SP niet akkoord met Nederlandse leiding ISAF
25-11-2002 * De SP heeft zich tegen het kabinetsbesluit gekeerd om
Nederland samen met Duitsland de leiding van de ISAF missie in
Afghanistan op zich te laten nemen. De SP was al geen voorstander van
die oorlog, noch van de Nederlandse deelname daaraan. Leest u de
bijdrage van SP Tweede-Kamerlid Jan de Wit in het debat van maandag 25
november 2002 over dit besluit.
"Vorig jaar werd iedereen opgeroepen, om niet te zeggen onder morele
druk gezet, om de oorlog in Afghanistan tegen Al Kaida en de Taliban
te steunen. Nu, één jaar later, is die oorlog in een onbestemde
toestand terechtgekomen en worden we verleid om de
verantwoordelijkheid te nemen voor een stabiliseringsoperatie in een
klein deel van Afghanistan.
Inmiddels is dit kleine deel, Kaboel, de hoofdstad , onder controle
van een regering - of in feite een stadsbestuur - die het westen goed
gezind is. Maar de rest van het land bevindt zich in een instabiele
situatie. Dat wordt in de brief van de minister van 6 november 2002
goed duidelijk gemaakt, hoewel een aantal belangrijke zaken in de
brief onbesproken blijft.
Hoe staat het met de jacht op de leiders van Al Kaida en Taliban? Deze
belangrijke zaken komen onvoldoende uit de verf. Hoofddoelen van de
oorlog van vorig jaar waren het ontmantelen en arresteren of wellicht
'uitschakelen' van de kopstukken van Al Kaida en Taliban. Daarover
geen bericht in de brief.
Volgens de brief houdt de minister er zelfs rekening mee dat zij
alsnog samen zouden gaan werken met "ontevreden en oppositionele
krijgsheren, die daardoor een bedreiging kunnen vormen voor de
overgangsregering en de internationale gemeenschap in Afghanistan." En
vervolgens schrijft u dat veel van de hoofdrolspelers direct op
indirect betrokken zijn geweest bij schendingen van mensenrechten,
gedurende de laatste tien, twintig jaar. Maar optimistisch wordt
geconcludeerd dat sinds het aantreden van de Afghaanse
interim-regering de situatie zich in de goede richting ontwikkelt.
En zowel in de brief als in de recent verkregen antwoorden op Kamervragen van mijn collega Van Bommel blijkt dat de minister van Defensie, Mohammed Fahim, in de regering Karzai, er een eigen militie op nahoudt naast het nationale leger dat hij moet organiseren.
De SP-fractie trekt uit deze woorden de conclusie dat de politieke
situatie zo wankel is dat ook de beschermingsmacht voor de regering in
Kaboel een politiek wankele onderneming is. De regering van Karzai
heeft onlangs om een uitgebreider mandaat verzocht, maar dat is voor ú
onaanvaardbaar. Kunt u aangeven wat de regering Karzai voor
geografische en functionele grenzen heeft voorgesteld in het verzoek
voor een nieuw mandaat?
In de brief wordt wel ingegaan op de operatie Enduring Freedom, maar
niets gezegd over de Nederlandse inbreng. Uit een onlangs uitgezonden
tv-reportage werd duidelijk dat minister Korthals tijdens zijn bezoek
onlangs aan Kirgizië, ingelicht werd over de inzet van Nederlandse
F-16's. Hij wilde de aanwezige pers daarover niets vertellen, hoewel
de indruk ontstond dat de F-16s
in diverse gevechtshandelingen betrokken zijn. De Kamer hoeft
klaarblijkelijk ook niet te worden ingelicht, want de brief biedt geen
informatie op dat vlak. Het feit dat deze zaken uit militair oogpunt
geheim blijven is misschien wel logisch voor de oorlogvoering, maar
niet voor democratische besluitvormingsprocedures.
