Partij van de Arbeid
Nieuws >> Columns
De Noord-Zuidlijn op de snijtafel
29-10-2002
Hendrik Battjes heeft Auke Bijlsma bijgestaan bij de voorbereiding van
het fractiestandpunt over de NZ-lijn. Op verzoek van de
website-redactie geeft hij in onderstaande column een indruk van zijn
wederwaardigheden.
De Noord-Zuidlijn op de snijtafel
Geen light-rail
Met veel leden van de PvdA-gemeenteraadsfractie heb ik wel eens
samengewerkt en daarbij is gebleken dat zij behalve hun politieke
overtuiging weinig gemeen hebben. Iedereen heeft zo zijn eigen
werkwijze en gebruiksaanwijzingen. Maar Auke Bijlsma is wel een heel
bijzonder geval. Aan inhoud geen gebrek! Wat dat betreft doet hij
denken aan zo'n lange goederentrein met 50 wagons en met vooraan een
zware stoomlocomotief. Zelf lijkt hij sprekend op die ouderwetse loc
met zijn zichtbare aandrijfstangen, waar je aan kunt zien en horen hoe
hij zijn best moet doen om die zware last in beweging te houden. Die
voortdurend puft en stoom afblaast en af en toe zijn fluit laat horen.
De waakhonden van alle boerderijen in de verre omtrek schrikken zich
rot en zijn meteen klaarwakker. Soms begint er eentje terug te
blaffen. Als zo'n trein langs dendert vraag je je onwillekeurig af of
er nooit een eind aan komt. Nee, er komt nooit een eind aan! Wie dit
niet gelooft moet maar eens één van Auke's toespraken gaan
beluisteren.
Net als bij de Nederlandse Spoorwegen kampt ook déze goederen-expres
met vertragingsproblemen. Het verschil is alleen dat dit bij de NS
nooit door henzelf wordt veroorzaakt maar altijd door iets anders,
bijvoorbeeld de bovenleiding, de regering, of de stuifsneeuw. Maar
Auke regelt dat allemaal zelf. Hij weigert eenvoudig het vertreksein
te geven of ergens te arriveren zolang er nog één dossier of één
persoon aan zijn lading ontbreekt. Want aan die goederentrein is ook
een fors aantal personenwagons gekoppeld. De overeenkomst met de NS is
weer dat je van tevoren één ding zeker weet, namelijk dat er aan die
vertragingen helemaal niets te doen valt. Je moet ermee leren leven.
Maar als je dat kunt heb je een aangenaam bestaan, want er staat veel
tegenover! Bijvoorbeeld dat deze expres nooit uit zijn rails loopt
terwijl hij bij gebrek aan wissels ook onmogelijk van richting kan
veranderen. Daardoor komt dit rijdend gevaarte letterlijk áltijd (zij
het vertraagd) volgens de dienstregeling aan op het juiste station. En
daar gaat het om. Want aan machinisten die wél op tijd zijn, maar bij
het verkeerde station uitkomen, hebben we niets.
Walters wijze woorden
Nu over naar de dagelijkse werkelijkheid van het stadhuis. Een
probleem waar elk gemeenteraadslid mee kampt zijn de grote
hoeveelheden papier die doorgeworsteld moeten worden. Deze chronische
dossierziekte wordt al gedurende ettelijke decennia veroorzaakt door
de raadsleden zélf, die altijd maar om meer gegevens blijven vragen.
Daardoor is een drukkende cultuur van volledigheid ontstaan. En hoe
beter en uitvoeriger het dossier, des te meer vragen dat oproept.
Daardoor krijgen de beste wethouders de meeste vragen en die worden
dan weer gesteld door de raadsleden die er het meest op hebben
gestudeerd. Ingewijden weten dat Auke meer dan 100 schriftelijke
vragen had, verdeeld over 22 onderwerpen. Maar wie dat overdreven acht
vindt mij op zijn pad. Elke vraag heeft zijn goede reden en is
ingediend na overleg met meerdere betrokken fractieleden, die de
vragenlijst vervolgens nóg langer maakten. Dankzij de heldere
antwoorden van B&W en ambtenaren kon het risicoprofiel van dit project
zo scherp worden omlijnd dat een verantwoord fractiebesluit mogelijk
werd.
Uit het grote aantal vragen is wel afgeleid dat de fractie nog
twijfelde aan nut en noodzaak van de lijn, maar zo zat het niet. Die
discussie is al in het voortraject grondig gevoerd en daarom had de
gemeenteraad al eerder uitgesproken dat de lijn er moest komen. Het
schip lag bij wijze van spreken op de helling gereed voor de
tewaterlating. Er hoefden op 9 oktober maar enkele blokjes te worden
weggetrokken en één daarvan was de laatste financiële onzekerheid. Of
bruin het wel kon trekken,
om met Auke te spreken. Aan die moeilijke vraag heeft de fractie dan
ook de meeste aandacht besteed. De aannemers hadden door het enkele
feit van hun inschrijvingen inmiddels al bewezen dat een en ander
technisch uitvoerbaar was, maar zou het financieel niet net zo uit de
hand lopen als destijds bij het stadhuis? Dat is ongetwijfeld waar
onze partijgenoot Walter Etty als ervaringsdeskundige aan heeft
gedacht toen hij onlangs zijn waarschuwende vinger achteraf hief. Maar
van de toen gemaakte fouten heeft de huidige generatie ambtenaren en
politici gelukkig veel geleerd. Daarom is bijvoorbeeld veel aandacht
besteed aan het systeem van verrekenbare stelposten. Voor zover daar
volgens de fractie nog risico's in zaten zijn die inmiddels afgedekt
en voor de rest ligt het uitvoeringsrisico bij de aannemers.
