CENTRAAL PLANBUREAU
Onderwerp: persbericht
Nummer: 47
Datum: 20 november 2002
Inlichtingen bij Paul Tang (tel: 070-3383 338), Ton Manders (tel:
070-3383 452), of Dick Morks (tel: 070-3383 410)
Verplaatsing van bedrijvigheid door klimaatbeleid kan beperkt
blijven
Klimaatbeleid brengt macro-economische kosten met zich mee en lokt
verplaatsing van bedrijvigheid uit. Beide effecten kunnen echter de
komende jaren bescheiden blijven. Deze conclusie is wel aan twee
belangrijke voorwaarden gebonden. De belangrijkste is dat de reductie van
broeikasgasemissies aan het buitenland uitbesteed moeten kunnen worden,
bijvoorbeeld door een systeem van internationaal verhandelbare
emissierechten. Hierdoor kunnen goedkope mogelijkheden in het voormalige
Oostblok benut worden. Bovendien moeten sectoren met dezelfde prijs voor
emissierechten te maken krijgen. Als sommige sectoren worden ontzien en
andere sectoren juist zwaarder worden belast, komen de macro-economische
kosten hoger te liggen, omdat goedkope reductiemogelijkheden onbenut
blijven. Dergelijke voorwaarden zijn zeker voor Nederland belangrijk.
Omdat Nederland energie-intensieve industrieën herbergt en al in sterke
mate op schoon aardgas vertrouwt, is het kwetsbaar voor een verhoging van
de energieprijzen of inefficiënte vormen van klimaatbeleid.
Onderzoekers van verschillende Nederlandse instituten (CPB, Erasmus Universiteit, RIVM en Vrije Universiteit) trekken deze conclusies in de studie 'Klimaatbeleid en Europese concurrentieposities', die op verzoek van het Ministerie van Financiën is uitgevoerd.
Uit de economische literatuur komt al naar voren dat klimaatbeleid niet onmiddellijk grootscheepse verplaatsing van bedrijvigheid zal uitlokken. De reden is dat vele andere factoren dan energiebelastingen of milieumaatregelen locatiebeslissingen beïnvloeden. De verplaatsing die wel - op bescheiden schaal - plaatsvindt, is bovendien vaak de goedkoopste oplossing om een nationale doelstelling te realiseren en is derhalve vanuit maatschappelijk perspectief niet schadelijk.
Deze conclusies worden bevestigd door simulaties met WorldScan, een algemeen-evenwichtsmodel voor (regio's en sectoren in) de wereldeconomie. Bij het naleven van het Kyoto Protocol komt in West-Europa het (nationaal) inkomen in 2010 gemiddeld een bescheiden 0,2% lager uit.
De verplaatsingseffecten zijn duidelijk geconcentreerd in de
energieintensieve sectoren. In WestEuropa zal de werkgelegenheid in deze
sectoren dan gemiddeld met zo'n 0,4% afnemen. Maar er zijn aanzienlijke
verschillen tussen de individuele landen.
Belangrijke voorwaarden voor beperkte kosten zijn internationale handel
in emissierechten en de overvloed aan emissierechten ('hot air') in het
voormalige Oostblok. De simulaties laten zien dat als aan één van beide
voorwaarden niet voldaan wordt, de kosten van klimaatbeleid aanmerkelijk
stijgen. Zo zullen de kosten voor WestEuropese landen (meer dan)
verdubbelen als 'hot air' niet op de internationale markt voor
emissierechten wordt aangeboden of als reducties niet internationaal te
verhandelen zijn.
Zeker Nederland is gevoelig voor veranderingen in de intensiteit en
vormgeving van het klimaatbeleid. De reden hiervoor is dat Nederland zich
sterk in energie-intensieve sectoren gespecialiseerd heeft (met name
chemie en transport) en ook dat wij al relatief veel schoon aardgas
gebruiken.
Als beleid tot doel heeft om niet alleen de kosten van klimaatbeleid te
beperken, maar ook de verplaatsing van energie-intensieve industrieën
tegen te gaan, kan tussen beide doelstellingen een uitruil ontstaan. Zo
is met WorldScan een beleidsvariant gesimuleerd waarin de internationaal
opererende, energieintensieve sectoren ontzien worden. De
verplaatsingseffecten worden daardoor kleiner. De lasten van
klimaatbeleid verschuiven van de energieintensieve sectoren naar de
andere sectoren en naar gezinnen. Per saldo gaan de macro-economische
kosten van Kyoto licht omhoog. Door een efficiëntere invulling van het
bestaande systeem van energiebelastingen hoeft op korte termijn van een
uitruil geen sprake te zijn.
CPB Document 24, Klimaatbeleid en Europese concurrentieposities,
is te bestellen bij:
Bibliotheek Centraal Planbureau
Postbus 80510
2508 GM Den Haag
Telefoon: 070-3383425
Telefax: 070-3383350
E-mail: bibliotheek@cpb.nl
Prijs: EUR 9.00
De volledige publicatie is (gratis) beschikbaar als PDF-file.