29-10-2002
Honda Jazz met nieuwe transmissie
Sinds de introductie begin 2001 heeft de Honda Jazz met haar
doordachte concept en efficiënte motoren bewondering geoogst. Hondas
kleinste benadert op frisse wijze het drukke segment van de compacte
auto.
Dat blijkt uit de verkoopaantallen van het afgelopen jaar die ver
boven verwachting waren. In Japan werd de Honda Jazz (daar Fit
genoemd) Auto van het Jaar en de Jazz staat nu bij de laatste 7
genomineerden voor de Europese Auto van het Jaar titel, waarvan de
uitslag 19 november 2002 bekend zal worden. Kopers kunnen nu ook
kiezen voor een CVT (continu variabele transmissie) in combinatie met
een 7-traps semi-automatische bediening via tiptoetsen aan het
stuurwiel.
Dat betekent dat Jazz-bestuurders het bedieningsgemak genieten van een
volautomatische CVT versnellingsbak maar ook kunnen kiezen voor zelf
sequentieel schakelen, zonder koppelingspedaal, via tiptoetsbediening
aan het stuur met maar liefst 7 versnellingen voorhanden. Immers,
waarom zou je alleen bestuurders van superautos dit rijplezier gunnen?
En dankzij het geavanceerde ontwerp van deze CVT-unit hoeven geen
compromissen gedaan te worden op het vlak van brandstofverbruik en
prestaties. De Jazz 1.4 LS met CVT accelereert vanuit stilstand naar
100 km/h in 12,0 seconden, even snel als de versie met handgeschakelde
vijfversnellingsbak, terwijl de ES er slechts 0,3 seconde langer over
doet.
Dankzij een ontwerp dat gericht is op een zo laag mogelijk
brandstofverbruik, heeft de Jazz een van de gunstigste
verbruikscijfers van alle kleine autos die met een CVT of automatische
versnellingsbak zijn uitgerust. De LS en ES scoren een gecombineerd
brandstofverbruik van respectievelijk 5,8 en 5,9 l/100 km, terwijl de
verbruikscijfers van de CVT-versie en handgeschakelde versie bij
kruissnelheden nagenoeg gelijk zijn. Het gunstige brandstofverbruik
resulteert tevens in een lage CO2 emissie: respectievelijk 137 en 139
g/km.
Rijplezier met of zonder schakelen
Voordelen van de CVT zijn uiteraard het bedieningsgemak, het
gunstigere brandstofverbruik en het achterwege blijven van schokken
tijdens het schakelen. Hondas nieuwste CVT-ontwerp biedt extra
flexibiliteit die heel goed aansluit bij de dynamische
rijeigenschappen van de Jazz. Veel bestuurders zullen hun CVT
ongetwijfeld meestal in de conventionele mode besturen, maar
evenzogoed zullen velen af en toe de sensatie van het handmatig
schakelen willen ervaren met de op het stuur geplaatste knoppen
waarmee de zeven versnellingen zijn te selecteren.
De compacte, lichte CVT werd speciaal ontworpen om vlot te reageren op
commandos van de bestuurder en is in een aantal opzichten bovendien
opmerkelijk adaptief. Ten eerste heeft de bestuurder in de normale
CVT-stand de keuze uit de programmas Drive (D) en voor een snellere
acceleratie Sport (S). Daarnaast wordt in elk van deze programmas door
elektronica de aard van het wegdek vastgesteld aan de hand van de
gaspedaalbewegingen van de bestuurder. Hierdoor kan worden gewisseld
tussen verschillende overbrengingsverhoudingen, waarna het beschikbare
motorvermogen aan de omstandigheden wordt aangepast. Zelfs de mate van
kruipen bij lage snelheid wordt nu door de ECU bepaald, zodat alleen
assistentie wordt verleend wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld in
fileverkeer.
Het CVT-principe
Simpel gezegd bestaat een CVT uit een aandrijfpoelie (input) en een
aangedreven poelie (output) die met elkaar verbonden zijn door middel
van een stalen band die het koppel van de motor doorgeeft aan de
eindoverbrenging. De stalen band is samengesteld uit een ring van
stalen platen die met behulp van dubbel gelaagde ringelementen aan
elkaar zitten. Van elke poelie zit een poeliehelft vast, terwijl de
andere helft hydraulisch naar binnen en naar buiten kan bewegen, zodat
de diameter verandert. Deze veranderingen in poeliediameter worden
gesynchroniseerd met als gevolg dat de band lager of hoger over de
poelies loopt en er continu veranderingen in de overbrenging van de
auto mogelijk zijn.
Een CVT wisselt dus niet van versnelling in een reeks van stappen,
maar biedt juist een soepel rijgedrag over het gehele snelheidsbereik.
