AutoRai

29-10-2002

Honda Jazz met nieuwe transmissie

Sinds de introductie begin 2001 heeft de Honda Jazz met haar doordachte concept en efficiënte motoren bewondering geoogst. Hondas kleinste benadert op frisse wijze het drukke segment van de compacte auto.

Dat blijkt uit de verkoopaantallen van het afgelopen jaar die ver boven verwachting waren. In Japan werd de Honda Jazz (daar Fit genoemd) Auto van het Jaar en de Jazz staat nu bij de laatste 7 genomineerden voor de Europese Auto van het Jaar titel, waarvan de uitslag 19 november 2002 bekend zal worden. Kopers kunnen nu ook kiezen voor een CVT (continu variabele transmissie) in combinatie met een 7-traps semi-automatische bediening via tiptoetsen aan het stuurwiel.

Dat betekent dat Jazz-bestuurders het bedieningsgemak genieten van een volautomatische CVT versnellingsbak maar ook kunnen kiezen voor zelf sequentieel schakelen, zonder koppelingspedaal, via tiptoetsbediening aan het stuur met maar liefst 7 versnellingen voorhanden. Immers, waarom zou je alleen bestuurders van superautos dit rijplezier gunnen? En dankzij het geavanceerde ontwerp van deze CVT-unit hoeven geen compromissen gedaan te worden op het vlak van brandstofverbruik en prestaties. De Jazz 1.4 LS met CVT accelereert vanuit stilstand naar 100 km/h in 12,0 seconden, even snel als de versie met handgeschakelde vijfversnellingsbak, terwijl de ES er slechts 0,3 seconde langer over doet.

Dankzij een ontwerp dat gericht is op een zo laag mogelijk brandstofverbruik, heeft de Jazz een van de gunstigste verbruikscijfers van alle kleine autos die met een CVT of automatische versnellingsbak zijn uitgerust. De LS en ES scoren een gecombineerd brandstofverbruik van respectievelijk 5,8 en 5,9 l/100 km, terwijl de verbruikscijfers van de CVT-versie en handgeschakelde versie bij kruissnelheden nagenoeg gelijk zijn. Het gunstige brandstofverbruik resulteert tevens in een lage CO2 emissie: respectievelijk 137 en 139 g/km.

Rijplezier met of zonder schakelen
Voordelen van de CVT zijn uiteraard het bedieningsgemak, het gunstigere brandstofverbruik en het achterwege blijven van schokken tijdens het schakelen. Hondas nieuwste CVT-ontwerp biedt extra flexibiliteit die heel goed aansluit bij de dynamische rijeigenschappen van de Jazz. Veel bestuurders zullen hun CVT ongetwijfeld meestal in de conventionele mode besturen, maar evenzogoed zullen velen af en toe de sensatie van het handmatig schakelen willen ervaren met de op het stuur geplaatste knoppen waarmee de zeven versnellingen zijn te selecteren.

De compacte, lichte CVT werd speciaal ontworpen om vlot te reageren op commandos van de bestuurder en is in een aantal opzichten bovendien opmerkelijk adaptief. Ten eerste heeft de bestuurder in de normale CVT-stand de keuze uit de programmas Drive (D) en voor een snellere acceleratie Sport (S). Daarnaast wordt in elk van deze programmas door elektronica de aard van het wegdek vastgesteld aan de hand van de gaspedaalbewegingen van de bestuurder. Hierdoor kan worden gewisseld tussen verschillende overbrengingsverhoudingen, waarna het beschikbare motorvermogen aan de omstandigheden wordt aangepast. Zelfs de mate van kruipen bij lage snelheid wordt nu door de ECU bepaald, zodat alleen assistentie wordt verleend wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld in fileverkeer.

Het CVT-principe
Simpel gezegd bestaat een CVT uit een aandrijfpoelie (input) en een aangedreven poelie (output) die met elkaar verbonden zijn door middel van een stalen band die het koppel van de motor doorgeeft aan de eindoverbrenging. De stalen band is samengesteld uit een ring van stalen platen die met behulp van dubbel gelaagde ringelementen aan elkaar zitten. Van elke poelie zit een poeliehelft vast, terwijl de andere helft hydraulisch naar binnen en naar buiten kan bewegen, zodat de diameter verandert. Deze veranderingen in poeliediameter worden gesynchroniseerd met als gevolg dat de band lager of hoger over de poelies loopt en er continu veranderingen in de overbrenging van de auto mogelijk zijn.

