ERNST AND YOUNG
ERNST & YOUNG: OR geen alternatief voor vakbond
Onderzoek onder 602 ondernemingen wijst uit:
OR geen alternatief voor vakbond
ROTTERDAM / AMSTERDAM, 12 NOVEMBER 2002 - Ondernemingsraden (OR) zijn
onvoldoende toegerust om de rol van vakbonden bij onderhandelingen
over decentrale arbeidsvoorwaarden over te nemen. Hiervoor ontbreekt
het bij OR'en aan deskundigheid, specifieke vaardigheden en bezetting.
Dit blijkt uit onderzoek van advocaten- en notarissenkantoor Holland
Van Gijzen, Ernst & Young Human Resource Services en Regioplan
Beleidsonderzoek onder bestuurders, HR-managers en OR-leden van 602
Nederlandse ondernemingen met meer dan 50 werknemers.
Deze conclusie staat in contrast met recente uitspraken van VNO-NCW
voorzitter Jacques Schraven. Hij liet zich onlangs positief uit over
OR'en als alternatief voor vakbonden bij onderhandelingen over
arbeidsvoorwaarden. Zijn uitspraken kwamen hem op felle kritiek te
staan van de vakbonden.
Uit het onderzoek blijkt juist dat, ondanks een gestage groei in de
betrokkenheid van ondernemingsraden (OR) bij decentraal
arbeidsvoorwaardenoverleg, dit niet ten koste gaat van de aanwezigheid
of de rol van vakbonden. De redenen voor de blijvende betrokkenheid
van de vakbonden zijn meervoudig. Het merendeel van de ondervraagden
(64 procent) vindt onder meer dat de OR onvoldoende ter zake deskundig
is, mogelijk tegenstrijdige belangen heeft (47 procent), minder
onderhandelingsvaardigheden bezit (42 procent) of onvoldoende oog
heeft voor maatschappelijke ontwikkelingen (27 procent).
Daarentegen vindt 72 procent van de ondervraagden dat betrokkenheid
van de OR bij decentraal arbeidsvoorwaardenoverleg leidt tot een
hogere mate van maatwerk (cafetariamodel). Als voordeel voor de
betrokkenheid van de OR wordt ook de aanwezigheid van een grotere
specifieke kennis van de organisatie genoemd, aldus het door Regioplan
uitgevoerde onderzoek.
Volgens Hans van Gijzen, partner bij Holland Van Gijzen, geeft de wens
naar meer maatwerk in arbeidsvoorwaarden aan dat een collectieve CAO
meer ruimte moet laten voor decentrale onderhandelingen tussen OR en
ondernemer. 'De deskundige vakbond kan daarbij als coach van de OR
meer op de achtergrond fungeren. OR en vakbond worden zo meer en meer
sparringpartner van elkaar', aldus Van Gijzen.
Dit laatste geldt vooral binnen grotere ondernemingen in de industrie
en zakelijke dienstverlening waar decentraal arbeidsvoorwaardenoverleg
vaak aanvullend is aan een branchebrede CAO. In kleinere ondernemingen
en ondernemingen in andere sectoren komt decentraal overleg
over arbeidsvoorwaarden minder voor.
In de ondernemingen waar decentraal arbeidsvoorwaardenoverleg
plaatsvindt, gebeurt dit doorgaans op initiatief van de OR. De reden
hiervoor is volgens Van Gijzen: 'OR-leden willen uit betrokkenheid met
het bedrijfsbelang meer inspraak in het overleg over decentrale
arbeidsvoorwaarden. Tegelijkertijd beseffen ze dat ze onvoldoende
bagage in huis hebben om op basis van gelijkwaardigheid met
bestuurders te overleggen.'
Uit het onderzoek komt naar voren dat bestuurders zich echter
positiever uitlaten over de deskundigheid van OR'en dan OR-leden dat
zelf doen. Van Gijzen hierover: 'ervaring leert dat een bestuurder
veronderstelt dat een OR, die naast het werknemersbelang ook het
belang van de onderneming in acht moet houden, eerder bereid zal zijn
tot bijvoorbeeld bezuinigingen in de arbeidsvoorwaardensfeer. In dat
licht is het begrijpelijk dat een bestuurder de rol van de OR zwaarder
waardeert. Hij zit immers liever met een zwakkere OR om tafel dan met
een vakbond.'
Mogelijke nadelen van arbeidsvoorwaardenoverleg op decentraal niveau
naar type respondent in procenten (N= 602)
Bestuurder HR OR/PVT Totaal
OR niet voldoende deskundig
1 57,3 54,9 68,9 64,4
Mogelijk tegenstrijdige
belangen 36,6 48,1 46,6 46,5
OR minder onderhandelingsvaardigheden
2 26,7 25,9 53,4 41,5
OR onvoldoende oog voor
maatschappelijke ontwikkelingen
3 30,5 36,4 18,1 26,5
1 significant bij p kleiner dan 0,005
2 significant bij p kleiner dan 0,001
3 significant bij p kleiner dan 0,001
Noot aan de redactie
De uitkomsten van dit onderzoek worden gepresenteerd op het seminar
'De rol van de OR bij de totstandkoming van arbeidsvoorwaarden' dat
plaatsvindt op 13 november aanstaande ten kantore van Holland van
Gijzen, Drentestraat 21 in Amsterdam. Voor leden van de pers is
toegang tot dit seminar gratis. Mocht u aanwezig willen zijn, dan kunt
u zich hiervoor opgeven bij de woordvoerder.