1red11984
29-11-2002, NOS, Gesprek met de minister-president, N.3, 22.55 uur
MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD, OVER DE POLITIEKE PEILINGEN, TERRORISME, VEILIGHEID EN DE VERHOUDING MEDIA EN POLITIEK
- POLITIEKE PEILINGEN -
WITTEMAN:
De peiling die NOVA net heeft laten zien, die toont aan dat CDA en VVD - als dit de
waarheid zou zijn na 22 januari geen meerderheid hebben in de Tweede Kamer, namelijk 74
zetels. Wordt het niet de hoogste tijd voor u om na te denken welke andere combinatie u als
premier zou mogen dienen?
BALKENENDE:
Ik geloof dat een politicus zich nooit gek moet laten maken door peilingen. Ik vind dat ook de
les van de eerste helft van dit jaar: er zijn grote verschillen geweest destijds. Soms zie je een
bepaalde richting en bepaalde tendenties. Ik denk dat de politieke partijen nu aan de slag
moeten. Er zijn nog veel weken voordat het 22 januari is. Er kan nog veel gebeuren.
Bovendien blijkt dat de helft van de kiezers in Nederland op dit moment nog niet weten op
welke partij de stem zal worden uitgebracht. Kortom, de politieke partijen hebben
mogelijkheden zat om zich te profileren. En vooral niet snel zenuwachtig worden.
WITTEMAN:
Mag ik het omdraaien? Ik geloof dat heel veel politici zich gek laten maken door peilingen.
BALKENENDE:
Dat vind ik onverstandig. Je hebt meerdere peilingen per week.
WITTEMAN:
En ze worden enorm goed bijgehouden door de politici en ik maak me sterk ook door u.
BALKENENDE:
Toen ik politiek leider werd van het CDA heb ik heel wat opmerkingen gehoord over profiel,
en ook toen werd over peilingen gesproken. Toen hebben we gezegd: het gaat eigenlijk om
drie belangrijke dingen. Het eerste is dat je politiek verhaal op orde moet zijn. Je moet
voorstellen hebben, je moet een visie hebben op de toekomst. Je moet zorgen dat een politieke
partij goed kan functioneren, dat is het tweede. Zorg dat er eenheid is in je partij, dat je werkt
aan een goed profiel van je politieke partij. En voor de rest moet je als lijsttrekker gewoon je
werk naar behoren doen. En die combinatie is goed.
WITTEMAN:
Maar hoe het valt, dat blijkt uit de peilingen. Weest u nou eens eerlijk. Kijkt u regelmatig naar
die peilingen? Houdt u het een beetje bij?
BALKENENDE:
Het is onvermijdelijk want je wordt er continu mee geconfronteerd.
WITTEMAN:
Boeit het u of niet?
BALKENENDE:
Je neemt er kennis van, maar ik laat me er niet door gek maken.
WITTEMAN:
Maar je kunt toch niet zeggen dat u zich gek laat maken als u uit de conclusie dat er eigenlijk
geen meerderheid meer is voor de combinatie waar u ook voor streefde als favoriet, dat u dan
naar een alternatief zou gaan uitkijken? Dat lijkt mij regeren is vooruitzien hoogst
noodzakelijk. Want zo ver weg is het nou ook weer niet.
BALKENENDE:
Maar hiervoor geldt toch weer de opmerking: Niet zenuwachtig worden. Er zijn nog de
nodige weken. De VVD zal ongetwijfeld ook werken aan het profiel. Maar dat geldt voor elke
politieke partij.
WITTEMAN:
Verbaast het u dat de heer Zalm een beetje terugloopt?
BALKENENDE:
Nou verbazen. Wat mij opvalt is dat er een soort continue publiciteit ineens is van: `het gaat
een beetje minder met de VVD.' Maar dat vind ik eerlijk gezegd ook de les van afgelopen
jaar. Zaken kunnen ook weer keren. Dus ook voor VVD geldt dat geldt voor elke politieke
partij dat je je niet gek moet laten maken door de politieke peilingen nu. Gewoon je verhaal
vertellen.
WITTEMAN:
Maar dat de heer Zalm zo laag staat op de lijst van vertrouwen ik geloof op de achtste plaats
dat is toch verbazingwekkend? Terwijl hij vroeger een van de meest favoriete ministers was
in het paarse kabinet.
BALKENENDE:
Het is natuurlijk zo dat de rol van minister een ander is dan die van fractievoorzitter in de
Tweede Kamer of als lijsttrekker. Toen hij minister van Financiën was, had hij hele hoge
scores, bijvoorbeeld bij de werkgevers maar ook daarbuiten.
WITTEMAN:
En hoe komt het dan dat dit nu zo is teruggelopen?
BALKENENDE:
Ik heb er niet zelf direct een verklaring voor. Want als ik bijvoorbeeld zie hoe de meneer
Zalm zich presenteer bij de Algemene Politieke Beschouwingen, daar heeft hij een goed
liberaal verhaal neergezet.
WITTEMAN:
Hoe komt dat dan, dat hij toch zo terugvalt?
