Space Research Organization Netherlands (SRON)
09 oktober 2002
Nederland test biomoleculen in de ruimte
15 oktober zullen 44 experimenten, waaronder twee Nederlandse, vanaf
het Plesetsk Cosmodrome in Rusland gelanceerd worden met de Russische
satelliet Foton M1. De satelliet zal 15 dagen in de ruimte verblijven,
in een baan om de aarde. Hierna zal hij weer terugkeren, zodat de
experimenten aan boord onderzocht kunnen worden op de effecten van een
verblijf van 15 dagen in de ruimte.
Het ene Nederlandse experiment, onder leiding van dr. Jaap van der
Waarde, is een biotechnologisch experiment waarbij bacteriën meegaan
om de effecten van blootstelling aan ruimteomstandigheden te
onderzoeken. Het andere experiment onderzoekt de evolutie van
koolwaterstoffen in het heelal. Het ontstaan van sterren en
planeetstelsels en de mogelijkheid van leven ergens anders in het
heelal houden al lang de gemoederen van de mens bezig. Dat het leven
is ontstaan vanuit simpele moleculen, wordt algemeen aangenomen. Op
aarde ontwikkelden deze simpele moleculen zich onder meer tot
ingewikkelde, replicerende macromoleculen: het DNA.
Maar waar komen deze simpele moleculen vandaan? De meest gangbare
theorie gaat ervan uit dat kometen en meteorieten de aarde (mede)
bevrucht hebben. Per jaar wordt de aarde verrijkt met 25.000 kilo
koolstof vanuit de ruimte. Dit gebeurt voornamelijk door middel van
micrometeorieten. Ook is bekend dat zo'n 25% van al het koolstof in de
ruimte bestaat in de vorm van polycyclische aromatische
koolwaterstoffen (PAK's). Deze PAK's zouden dus belangrijke moleculen
in de evolutie van het heelal en het leven op aarde kunnen zijn. Maar
PAK's zijn ook belangrijke vervuilers van het milieu, ze worden
uitgestoten door verbrandingsmotoren, vliegtuigen en de industrie.
Informatie over de afbraaksnelheid op verschillende hoogten in de
aardatmosfeer is daarom erg belangrijk.
Deze PAK-moleculen staan centraal bij dit onderzoek onder leiding van
promovendus Richard Ruiterkamp (Sterrenwacht Leiden): "Er wordt
gekeken naar de effecten van ruimteomstandigheden op de moleculen om
voorspellingen te kunnen doen over hun levensduur. We kijken naar de
invloed van UV-straling, kosmische straling, vacuüm, temperatuur en in
de aardatmosfeer aanwezig atomair zuurstof."
De verwachting is dat onder invloed van UV-straling de PAK's uit
elkaar vallen in kleinere brokstukken. Deze brokstukken zouden weer
met elkaar kunnen gaan reageren. De vraag is nu of dit ook gebeurt en
of er dan voorkeuren zijn voor bepaalde producten. Dit kan antwoord
geven op de vraag waarom er maar 300 verschillende typen PAK's
gevonden worden in de ruimte, terwijl er wel duizenden mogelijkheden
zijn.
Het Programmabureau Extern Onderzoek van het Nationaal Instituut voor
Ruimteonderzoek SRON vervulde de functie van reisbureau voor de
moleculen: Nederlandse wetenschappers kunnen bij SRON
onderzoeksvoorstellen indienen en daarmee dingen naar een plaats voor
hun experiment in een satelliet of het internationale ruimtestation
ISS.
In 2004 krijgt het onderzoek een vervolg. Dan gaan er wederom
Nederlandse PAK's de ruimte in, maar dan gaan de moleculen naar het
ISS voor de duur van 1 tot 3 jaar, het zogenaamde Organics experiment.
"Dat maakt deze missie extra interessant: naast de wetenschappelijke
doelstellingen kunnen we ervoor zorgen dat eventuele kinderziektes
niet meer voorkomen bij Organics", aldus Ruiterkamp.
Links:
* Programma Bureau Extern Onderzoek