Een CVT wisselt dus niet van versnelling in een reeks van stappen, maar biedt juist een soepel rijgedrag over het gehele snelheidsbereik. Dankzij dit systeem hoeft de bestuurder geen inspanning te leveren. De komst van geavanceerde elektronica stelt de CVT in staat optimaal gebruik te maken van het motorvermogen en -koppel. Dankzij het continu variabele karakter van de CVT is het motorvermogen aan de omstandigheden aan te passen en zorgt de transmissie voor een lager brandstofverbruik. Er zijn nog meer voordelen ten opzichte van een conventionele automatische versnellingsbak: geen slippen van de koppelomvormer zodat er minder vermogensverlies optreedt, er is keuze uit meer overbrengingsverhoudingen en bovendien blijven schokken tijdens het schakelen achterwege.

Natuurlijk komt de elektronica niet alleen van pas om een gunstiger brandstofverbruik te realiseren, maar tevens om sportievere prestaties te genereren.

Rijden met de nieuwe Jazz CVT
Wanneer met de CVT op conventionele wijze wordt geschakeld, maakt de bestuurder gebruik van een op de vloer geplaatste versnellingspook waarmee de standen Park, Reverse, Neutral, Drive, Sport en Low te selecteren zijn. Met de standen Drive (D) en (S) is een schakelpatroon te kiezen dat beter bij de bijomstandigheden of voorkeur van de bestuurder past. Voor ontspannen en zuinig rijden zijn de overbrengingsverhoudingen in stand D zodanig dat het koppel optimaal wordt benut. Indien de bestuurder het volle prestatiepotentieel van de Jazz wenst te benutten, biedt de stand S een fellere acceleratie. De motor trekt dan door tot het toerental waarbij het maximum vermogen vrijkomt en houdt dit toerental vervolgens vast, terwijl de overbrenging progressief toeneemt.

Het grote aanpassingsvermogen biedt extra verfijning. Zowel in D als in S zitten schakelprogrammas met subtiele verschillen die bedoeld zijn voor verschillende omstandigheden. Het systeem analyseert de omstandigheden aan de hand van de frequentie waarmee de bestuurder de stand van het gaspedaal wijzigt en de mate waarin dit gebeurt. In de D-stand schakelt het systeem tussen de programmas D1 (conventioneel) en D2 waarin de overbrengingsverhoudingen beter zijn afgestemd op het rijden in de stad. Een kwiekere acceleratie is vaker gewenst in druk stadsverkeer, waar sprake is van veelvuldig remmen en gasgeven. Wanneer de bestuurder bovendien een maximaal acceleratievermogen wenst in D, herkent het systeem het plotsklaps openen van de gasklep en schakelt het over op een ander programma, RS, dat een snellere acceleratie mogelijk maakt.

Ook in de stand S wordt het sportieve S1 programma aangevuld met een S2 programma. Dit laatste laat de motor met een hoger toerental draaien, vooral boven 50 km/h, voor een betere respons bij het uitkomen van een bocht.

De stand L ten slotte zorgt er net als een conventionele automatische versnellingsbak voor dat tijdens het rijden met lage snelheid een lage overbrenging en hoog toerental worden aangehouden.

Semi-automatisch schakelen met de 7-traps bak
De nieuwe CVT in de Jazz biedt de bestuurder bovendien de mogelijkheid van een semi-automatische transmissie, zodat hij sequentieel door zeven zorgvuldig gekozen overbrengingsverhoudingen kan schakelen, net zoals bij een handgeschakelde versnellingsbak. De op het stuur geplaatste bedieningsorganen zijn plezierig te bedienen. De handen kunnen aan het stuur blijven, hetgeen vooral een voordeel is tijdens ritten over snelle, bochtige trajecten. De enige geautomatiseerde aspecten van het systeem zijn het automatisch opschakelen wanneer de motor een toerental van 5.700 tpm bereikt, en het automatisch terugschakelen bij een toerental lager dan 1.600 tpm in de tweede versnelling en hoger. Het systeem is zodanig afgesteld dat de maximum snelheid wordt bereikt in de zesde versnelling.

Het inschakelen van de 7MT stand in de programmas D of S geschiedt simpelweg door het indrukken van de toets 7 Speed Mode onder de rechterspaak van het stuurwiel. De bestuurder kan vervolgens van versnelling wisselen door op de toetsen te drukken die zich links en rechts op het stuurwiel bevinden; voor extra bedieningsgemak is met elke toets omhoog (+) en terug (-) te schakelen.

Teneinde de bestuurder te allen tijde inzicht te geven in de status van het systeem, bevindt zich naast de brandstofmeter een display. Wanneer een van de letters P-R-N-D-S-L oplicht, correspondeert dit met de gekozen stand in de normale CVT-bediening. Daarnaast geeft een LED-aanduiding de cijfers 1 t/m 7 weer om aan te geven welke versnelling is geselecteerd in de stand 7MT, met daaronder de letter M ter aanduiding dat de handgeschakelde bediening is geselecteerd.