Dankzij dit systeem hoeft de bestuurder geen inspanning te leveren. De
komst van geavanceerde elektronica stelt de CVT in staat optimaal
gebruik te maken van het motorvermogen en -koppel. Dankzij het continu
variabele karakter van de CVT is het motorvermogen aan de
omstandigheden aan te passen en zorgt de transmissie voor een lager
brandstofverbruik. Er zijn nog meer voordelen ten opzichte van een
conventionele automatische versnellingsbak: geen slippen van de
koppelomvormer zodat er minder vermogensverlies optreedt, er is keuze
uit meer overbrengingsverhoudingen en bovendien blijven schokken
tijdens het schakelen achterwege.
Natuurlijk komt de elektronica niet alleen van pas om een gunstiger
brandstofverbruik te realiseren, maar tevens om sportievere prestaties
te genereren.
Rijden met de nieuwe Jazz CVT
Wanneer met de CVT op conventionele wijze wordt geschakeld, maakt de
bestuurder gebruik van een op de vloer geplaatste versnellingspook
waarmee de standen Park, Reverse, Neutral, Drive, Sport en Low te
selecteren zijn. Met de standen Drive (D) en (S) is een schakelpatroon
te kiezen dat beter bij de bijomstandigheden of voorkeur van de
bestuurder past. Voor ontspannen en zuinig rijden zijn de
overbrengingsverhoudingen in stand D zodanig dat het koppel optimaal
wordt benut. Indien de bestuurder het volle prestatiepotentieel van de
Jazz wenst te benutten, biedt de stand S een fellere acceleratie. De
motor trekt dan door tot het toerental waarbij het maximum vermogen
vrijkomt en houdt dit toerental vervolgens vast, terwijl de
overbrenging progressief toeneemt.
Het grote aanpassingsvermogen biedt extra verfijning. Zowel in D als
in S zitten schakelprogrammas met subtiele verschillen die bedoeld
zijn voor verschillende omstandigheden. Het systeem analyseert de
omstandigheden aan de hand van de frequentie waarmee de bestuurder de
stand van het gaspedaal wijzigt en de mate waarin dit gebeurt. In de
D-stand schakelt het systeem tussen de programmas D1 (conventioneel)
en D2 waarin de overbrengingsverhoudingen beter zijn afgestemd op het
rijden in de stad. Een kwiekere acceleratie is vaker gewenst in druk
stadsverkeer, waar sprake is van veelvuldig remmen en gasgeven.
Wanneer de bestuurder bovendien een maximaal acceleratievermogen wenst
in D, herkent het systeem het plotsklaps openen van de gasklep en
schakelt het over op een ander programma, RS, dat een snellere
acceleratie mogelijk maakt.
Ook in de stand S wordt het sportieve S1 programma aangevuld met een
S2 programma. Dit laatste laat de motor met een hoger toerental
draaien, vooral boven 50 km/h, voor een betere respons bij het
uitkomen van een bocht.
De stand L ten slotte zorgt er net als een conventionele automatische
versnellingsbak voor dat tijdens het rijden met lage snelheid een lage
overbrenging en hoog toerental worden aangehouden.
Semi-automatisch schakelen met de 7-traps bak
De nieuwe CVT in de Jazz biedt de bestuurder bovendien de mogelijkheid
van een semi-automatische transmissie, zodat hij sequentieel door
zeven zorgvuldig gekozen overbrengingsverhoudingen kan schakelen, net
zoals bij een handgeschakelde versnellingsbak. De op het stuur
geplaatste bedieningsorganen zijn plezierig te bedienen. De handen
kunnen aan het stuur blijven, hetgeen vooral een voordeel is tijdens
ritten over snelle, bochtige trajecten. De enige geautomatiseerde
aspecten van het systeem zijn het automatisch opschakelen wanneer de
motor een toerental van 5.700 tpm bereikt, en het automatisch
terugschakelen bij een toerental lager dan 1.600 tpm in de tweede
versnelling en hoger. Het systeem is zodanig afgesteld dat de maximum
snelheid wordt bereikt in de zesde versnelling.
Het inschakelen van de 7MT stand in de programmas D of S geschiedt simpelweg door het indrukken van de toets 7 Speed Mode onder de rechterspaak van het stuurwiel. De bestuurder kan vervolgens van versnelling wisselen door op de toetsen te drukken die zich links en rechts op het stuurwiel bevinden; voor extra bedieningsgemak is met elke toets omhoog (+) en terug (-) te schakelen.
Teneinde de bestuurder te allen tijde inzicht te geven in de status van het systeem, bevindt zich naast de brandstofmeter een display. Wanneer een van de letters P-R-N-D-S-L oplicht, correspondeert dit met de gekozen stand in de normale CVT-bediening. Daarnaast geeft een LED-aanduiding de cijfers 1 t/m 7 weer om aan te geven welke versnelling is geselecteerd in de stand 7MT, met daaronder de letter M ter aanduiding dat de handgeschakelde bediening is geselecteerd.