BALKENENDE:
Dat is toch een vraag die anderen maar eens moeten beantwoorden.
WITTEMAN:
U bent toch een analyticus?
BALKENENDE:
Maar zelfs als minister-president vind ik dat ik me er niet teveel mee moet inlaten, zeker in dit
gesprek, als het gaat om de partijpolitieke kwesties. Ik wil wel op iets anders letten. We
hebben een moeilijke tijd in Nederland. Het gaat financieel-economisch niet goed. Ik vind
eerlijk gezegd van groter belang dat we veel meer oog hebben voor datgene wat ons te doen
staat. En dan praat je over de pensioenproblematiek, hoe kunnen we zorgen dat dat goed gaat.
De werkgelegenheid, de concurrentiepositie. Ik vind het belangrijker om me dat soort zaken
bezig te houden dan met het partijpolitieke spel. Dat komt de komende weken toch nog wel.
WITTEMAN:
Maar toch nog een keer: met wie zou u nou nog, behalve met de VVD, meer moeten
samenwerken om toch aan een meerderheid in de Kamer te komen? Met meneer Nawijn is het
natuurlijk geen goed kersen meer eten sinds die voor de doodstraf is. Dus wat houd je dan
over: D66 vindt u dat wat?
BALKENENDE:
Maar die vraag mag u niet aan mij stellen nu als minister-president.
- TERRORISME -
WITTEMAN:
Mag ik wel aan u vragen of wij bedreigd worden door het Al Qaida-terrorisme? Op de
militaire academie in Breda hangen briefjes met waarschuwingen. Daar is een extra
bewaking, in Den Helder is extra bewaking. Het schijnt ook bij andere defensiegebouwen.
Wat is er aan de hand?
BALKENENDE:
Wat we nu meer en meer merken internationaal is dat er aandacht is voor het fenomeen van
netwerken van terroristische organisaties.
WITTEMAN:
Hoe merkt u dat?
BALKENENDE:
Door de publicatie die we overal tegenkomen.
WITTEMAN:
En welke publicaties zijn dat?
BALKENENDE:
Bijvoorbeeld, we hebben nu eens een keer laatst meegemaakt in Nederland dat er enkele
arrestaties zijn verricht, om maar eens iets te noemen. Dat betekent dat er enkele lieden in
Nederland zijn die verdacht worden van het behoren tot een netwerk van Bin Laden. Dus dat
is wat je dan hoort. Internationaal merken we dat er toch sprake is van dreiging. En dat is iets
wat mij enorme zorgen baart. Het terrorisme dat grensoverschrijdend is, dat ook niet grijpbaar
is, want het kan overal plotseling opduiken.
WITTEMAN:
Dat is al sinds 11 september van vorig jaar. Wat is er dan nu om plotseling die
defensiegebouwen extra te gaan beveiligen?
BALKENENDE:
De precieze informatie daar kan ik niet en wil ik helemaal niet op ingaan.
WITTEMAN:
Is het een NAVO-afspraak? Het schijnt ook in andere NAVO-landen te gebeuren.
BALKENENDE:
Je merkt wereldwijd dat er een grotere mate van alertheid is als het gaat om terrorisme.
WITTEMAN:
Maar is het een NAVO-afspraak? Een afspraak tussen NAVO-landen om dat nu te doen?
BALKENENDE:
Daar ben ik zelf niet van op de hoogte. Ik constateer wel dat u noemt het voorbeeld van
defensiegebouwen die op het ogenblik beter worden beveiligd; dan is er ook aanmerking toe
natuurlijk, je gaat dat niet vanzelf doen maar ik wil meer het algemene punt benadrukt
hebben dat wij zien dat de wereldsamenleving meer en meer wordt bedreigd. Dat in de
werkelijkheid na 11 september er ook aan grotere ontvankelijkheid bestaat hierover te
spreken. En dat betekent ook dat als het gaat om het nemen van voorzorgsmaatregelen je niet
alert genoeg kunt zijn.
WITTEMAN:
Maar u wist er toch wel van, neem ik aan? Wist u ervan dat die defensiegebouwen extra
zouden worden beveiligd?
BALKENENDE:
Ja, u kunt er zeker van zijn dat als het gaat om beveiliging dat ook de minister-president op de
hoogte wordt gesteld. Niet alles hoeft ook gemeld te worden.
WITTEMAN:
Het gaat toch ook om onze veiligheid toch?
BALKENENDE:
Dat is met recht een punt. De veiligheid gaat iedereen aan. Dat is juist ook de reden waarom
je zeer alert moet zijn als het gaat om die internationale netwerken. Je kunt niet genoeg
voorzichtig zijn als het gaat om dit soort onderwerpen.
- VEILIGHEID -
WITTEMAN:
Dan probeer ik een derde punt. De VVD heeft haar verkiezingsprogramma gelanceerd waarin
ook veiligheid, maar dan nu meer gericht op de burgers op straat, als middelpunt wordt
gekozen, waarvoor ze * 500 miljoen extra uittrekken, boven het Strategisch Akkoord dat toch
al flink uitpakte als het gaat om veiligheid. Het lijkt wel alsof iedereen over elkaar heen
tuimelt om met extra miljoenen de veiligheid extra te garanderen. Waarbij je de vraag moet
stellen: `Zou het helpen?'
