1red11985
29-11-2002, NOS, Met het oog op morgen, Radio 1, 23.07 uur
MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD, OVER HET SOCIAAL AKKOORD, DE ECONOMIE IN NEDERLAND, DE PEILINGEN EN DE VERHOUDING MEDIA EN POLITIEK
- SOCIAAL AKKOORD -
VAN SLOOTEN:
U was erg tevreden gisteren bij het afsluiten van het sociaal akkoord. En nou lees ik
vanochtend in de krant dat het CPB zegt: Dat had u net zo goed niet kunnen doen, effect nul.
BALKENENDE:
Je moet nadrukkelijk oog hebben voor de vraag: waarom is dit akkoord zo belangrijk
geweest? En dat was omdat het kabinet, maar ook de sociale partners vonden dat het
noodzakelijk is om te komen tot een omkeer in de loonontwikkeling.
VAN SLOOTEN:
Een omkeer komt er wellicht ook, maar het effect is nul.
BALKENENDE:
Ja, maar het is wel zo: je moet op een gegeven moment de bocht gaan maken. En natuurlijk is
het zo daar heeft het CPB ook gelijk in dat als dat een eenmalige operatie zou zijn, dan
zou het effect niet zo groot zijn. Dus is het de opdracht om ook volgend jaar dit gesprek voort
te zetten.
VAN SLOOTEN:
Ze zijn te vroeg met hun kritiek?
BALKENENDE:
De waarneming is dat als het zou gaan om de structurele problemen waar Nederland mee
kampt, als dat zou worden beperkt tot het zoeken van oplossingen in een jaar, dan schiet je
niet zo erg veel op.
VAN SLOOTEN:
En dan hebben ze gelijk en dan is het nul. De opdracht is om het gesprek voort te zetten en
volgend jaar tot nog meer maatregelen te komen.
BALKENENDE:
Je moet wel een beetje oppassen om het effect van de besluitvorming van sociale partners en
kabinet gisteren toch te veel relativeren. Want wat er is gebeurd is zeer bijzonder. Het is nog
nooit gebeurd dat in een jaar zo'n matiging is opgetreden.
VAN SLOOTEN:
Nou ben ik niet meteen iemand die alles gaat wegrelativeren, maar dan haal ik bijvoorbeeld
de heer De Waal aan. Dei zegt: `het is eigenlijk een wonder dat dit akkoord tot stand is
gekomen, want dit kabinet was zeldzaam ondeskundig.' Over wie zegt dat wat?
BALKENENDE:
Ik vind dat het niet echt zinvol is om op deze manier over deze zaken te spreken.
VAN SLOOTEN:
Hij heeft daar bij gezeten en hij heeft dat gevoel daaraan overgehouden.
BALKENENDE:
Het is zo dat het kabinet heeft gezegd en dat is al heel snel gebeurd, bij het aantreden
eigenlijk al dat het noodzakelijk is om te komen tot een verandering van de
loonontwikkeling in Nederland. Dat was een van de centrale oriëntaties van dit kabinet.
VAN SLOOTEN:
Dat bestrijdt hij uiteindelijk ook niet. Maar hij zegt dat van de manier waarop ze aan tafel
hebben gezeten en hebben onderhandeld. `Ik heb nog nooit zo'n stelletje amateurs bij elkaar
gezien.'
BALKENENDE:
Ik merk twee dingen. Aan de ene kant gaat de heer De Waal akkoord met datgene wat
gisteren is afgesproken. Met werkgevers, werknemers en het kabinet. Met andere woorden,
datgene dat onderling is overeengekomen daar gaat hij ook voor. Tegelijkertijd merk ik dat
een aantal andere opmerkingen komen die toch een beetje wijzen op onvrede. Dan zeg ik: als
je niet tevreden bent met wat is neergelegd, dan ben je tekortgeschoten in je positie als
onderhandelaar. Natuurlijk is het zo dat ook de vakbeweging, de heer De Waal, opmerkingen
heeft gemaakt over een horrorkabinet. Er zijn andere niet vriendelijke opmerkingen gemaakt.
dat hoort ook weer een beetje bij het hele onderhandelingsspel en strategie.
VAN SLOOTEN:
Dat is het onderhandelingsspel. Maar er ligt nu wat op tafel. Dan zegt hij: `amateurs,'
`ondeskundig.'
BALKENENDE:
Misschien heeft hij dat nodig voor de eigen achterban, dat weten we niet. Ik constateer als
minister-president en ook als representant van het kabinet dat onze inzet was om te komen
een begin te maken met gematigde loonontwikkeling. Dat is gerealiseerd en dat vind ik een
belangrijk punt.
VAN SLOOTEN:
Maar dan liggen er nog een paar zaken op tafel waar geen overeenstemming over is bereikt,
bijvoorbeeld de WAO. Wordt dat volgend jaar een open discussie? Is daar weer alles
mogelijk?
BALKENENDE:
Dan zit er een nieuw kabinet. Het is wel zo dat welke samenstelling een kabinet ook zal
kennen, het zal moeten gaan om een verandering van de instroom in de WAO. Zorgen dat
degenen die het meest kwetsbaar zijn ook een goede ondersteuning krijgen. Dat degenen die
kansen hebben op de arbeidsmarkt dat die ook worden ondersteund om aan het werk te
blijven. Dat is denk ik heel erg belangrijk.
VAN SLOOTEN:
De uitkering mag uiteindelijk ook omhoog?
BALKENENDE:
Dat heeft dit kabinet al gezegd.
VAN SLOOTEN:
Alleen heeft dit kabinet dat gekoppeld aan een substantiële afname van het aantal
arbeidsongeschikten. En die koppeling blijft in stand.