Indien de bestuurder na het indrukken van de 7 Speed Mode toets op het stuurwiel niet wenst te schakelen met behulp van de +/- toetsen op het stuurwiel, zal het systeem als een conventionele automatische versnellingsbak functioneren en tussen de zeven versnellingen schakelen zonder dat enige actie van de bestuurder (7AT mode) nodig is; het display in het dashboard toont de gekozen versnelling (1 t/m 7), maar de letter M (handgeschakelde mode) licht niet op. Door op een van de +/- toetsen te drukken, wordt de 7MT stand geactiveerd.

Er kan heel eenvoudig worden teruggekeerd naar de conventionele CVT-stand door opnieuw de 7 Speed Mode toets in te drukken, waarna bediening weer geschiedt met behulp van de P-R-N-D-S-L schakelpook. Indien de motor wordt uitgezet terwijl het systeem in de stand 7AT of 7MT staat, zal het systeem automatisch overschakelen op de CVT-stand. Net zoals bij een auto met conventionele automatische transmissie het geval is, kan de Jazz CVT uit veiligheidsoverwegingen alleen worden gestart met de schakelpook in de stand P.

Verbeterd rijgedrag
De nieuwe CVT geeft de Jazz behalve een soepeler ook een directer rijgedrag. Het systeem reageert beter op gaspedaalbewegingen van de bestuurder. Bij langzaam intrappen van het gaspedaal zal ook het motortoerental slechts langzaam toenemen. Wordt het pedaal daarentegen snel ingedrukt, dan reageert de auto veel directer dan in voorgaande modellen het geval was. Het leidt tot een meer natuurlijke, logischer manier van rijden.

Dankzij het feit dat een automatische versnellingsbak een bepaalde mate van kruipen toestaat, heeft de bestuurder meer controle over de auto. Echter, de neiging tot kruipen kan de ene keer prettig zijn, terwijl deze op een ander moment weer ongewenst is. De geavanceerde CVT van de Jazz biedt een betere controle doordat bij lage snelheden (in fileverkeer bijvoorbeeld) kruipen in sterkere mate optreedt en weer wordt tegengegaan zodra de remmen worden bediend (brandstofbesparend). Wanneer echter bij hogere snelheden wordt geremd, wordt een veel lagere mate van kruipen geboden die pas toeneemt zodra de auto weer begint te rijden. De kruipsterkte neemt toe op steile hellingen.

De kruipkarakteristiek van de Jazz CVT is net zo goed als die van een auto met een conventionele automatische transmissie. De ECU regelt de kruipsterkte door de druk van de wegrijkoppeling te veranderen.

Structurele verbeteringen
Moderne elektronica speelt een grote rol, maar achter de innovatieve kenmerken van deze CVT-versnellingsbak gaan ook diverse belangrijke mechanische veranderingen schuil. Het vliegwiel bijvoorbeeld is voortaan van het enkelvoudige massa-type, hetgeen een gewichtsbesparing oplevert en resulteert in een soepelere draaikarakteristiek van de motor.

Vooral van belang echter is de toegenomen diameter van de aandrijfpoelie (30 procent groter dan voorgaande versies). Hierdoor zijn de mogelijkheden ten aanzien van de gekozen overbrengingsverhouding groter, waardoor een aantrekkelijke brandstofbesparing mogelijk is. De montage van een rechtstreeks aangedreven torchoïdale oliepomp resulteert in minder gewicht en compactere afmetingen. De zijdelingse krachten die worden uitgeoefend op zowel de aandrijfpoelie als de aangedreven poelie spelen een belangrijke rol in de vermogensoverbrenging van de CVT en het wisselen tussen overbrengingsverhoudingen. In vergelijking met voorgaande versies heeft het systeem nu twee drukregelaars (in plaats van een) die de aandrijfpoelie en de aangedreven poelie onafhankelijk van elkaar met de juiste minimumdruk belasten. Bovendien hebben de zuigers van beide poelies elk een andere diameter (die van de aandrijfpoelie is ongeveer 15% groter dan die van de aangedreven poelie), waardoor een lagere werkdruk mogelijk is. Deze systemen zorgen voor een lagere belasting van de oliepomp en voor een verhoogde efficiency van de transmissie.

Ten slotte werd speciaal voor de koppeling van de CVT-transmissie van de Jazz een nieuwe materiaalsoort ontwikkeld. De toevoeging van koolstofvezel zorgt voor verbeterde wrijvingskarakteristieken waardoor het accelereren veel soepeler verloopt. Deze koppeling is bovendien duurzamer en hittebestendiger.