Kabinet Balkenende: Kaalslag zonder wederopbouw
Alternatief Ferd Crone bij Algemene financiële beschouwingen
Kabinetsbeleid economisch niet gunstig
Het beleid kan zowel economisch als politiek beter. Economisch is het niet noodzakelijk - zelfs schadelijk - om zo sterk te bezuinigen en de lasten te verzwaren zoals het kabinet doet. De economie wordt er extra sterk door afgeknepen; het beleid is procyclisch.
We blijven vasthouden aan het middellange termijn doel van schuldaflossing. We komen in 2006 zelfs op een beter financieringsoverschot uit dan het kabinet omdat we geen geld weggeven aan ongerichte lastenverlichting (OZB, kwartje van Kok)
Inmiddels is ook door de Europese Commissie en ECB-president Duisenberg voor Europa de lijn voorgesteld om het tempo van verlaging van de financieringstekorten aan te passen aan de economische situatie. Drie eminente CDA-hoogleraren zeggen het ook: het begrotingsbeleid van Balkenende en Zalm is louter gericht op het feitelijk begrotingssaldo en niet op een analyse van de economische groei. En: 'er is geen enkele reden om het tekort nu snel terug te brengen tot nul'.
Het PvdA-alternatief volgt de economisch verstandige lijn. De kern daarvan is dat het tekort in 2003 met 0.5% daalt tot 0.8 (het kabinet forceert een verlaging van 1.2% naar 0.5%). Het effect is méér banen en een hoger BBP in 2003.
Ofwel: iets langzamer starten, beter finishen.
Politieke beloften
Met het alternatief kunnen op economisch verantwoorde wijze middelen worden vrijgemaakt om de politieke beloften aan de kiezers waar te maken: aanpakken van de wachtlijsten, méér veiligheid en beter onderwijs. Bij de Algemene politieke beschouwingen heeft Jeltje van Nieuwenhoven die lijn uiteengezet. Bij de Algemene financiële beschouwingen krijgt het alternatief handen en voeten.
Het kabinet kiest daarentegen voor een harde confrontatie-lijn die loopt via bezuinigingen, werkloosheid, loondruk en daardoor op termijn meer banen. Wij denken dat die weg maatschappelijk gezien niet begaanbaar is.
Verdwijnkabinet
Dit kabinet is een verdwijnkabinet:
- effectieve werkgelegenheidsmaatregelen als ID-banen en loonkostensubsidies worden geschrapt, alternatieven zijn er niet.
- Groene beleggings- en groene investeringsfaciliteiten worden opgeruimd. De lasten voor groene stroom worden verhoogd. Een nieuwe maatregel is weliswaar aangekondigd, maar nog lang niet gereed. Intussen schrappen bedrijven definitief hun groene investeringsplannen.
- Verloffaciliteiten worden beëindigd, de beloofde verlofknip is nog vóór de komst al ten grave gedragen door tenminste één van de coalitiepartijen.
Ten slotte vedwijnt nu ook het kabinet zelf. Het is zijn missionaire status kwijt.
De PvdA vindt het onverantwoord de bestaande en aantoonbaar effectieve maatregelen te schrappen en verlangt handhaving van beschermde arbeidsplaatsen, handhaving van groene maatregelen, handhaving van de verloffaciliteiten en een fatsoenlijk inkomensbeleid. Gooi geen oude schoenen weg voor er nieuwe zijn!
Kort gezegd is ons voorstel als volgt:
· meer ruimte voor uitgaven + 1.8 mrd
· geen verhoging nominale ZF-premie + 0,7 mrd
· terugdraaien besparing ID, WIW, SPAK en VLW (netto) + 0,4 mrd
· terugdraaien deel bezuinigingen verlof, milieu en spaarloon + 0,3 mrd
· EITC i.p.v. arbeidskostenforfait neutraal
· ecolasten en schuif neutraal
Totaal + 3.2 mrd
Deze kosten worden gedekt als volgt:
· geen geconditioneerde lastenverlichting - 0,5 mrd
· uitstel invoering nieuwe verlofregeling - 0,2 mrd
· opschorten invoering verlofknip - 0,1 mrd
· terugdraaien deel verhoging arbeidskorting - 0,6 mrd
· extra inkomsten door kringloop-effecten - 0,4 mrd
· Tlv saldo - 1.4 mrd
Totaal - 3,2 mrd
De zes stappen van het PvdA-alternatief
1. Realistische uitgavenkaders: verruiming van het uitgavenkader met 1,8 miljard euro.
Het geld wordt besteed aan banen in de gezondheidszorg, in de scholen en universiteiten en in de hele veiligheidsketen. Bij de behandeling van de afzonderlijke begrotingen zullen we nadere voorstellen doen voor de inzet van dit geld. Om een indruk te geven: dit bedrag staat voor 40.000 banen.
Het door ons verhoogde uitgavenkader blijft ministers en de Kamer aan budgetdiscipline binden, zodat bestuurlijke rust wordt bevorderd. De kosten worden structureel gedekt uit het schrappen van de generieke lastenverlichting in de tweede helft van de kabinetperiode.
2. Gesubsidieerde arbeid: geen kaalslag, maar goede plannen nodig.
Het kabinet schrapt volgend jaar 8.000 bestaande I/D-banen en 4.500 WIW-banen. Dat geeft grote onrust bij de Melkertbaners en de organisaties waar zij werken. Wij kiezen voor een andere lijn, met name zoals door de Raad voor Werk en Inkomen is voorgesteld: zet zoveel mogelijk ID-banen om in reguliere CAO-banen en reserveer de onderste loonschalen voor specifieke arbeidsmarktgroepen. Om dit einddoel te bereiken moeten de kabinetsbezuinigingen worden aangepast, met name door het schrappen van de bezuinigingen voor 2003. Dat neemt meteen de huidige paniek weg die het kabinet heeft veroorzaakt bij betrokken mensen en instellingen en geeft rust om tot die tijd de modernisering met alle betrokkken instellingen en gemeenten uit te werken. Bij de komende begrotingsbehandelingen kan geanticipeerd worden op het regelen per begroting van ID-banen. Voor de dekking wordt een financieel sluitend plan gepresenteerd.
3. Sterkste schouders de zwaarste lasten: geen verhoging van de nominale ziekenfondspremie.
Met die verhoging wordt vooruitgelopen op een latere wijziging van het ziektekostenstelsel. Maar het plan tast de koopkracht voor 750.000 alleenstaande 65+ers en vele andere lage en middeninkomens sterk aan. Dat hoeft niet.
4. Pak niet de groene regelingen maar de milieuvervuilers aan. Kyoto blijft ons doel. De PvdA wil daarom de faciliteit voor groen beleggen, groene energie en een reeks van fiscale faciliteiten voor schone investeringen en schone technologie (auto's) in stand te houden zolang er geen beter alternatief is.
5. Verlofregeling: de PvdA wil de bestaande regelingen handhaven en pas veranderen als er een beter alternatief is dat ook iets oplevert voor mensen met lage inkomens en naar keuze kan worden ingezet. . Op de motie-Verhagen voor een andere verlofregeling is een nietszeggende brief van het kabinet gekomen. Het kabinet doet er goed aan het spaarloon in 2003 te handhaven voor mensen met een inkomen tot modaal.
Voor de beschermde arbeidsplaatsen, de nominale ziekenfondspremie, de milieumaatregelen en de verlofregeling hebben Groen Links en de PvdA samen een voorstel ontwikkeld, dat volledig past binnen de financiële kaders van dit kabinet. Daarmee wordt duidelijk dat deze keuzes van het kabinet geen economische, maar een politieke grondslag hebben; een grondslag die wij niet delen.
6. Kwartje van Kok: niet stilstaan bij de pomp, maar bewegen in trein, tram, bus en auto.
De PvdA wil het kwartje van Kok niet volgens de plannen in 2004 teruggeven. Het kwartje vergroot niet de mobiliteit maar de files. De PvdA wil het via een fonds gebruiken voor een betere leefbaarheid bij méér (regionaal) openbaar vervoer en wegen (zoals de aanleg van een spoortunnel in Delft en een A2-tunnel in Maastricht), voor het voortzetten van milieu/natuurbeleid van schone en zuinige auto's en voor de ecologische hoofdstructuur.
29-10-02