2001, jaarverslag Cosun 2001 en websites www.csm.nl en www.cosun.nl )

Bron: Novib, 22 augustus 2002
Auteur: Novib