Indien de bestuurder na het indrukken van de 7 Speed Mode toets op het stuurwiel niet wenst te schakelen met behulp van de +/- toetsen op het stuurwiel, zal het systeem als een conventionele automatische versnellingsbak functioneren en tussen de zeven versnellingen schakelen zonder dat enige actie van de bestuurder (7AT mode) nodig is; het display in het dashboard toont de gekozen versnelling (1 t/m 7), maar de letter M (handgeschakelde mode) licht niet op. Door op een van de +/- toetsen te drukken, wordt de 7MT stand geactiveerd.
Er kan heel eenvoudig worden teruggekeerd naar de conventionele
CVT-stand door opnieuw de 7 Speed Mode toets in te drukken, waarna
bediening weer geschiedt met behulp van de P-R-N-D-S-L schakelpook.
Indien de motor wordt uitgezet terwijl het systeem in de stand 7AT of
7MT staat, zal het systeem automatisch overschakelen op de CVT-stand.
Net zoals bij een auto met conventionele automatische transmissie het
geval is, kan de Jazz CVT uit veiligheidsoverwegingen alleen worden
gestart met de schakelpook in de stand P.
Verbeterd rijgedrag
De nieuwe CVT geeft de Jazz behalve een soepeler ook een directer
rijgedrag. Het systeem reageert beter op gaspedaalbewegingen van de
bestuurder. Bij langzaam intrappen van het gaspedaal zal ook het
motortoerental slechts langzaam toenemen. Wordt het pedaal daarentegen
snel ingedrukt, dan reageert de auto veel directer dan in voorgaande
modellen het geval was. Het leidt tot een meer natuurlijke, logischer
manier van rijden.
Dankzij het feit dat een automatische versnellingsbak een bepaalde
mate van kruipen toestaat, heeft de bestuurder meer controle over de
auto. Echter, de neiging tot kruipen kan de ene keer prettig zijn,
terwijl deze op een ander moment weer ongewenst is. De geavanceerde
CVT van de Jazz biedt een betere controle doordat bij lage snelheden
(in fileverkeer bijvoorbeeld) kruipen in sterkere mate optreedt en
weer wordt tegengegaan zodra de remmen worden bediend
(brandstofbesparend). Wanneer echter bij hogere snelheden wordt
geremd, wordt een veel lagere mate van kruipen geboden die pas
toeneemt zodra de auto weer begint te rijden. De kruipsterkte neemt
toe op steile hellingen.
De kruipkarakteristiek van de Jazz CVT is net zo goed als die van een
auto met een conventionele automatische transmissie. De ECU regelt de
kruipsterkte door de druk van de wegrijkoppeling te veranderen.
Structurele verbeteringen
Moderne elektronica speelt een grote rol, maar achter de innovatieve
kenmerken van deze CVT-versnellingsbak gaan ook diverse belangrijke
mechanische veranderingen schuil. Het vliegwiel bijvoorbeeld is
voortaan van het enkelvoudige massa-type, hetgeen een
gewichtsbesparing oplevert en resulteert in een soepelere
draaikarakteristiek van de motor.
Vooral van belang echter is de toegenomen diameter van de
aandrijfpoelie (30 procent groter dan voorgaande versies). Hierdoor
zijn de mogelijkheden ten aanzien van de gekozen
overbrengingsverhouding groter, waardoor een aantrekkelijke
brandstofbesparing mogelijk is. De montage van een rechtstreeks
aangedreven torchoïdale oliepomp resulteert in minder gewicht en
compactere afmetingen. De zijdelingse krachten die worden uitgeoefend
op zowel de aandrijfpoelie als de aangedreven poelie spelen een
belangrijke rol in de vermogensoverbrenging van de CVT en het wisselen
tussen overbrengingsverhoudingen. In vergelijking met voorgaande
versies heeft het systeem nu twee drukregelaars (in plaats van een)
die de aandrijfpoelie en de aangedreven poelie onafhankelijk van
elkaar met de juiste minimumdruk belasten. Bovendien hebben de zuigers
van beide poelies elk een andere diameter (die van de aandrijfpoelie
is ongeveer 15% groter dan die van de aangedreven poelie), waardoor
een lagere werkdruk mogelijk is. Deze systemen zorgen voor een lagere
belasting van de oliepomp en voor een verhoogde efficiency van de
transmissie.
Ten slotte werd speciaal voor de koppeling van de CVT-transmissie van
de Jazz een nieuwe materiaalsoort ontwikkeld. De toevoeging van
koolstofvezel zorgt voor verbeterde wrijvingskarakteristieken waardoor
het accelereren veel soepeler verloopt. Deze koppeling is bovendien
duurzamer en hittebestendiger.