Het maakt het de Kamer zeer moeilijk te oordelen over de situatie in Afghanistan, de werkomstandigheden voor ISAF en het verzoek van de regering de leiding te nemen in ISAF-verband. Want wat als de Nederlanders door hun specifieke, maar ons, de Kamer, onbekende rol in hun deelname aan Enduring Freedom de wraakzucht van diverse vijandig gezinde groepen hebben opgeroepen of versterkt. En wat als de ISAF een relatief makkelijker prooi dan F-16's in Kirgizië daarvan de rekening krijgen gepresenteerd? Want zeker als Nederland een hogere status krijgt door het leiderschap over ISAF wordt het kwaadwillenden interessanter hen te treffen. Een aspect waarover de Kamer niet kan oordelen omdat het gedrag in Enduring Freedom niet wordt uitgelegd. Terwijl het gaat om een oorlog. Hoe goed de minister ook zijn best doet een realistisch beeld aan een optimistische visie te koppelen in deze brief, blijft dit aspect geheel onbelicht.
Over de Duits-Nederlandse NAVO-samenwerking heeft de SP-fractie de
volgende vragen.
Is de inzet van dit hoofdkwartier een voorbeeld van het verruimde
actieterrein van de NAVO, dat wil zeggen de hele wereld. Heeft de NAVO
in feite de organisatie van de zogeheten backfilling van de oorlog
tegen het terrorisme in Afghanistan overgenomen? Zeker als verwacht
wordt dat de operatie nog tot in 2004 zal moeten duren? Hebben de
Amerikanen de Nederlands-Duitse leiding wellicht als voorwaarde
gesteld, alvorens verdere ondersteuning aan ISAF toe te zeggen. Hoe
moet de volgende zin uit de brief worden opgevat: "De VS hebben op
politiek niveau bevestigd hun steun aan ISAF, waar vooral NAVO-landen
in participeren, voort te zetten als Nederland en Duitsland het
commando van ISAF overnemen. Waarop duidt dit precies?
Is in NAVO-verband reeds een opvolger van Turkije gezocht, zoals nu
aangekondigd wordt dat ook in NAVO-verband naar een opvolger van
Nederland en Duitsland wordt gezocht? Turkije heeft 228 miljoen van de
VS gehad om de leiding van de ISAF te moeten zijn (aldus de Wall
Street Journal van afgelopen vrijdag 22 november). Heeft Nederland een
politieke (of misschien zelfs financiële) premie ontvangen voor haar
toezegging?
Indien niet het hele hoofdkwartier naar Afghanistan wordt gestuurd,
welk deel blijft dan achter. En welke onderdelen worden gestuurd, wat
is de reden van deze splitsing?
Over de termijn. Als we het goed begrijpen gaan er twee termijnen door
elkaar lopen. De huidige Nederlandse ISAF-bijdrage van een compagnie
van 20 december 2002 tot en met 20 juni 2003. En vanaf een nader af te
wachten datum een 400-tal Nederlandse leden van het Duits-Nederlandse
hoofdkwartier
De SP was tegenstander van de bombardementen die vanaf 7 oktober 2001
in Afghanistan zijn begonnen. De SP was evenmin akkoord met de
deelname van Nederland aan de ISAF vredesmacht. En voorzitter, de SP
is ook tegen de Nederlands-Duitse leiding van ISAF.
De situatie is, zoals uit de brief blijkt, te instabiel, te gevaarlijk en de verwoestende werking van de operatie Enduring Freedom in al zijn facetten, wordt in de brief van de minister wat gebagatelliseerd, maar is te ernstig om ISAF van Enduring Freedom te kunnen scheiden. Bovendien heeft de NAVO kennelijk het commando overgenomen, waarbij de VS de NAVO voorwaarden stelt, maar niet actief aan ISAF deelneemt. Tegelijkertijd voeren de VS een oorlog in Afghanistan, waaraan Nederland zelf ook actief deelneemt, zonder dat de Kamer daarover iets wordt meegedeeld plus dat ze op instigatie van de VS gevraagd wordt het commando te voeren. Voor de SP is dat alles tezamen zo'n vreemde figuur dat we ons uitspreken tegen het voorstel van de regering."
Dossier Afghanistan