7-11-2002
Column Peter Janssen: Zwaktebod
Wie in Vlaanderen zijn of haar auto uit het verkeer haalt, krijgt een
beloning in de vorm van een gratis abonnement op de bussen en trams
van het streekvervoerbedrijf De Lijn. Zon abonnement is drie jaar
geldig.
De actie is een initiatief van de Vlaamse minister van verkeer Steve
Stevaert. Dezelfde politicus die als burgemeester van Hasselt
bekendheid verwierf met het aanbieden van kosteloos openbaar vervoer
in die plaats.
Het is niet te hopen dat het plan in ons land een vervolg krijgt.
Gemeentebesturen van Utrecht, Eindhoven en Arnhem hebben al eerder
aangegeven veel te voelen voor het onzalige Hasseltse voorbeeld.
Gratis openbaar vervoer is namelijk een illusie. Het betekent alleen
maar dat de kosten bij anderen dan de gebruikers zelf wordt
neergelegd. En dat druist weer in tegen de heersende politieke
opvatting om de kosten van mobiliteit zoveel mogelijk bij reizigers
zelf neer te leggen. Het idee van kilometerheffing is daar een goed
voorbeeld van. En dan heb ik het nog niet over het ongewenste
substitutie-effect van gratis OV.. Namelijk dat het fietsers of
berijders van gemotoriseerde tweewielers aantrekt en doet besluiten
hun vervoermiddel de rug toe te keren.
In een reactie op het nieuwe initiatief weet een woordvoerder van het
Belgische streekvervoerbedrijf enthousiast te melden dat er inmiddels
550 busabonnementen zijn uitgedeeld en dat zich dagelijks tientallen
mensen melden. Dat is ook niet verwonderlijk, want iemand die besluit
de kentekenplaat in te leveren krijgt voor alle leden van het gezin
recht op drie jaar gratis gebruik van bus en tram. Kosten die ofwel
door de gemeenschap, ofwel door de betalende abonnementshouders moeten
worden opgebracht.
Hoeveel autos dankzij de actie uit het verkeer zijn onttrokken blijft
onduidelijk. De kentekenplaat staat in België op naam van de eigenaar.
In de praktijk zal het meestal zo zijn dat de auto gewoon is
doorverkocht. Een dergelijke maatregel zou in Nederland overigens
weinig effect sorteren. Want wat weerhoudt iemand om voor een bagatel
een gammel wrak te kopen en de kentekenplaat vervolgens in te ruilen
voor een gratis busabonnement? Dat betekent ongetwijfeld goede handel
voor autorecycling- en autodemontagebedrijven, maar met het
terugdringen van het autogebruik heeft het weinig tot niets te maken.
Verder is het een uiterst dubieuze manier om vervoersmodaliteiten te
promoten. Het aanbieden van gratis diensten of producten legt namelijk
op pijnlijke wijze het eigen falen bloot en het onvermogen om met
gelijke middelen de concurrentie aan te gaan. Het is dus niets anders
dan een zwaktebod.
AutoRai