Een blijde gebeurtenis
Hiermee is niet gezegd dat het fractieonderzoek op volledigheid kan
bogen. Auke Bijlsma heeft dat in de gemeenteraad ook benadrukt. Net zo
min als de leden van de Tweede Kamer de bestekken voor de Hoge
Snelheids Lijn persoonlijk zullen hebben nagelezen, hebben wij de
bestekken en tekeningen van de Noord-Zuidlijn opgevraagd. De
taakverdeling is nu eenmaal zo dat B&W verantwoordelijk is voor de
deugdelijkheid van de voorbereiding terwijl de gemeenteraad namens de
bevolking uitspreekt of de plannen wenselijk zijn. De gemeenteraad
beschikt ook niet over eigen ambtenaren voor zo'n technische
screening. Gelukkig maar, stad en land zouden onregeerbaar worden als
het anders was. En tegenover dit nuttige gebrek aan personeel staat
immers een overvloed aan adviezen en commentaren waarmee de
Amsterdamse bevolking de gemeenteraad behulpzaam is. U moest eens
weten hoeveel ansichtkaarten de fractie de laatste maanden heeft
ontvangen! In dit geval heeft het Ondergrondse Moederproject zelfs een
welgeschapen Bovengronds Kindje gebaard, waarmee de eenzaamheid van
onze Noordse partijgenoot Roel Poppe gelukkig meteen ook enigszins was
doorbroken. Vanzelfsprekend werd de bezorgdheid onder de bevolking in
een aantal opzichten door de fractie gedeeld, maar soms bleek het toch
net even anders te liggen dan men dacht. Zo is het project
Noord-Zuidlijn afgezien van mogelijke acts of God wel degelijk
verzekerbaar en die verzekering komt er ook, dankzij onze tweede
motie. Als dit verzekerings-obstakel was blijven liggen had het
vlaggeschip De Noord-Zuidlijn zeker niet van stapel kunnen lopen. En
zonder die publieke bezorgdheid was dit wellicht niet zo goed
uitgepakt.
Verrassingen
De Noord-Zuidlijnstudies hebben voor mij persoonlijk ook enkele
verrassingen opgeleverd. Zo heb ik in mijn politieke naïviteit altijd
gedacht dat Groen Links zeker vóór zou stemmen. De budgettaire
fundering voor dit project was immers gelegd door een Groen Linkse
wethouder. Dat zou dus in Groen Linkse ogen wel dik in orde moeten
zijn, zo dacht ik, en zij zouden toch zeker ook méér geld over hebben
voor het Openbaar Vervoer dan de gulle VVD. Maar nee, die illusie is
wreed verstoord. Toen puntje bij paaltje kwam bleken Geert Dales en
zijn VVD méér voor het Openbaar Vervoer over te hebben dan Maarten van
Poelgeest en zijn Groen Links! Die Amsterdamse Paars-variant is
(helaas) misschien toch zo gek nog niet.
Een andere bron van verrassingen bleek de pers te zijn. Bij de
publicatie van de eerste vragenlijst hadden wij in een begeleidende
brief benadrukt dat die vragen niet moesten worden uitgelegd als
twijfel aan nut en noodzaak van de lijn want dat was een gepasseerd
station. En wat lees je de volgende dag in de krant? Dat de PvdA
zoveel vragen stelt omdat er aan nut en noodzaak wordt getwijfeld. Een
andere keer lees je tijdens de zaterdagse ochtendkoffie in je lijfblad
het Parool een voorbeschouwing over de Noord-Zuidlijn discussie in de
gemeenteraad, met als kop "De partij die shit aantrekt". De gewaagde
stelling dat de Amsterdamse PvdA-fractie als uitwerpselmagneet zou
fungeren werd daarin onderbouwd met de wankele theorie dat de fractie
op 9 oktober in de gemeenteraad vast en zeker wel bakzeil zou moeten
halen om de val van het college te voorkomen. Maar het pakte heel
anders uit, zelfs tegenstanders van het aanlegbesluit (waaronder GL)
stemden vóór beide prijsverhogende PvdA-moties. Toen zat de creatieve
verslaggever opeens zélf met dat nare, door hem omschreven probleem.
Shit! Daar kon hij zich op 10 oktober alleen nog uitredden door de
betekenis van die moties vergaand te bagatelliseren. Maar het
PvdA-feestje kon al niet meer stuk, zoals ook bleek uit de rest van
het Parool van die dag. Ook veel landelijke hoofdcommentaren juichten
de beslissing van de gemeenteraad toe, terwijl alle
commentaarschrijvers zich tegelijkertijd realiseerden dat bijna 10
jaar metrobouw ook bijna 10 jaar problemen met zich mee zal brengen.
Dat namen zij, ter wille van de toekomst, op de koop toe en wij met
hen.
Fractiediscipline
Dat er een PvdA-tegenstem was is natuurlijk altijd jammer, maar het is
ieders goed recht en het bewijst nog eens ten overvloede dat er in de
PvdA-fractie geen stemdwang is. Als die sfeer van vrijheid in deze
fractie had ontbroken, zou ik het daar overigens niet zo lang en met
zoveel plezier als vrijwillig medewerker hebben uitgehouden.
Amsterdam 25 oktober 2002, Hendrik Battjes
hendrik Battjes
reacties