BALKENENDE:
Wat er straks gaat gebeuren in de verkiezingscampagne dat laat ik eventjes erbuiten. Maar wat
we wel zien is dat het thema veiligheid door veel politieke partijen hoog op de agenda wordt
gezet. En ik denk dat het ook iets zegt over de beleving van Nederlanders die vinden dat
Nederland veiliger moet worden.
WITTEMAN:
Dus je luistert naar de burger en denkt: die voelen zich niet veilig en daar gaan we iets aan
doen. Maar dan is de vraag of al die honderden miljoenen extra het antwoord zijn.
BALKENENDE:
Dat is natuurlijk ook de les van de afgelopen jaren: We hebben regelmatig gezien dat er extra
geld is geïnvesteerd. Of het nu ook ging om onderwijs of zorg. De vraag is: wat is nu precies
het effect daarvan? En ik denk dat we niet alleen moeten kijken naar meer, maar ook anders
optreden. Als het nu gaat om de politie. Dat betekent ook dat je een bepaalde slag moet
maken. Zorgen dat de politie de eigen kerntaken beter kan oppakken. Dat er ook nieuwe
technologie wordt ingezet. Dat je het mensen makkelijker maakt om aangifte te doen. Het feit
dat je met organisatorische veranderingen kunt gaan werken. Al die zaken moeten goed
worden bekeken. Dus, voor een deel is het wel een kwestie van geld, maar voor een deel is
het ook kwestie van anders werken.
WITTEMAN:
Maar `voor een deel is het kwestie van geld' zegt u, maar dat was er al voor uitgetrokken in
het Strategisch Akkoord. Dus die * 500 miljoen extra is een beetje overdreven.
BALKENENDE:
Ik denk dat dat straks maar even in de campagne aan de orde moet worden gesteld door de
verschillende partijen en daarna komt de zaak terug bij kabinetsonderhandelingen. Daar
moeten we niet teveel op vooruitlopen.
WITTEMAN:
Niet teveel, maar een beetje. Zegt u: het is een beetje overdreven?
BALKENENDE:
Ik ga nu geen uitspraken doen over de inzet van politiek partijen als het gaat om de financiële
programma's.
WITTEMAN:
Morgen zijn er weer verkiezingscongressen, dan moet u weer.
BALKENENDE:
Morgen ben ik zelf bij het CDA-congres.
WITTEMAN:
O, dan gaat u het zeggen?
BALKENENDE:
Dan zeg ik dat als kandidaat-lijsttrekker van het CDA. Ik wou morgen een ander type verhaal
gaan houden, maar dat zult u wel merken.
- VERHOUDING MEDIA EN POLITIEK -
WITTEMAN:
Tot slot, u heeft in een bijeenkomst met hoofdredacteuren van kranten en rubrieken gezegd:
`Er treedt een versoaping van de politiek op door de media.' Waar doelt u dan op?
BALKENENDE:
Even voor de goed orde, het was een discussiebijeenkomst met hoofdredacteuren. En toen heb
ik een aantal prikkelende stellingen geformuleerd. In dat kader heb ik het gehad over
amusement in de politiek en de versoaping.
WITTEMAN:
Rekent u zo'n gesprek als de onze daartoe?
BALKENENDE:
Nee, ik denk dat dit een heel serieus gesprek is en gewoon gaat om de inhoud. Versoaping is
iets anders. Dat betekent dat het gaat om opblazen van incidenten omdat het spektakel
oplevert. En ik denk dat het in de politiek behoort te gaan om toekomstvisie, om oriëntatie,
weg van oppervlakkigheid. Zorgen dat die dingen gedaan worden die gedaan moeten worden.
WITTEMAN:
Zouden we in dat opzicht, de verhouding media en politiek, slecht afsteken vergeleken met
andere Westerse democratieën?
BALKENENDE:
Het is ook een discussie die in andere landen speelt. Maar het valt mij op dat er op het
ogenblik in journalistieke kring ook discussies plaatsvinden van: Wat betekent integriteit in de
journalistiek? Waar worden fouten gemaakt? Journalisten gaan elkaar erop aanspreken. En als
het gaat om de politiek: het is een serieuze kwestie. En als het gaat - zeker in deze tijden om
serieus politiek te bedrijven dan moet je oppassen dat de zaken niet in een verkeerd
perspectief worden geplaatst. En versoaping betekent dat het amusementkarakter misschien
wel eens wat veel naar voren komt. Ik vind dat je daar wat terughoudender in moet zijn.
WITTEMAN:
Dus dat zullen wij van u in de verkiezingscampagne niet meer meemaken?
BALKENENDE:
Heeft u het ooit van mij meegemaakt dan?
WITTEMAN:
Nou, daar kan ik in deze fase niets over zeggen. Maar dank u wel voor dit gesprek.
BALKENENDE:
Graag gedaan.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, GB)