BALKENENDE:
Die koppeling werd ook al gelegd door de SER zelf. En ik denk dat dat inzicht volgend jaar
zal terugkomen wanneer er verder wordt gesproken over de toekomst van de WAO.
- ECONOMIE -
VAN SLOOTEN:
Vandaag zijn er nieuwe cijfers bekend geworden over de toestand van de economie. De
Najaarsnota heeft u besproken in het kabinet. Is het werkelijk zo dramatisch gesteld met onze
economie?
BALKENENDE:
Ja, we hebben natuurlijk zeven vette jaren gehad. Ik mag niet hopen dat we nu zeven magere
jaren krijgen, maar het is wel totaal anders het verhaal wat we nu meemaken dan dat van een
paar jaar geleden. Een paar geleden ging het alleen maar om het verdelen van de meevallers.
Miljarden konden we extra uitgeven. En nu zien we ineens dat de zaak behoorlijk slechter
gaat. We krijgen minder belastinginkomsten.
VAN SLOOTEN:
Met straks dus voor de verkiezingen dat er ook minder te verdelen is.
BALKENENDE:
Het worden moeilijke tijden. Dat is zo. Dat betekent ook dat je op moet passen als politicus en
als politieke partij om te veel zaken te gaan beloven die je niet waar kunt maken. Je moet het
verhaal eerlijk vertellen. Maar tegelijkertijd moet je ook wel perspectief bieden en ook je
prioriteiten aangeven.
- PEILINGEN -
VAN SLOOTEN:
Een beetje sobere campagne wordt dat. U zit in nog een lastig parket: de VVD, hè? In de
peilingen doen ze het helemaal niet goed. En wat blijkt bij onderzoek waarom die VVD en
Zalm het niet goed doen? Het beeld bestaat dat Zalm de stekker uit het kabinet heeft
getrokken. Is dat een terecht beeld?
BALKENENDE:
Als we nu bezien wat er feitelijk gebeurde. Toen het niet goed ging met de verhouding tussen
ministers van LPF-zijde. Toen is de vrijdag voordat het kabinet is gevallen, ook al in het
kabinet over de hele zaak gesproken. Toen werd al gezegd van: `Dit wordt buitengewoon
moeilijk.' En toen we die woensdag met elkaar spraken, toen was duidelijk dat VVD maar
ook CDA, en dat gold trouwend ook voor de rest van het parlement, eigenlijk zeiden van: `Op
deze manier kun je niet verder.'
VAN SLOOTEN:
Dus het is ontrecht dat de VVD daar de zwarte piet bij krijgt?
BALKENENDE:
Je kunt niet zomaar zeggen dat de VVD de stekker eruit heeft getrokken. Dat doet geen recht
aan de toch wat moeilijkere werkelijkheid. Het ging om het inzicht bij veel politieke partijen
dat eigenlijk op deze manier niet verder kon worden gegaan en dat verkiezingen nodig waren.
- VERHOUDING MEDIA EN POLITIEK -
VAN SLOOTEN:
Goed, we laten de peilingen voor wat ze zijn. Dat moet de kiezer maar allemaal zelf weten.
Was dit trouwens een gesprek in de categorie `een serieus gesprek' of was het meer
amusement? Beoordeel het eens.
BALKENENDE:
Als ik u tegenkom meneer Van Slooten dan heb ik altijd de indruk dat het gaat om serieuze
gesprekken. Maar tegelijkertijd weet ik ook dat u met name buiten de uitzending plezierig
bent. En dit was geen amusement volgens mij.
VAN SLOOTEN:
Want u heeft gisteren kritiek gehad bij het Genootschap van Hoofdredacteuren, en daarom
kom ik daar natuurlijk op, op het gehalte van de journalistiek, op het niveau van de
journalistiek. Wat bewoog u om zoveel kritiek te spuien?
BALKENENDE:
Ik ben uitgenodigd door veel hoofdredacteuren om eens te komen praten over hoe de
journalistiek op het ogenblik functioneert. En in dat kader heb ik een drietal
discussiestellingen naar voren gebracht. En een van die stellingen was dat er op het ogenblik
teveel aandacht uitgaat naar incidenten, naar spektakel. En dat vind ik riskant. Ook soms
teveel amusement in de politiek en de verslaggeving. En ik heb ook gezegd dat soms
althans, dat was een discussiestelling journalisten misschien wat minder goed tegen kritiek
kunnen. En waarom heb ik die discussiestellingen zo geformuleerd? Omdat ik merk dat in die
journalistiek zelf er ook discussies uitbreken over de vraag wat goede journalistiek is en waar
fouten worden gemaakt en waar het beter kan. Dat vind ik een hele zinvolle discussie. En
daaraan heb ik graag mijn bijdrage willen leveren. Ik vind altijd zo dat politici zich wat
afstandelijk moeten opstellen ten opzichte van de eigen verantwoordelijkheid van de
journalistiek. Want we hebben allemaal ons eigen vak, de politicus en de journalist. Maar bij
zo'n brainstorm over de vraag `Wat betekent journalistiek in deze tijd?', is het wel een
keertje goed om met elkaar in debat te gaan. En dat is ook gebeurd.
VAN SLOOTEN:
Dus minder amusement en meer inhoud, dat is de centrale boodschap?
BALKENENDE:
Ik vind het van belang om politiek over politiek te laten gaan, over idealen, over voorstellen,
over wat je beweegt, over de visie op de toekomst. En een stukje amusement kan de zaak
soms verlevendigen, geen misverstand.
VAN SLOOTEN:
Want dan kan je ook je boodschap overbrengen.
BALKENENDE:
Dat kan op een gegeven moment helpen. Maar het mag nooit zo zijn dat spektakel of
amusement de zaak zou gaan overheersen.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, GB)