29 okt 2002
Nummer 138 28 oktober 2002
20e Van der Leeuw Lezing
Ian McEwan en Douwe Draaisma over de menselijke natuur
Op donderdag 7 november 2002 spreekt de Engelse auteur Ian McEwan
de 20e Van der Leeuw Lezing uit. De titel van zijn lezing is
Literature, Science and Human Nature. Voor het co-referaat De
hinderlijke weerstand van feiten tekent de Groninger wetenschapper
en publicist Douwe Draaisma.
Darwin en de menselijke natuur
Weerstand van feiten
Ian McEwan
Douwe Draaisma
De Van der Leeuw Lezing
Noot voor de pers
De Van der Leeuw Lezing wordt zoals gebruikelijk gehouden in de
Martinikerk in Groningen. De lezing begint om 16.30 precies. Het
publiek wordt verzocht een kwartier voor aanvang aanwezig te zijn.
Gratis toegangskaarten kunnen - zolang de voorraad strekt -
afgehaald worden bij de RUG-winkel, Oude Kijk in 't Jatstraat 39,
Groningen of worden besteld via de website
www.vanderleeuwlezing.nl.
Darwin en de menselijke natuur
Uit het werk van Ian McEwan blijkt een grote belangstelling voor de
duistere kanten van het leven. Dreiging, obsessies, geweld, sadisme
en dood, maar ook seksualiteit en erotiek spelen een belangrijke
rol. De keuze voor deze onderwerpen leverde hem de bijnaam McAbre
op, en zijn verhalen roepen zowel bewondering als schrik op. Mag de
thematiek de lezers soms verdelen, McEwan wordt in brede kring
geroemd om zijn meeslepende schrijfstijl. Zijn boeken zijn met
vaart geschreven en van hoog literair niveau. Zijn belangstelling
voor de macabere zijde van het menselijk gedrag is in de loop der
jaren steeds diepzinniger geworden. De inhoud van de 20e Van der
Leeuw Lezing zal die ontwikkeling weerspiegelen. McEwan zal bij
deze gelegenheid reflecteren over de menselijke natuur, zowel
vanuit literair als wetenschappelijk perspectief, met name dat van
de evolutionaire bio-psychologie. Daarin zullen vragen naar de
oorsprong van emoties, moraliteit en cultuur een grote rol spelen.
Met een hoofdrol voor Charles Darwin en bijrollen voor oa.
Odysseus, Anna Karenina, Albert Einstein, Franz Kafka, Virginia
Woolf, Alan Turing en The Beatles.
Weerstand van feiten
In het co-referaat van Douwe Draaisma speelt William James de
hoofdrol. Want zijn Principles of Psychology is voor psychologen
wat The Origin of Species voor biologen is. Naar aanleiding van een
opmerking van James over de 'weerstand van de feiten', in een brief
aan zijn succesvolle romanschrijver broer Henry, onderzoekt
Draaisma de verhouding van feit en fictie, wetenschap en
literatuur. In zijn co-referaat bespreekt hij de opvattingen van
McEwan over de evolutionaire oorsprong van het menselijk denken en
beleven, zoals die vooral blijk uit de volgens Draaisma magistrale
roman Enduring Love. Niettemin voelt hij zich niet helemaal op z'n
gemak bij de uitgangspunten van McEwan. De nature-nurture discussie
is omgeven met voetangels en klemmen, misvattingen en
vooringenomenheid. Draaisma zoekt in dit debat nadrukkelijk de
nuance en bekritiseert extreme posities aan beide zijden. Omwille
van de feiten.
Ian McEwan
Ian McEwan (1948) debuteerde in 1975 met de verhalenbundel First
Love, Last Rites, in het Nederlands uitgebracht onder de titel De
laatste dag van de zomer. Sindsdien heeft hij een omvangrijk oeuvre
opgebouwd, dat tot het meest vooraanstaande van de hedendaagse
Engelse letteren wordt gerekend. In 1998 ontving hij de Booker
Prize voor de roman Amsterdam. Vorig jaar werd zijn roman Atonement
voor deze prijs genomineerd. In 1978 zag een tweede verhalenbundel
het licht, getiteld In Between the Sheets. Daarna volgden een
negental spraakmakende romans. Behalve de al genoemde waren dat:
The Cement Garden (1978), The Comfort of Strangers (1981), The
Child in Time (1987, bekroond met de Whitbread Novel of the Year
Award), The Innocent (1990), Black Dogs (1992), The Daydreamer
(1994), Enduring Love (1997).
Douwe Draaisma
Douwe Draaisma (1953) doceert grondslagen en geschiedenis van de
psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn proefschrift
De metaforenmachine. Een geschiedenis van het geheugen (1995),
uitgegeven door de Historische Uitgeverij te Groningen, werd
vertaald in het Engels, Duits en Spaans. In Tsjechië, Brazilië en
Italië zijn vertalingen in voorbereiding. Vorig jaar publiceerde
Douwe Draaisma bij de Historische Uitgeverij een studie over het
autobiografische geheugen Waarom het leven sneller gaat als je
ouder wordt. Het boek kreeg alom lovende recensies, stond lange
tijd in de top-10 van best verkochte non-fictie, werd genomineerd
voor de AKO-prijs en onderscheiden met de J. Greshoff-prijs van de
Jan Campert-stichting. Voor zijn onderzoek naar de geschiedenis van
de psychologie ontving Draaisma in 1990 de Heymansprijs van het
Nederlands Instituut van Psychologen.
De Van der Leeuw Lezing
De Stichting Van der Leeuw-lezing, genoemd naar de Groninger
theoloog prof.dr. Gerardus van der Leeuw (1890-1950), werd
opgericht op 22 april 1983. De stichting is een
samenwerkingsverband van de provincie Groningen, de gemeente
Groningen, de Rijksuniversiteit Groningen, de Volkskrant en de
Stichting Martinikerk Groningen.
Eerdere sprekers waren oa. Barbara Tuchman, Peter Gay, Iris
Murdoch, Amos Oz, György Konrád, Simon Schama, Hans Magnus
Enzensberger, Carlos Fuentes, Ben Okri, Annie Proulx, Daniel
Cohn-Bendit en laatstelijk Isabel Allende.
Noot voor de pers
Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met Renzo Tuinsma,
telefoon
(050)363 54 64, r.tuinsma@bureau.rug.nl