SBR
Resultaten onderzoek bouwkunde-onderwijs 2002
SBR is momenteel als kennisinstituut van en voor de bouw vooral gericht op de beroepspraktijk. Omdat de kennis die binnen SBR beschikbaar is ook een waardevolle bijdrage kan leveren aan het bouwkunde-onderwijs, heeft USP de opdracht gekregen om informatiebehoeften onder bouwkundestudenten en -docenten in kaart te brengen. Dit om in de toekomst een structurele bijdrage te kunnen gaan leveren aan het bouwkunde-onderwijs. In september en oktober 2002 zijn 988 geslaagde enquêtes afgenomen onder zowel studenten als docenten. Hiervoor kon SBR op de medewerking rekenen van de academische opleidingen bouwkunde, de diverse bouwkunde-opleidingen in het hoger beroepsonderwijs en de verschillende middenkaderopleidingen bouwkunde. Deze kwantitatieve gegevensverzameling is voorafgegaan door een kwalitatieve fase, bestaand uit diverse diepte-interviews en een literatuurstudie.
---
Onderwijsthema's
Allereerst is de mate waarin aandacht wordt besteed aan diverse onderwijsthema's binnen het bouwkunde-onderwijs onderzocht. Figuur 1 laat voor zowel studenten als docenten de tien onderwerpen zien waaraan volgens hen de meeste aandacht wordt besteed. Hieruit blijkt dat, volgens de ondervraagde studenten, de meeste aandacht wordt besteed aan de thema's bouwtechnieken, detaillering en het gehele bouwproces (resp. 79%, 76% en 76% veel tot redelijk veel aandacht). Ook de docenten zijn van mening dat aan deze thema's relatief veel aandacht wordt besteed. Zij noemen echter het thema 'geautomatiseerd tekenen' als onderwerp dat de meeste aandacht krijgt in het bouwkunde-onderwijs (83%).
Figuur 1 a en 1 b. Aandacht voor onderwijsthema's
Wat betreft de voornaamste aandachtsgebieden blijken er lichte verschillen te bestaan tussen de opleidings-niveaus. Esthetica (en hiermee samenhangend vorm & functie in relatie tot het ontwerp) is een belangrijk onderdeel van de academische studie bouwkunde, zeker bij de TU Delft die hierom ook bekend staat. Het merendeel van de studenten volgt hier ook de richting architectuur. Tevens wordt aan stedelijke vernieuwing redelijk veel aandacht besteed bij de technische universiteiten. In het hoger en middelbaar beroepsonderwijs komen duidelijk de meer praktische onderwerpen aan de orde zoals de bouwregelgeving, bouwsystemen, het bouwbesluit en het bouwproces.
Vervolgens is de respondenten gevraagd welke onderwijsthema's in de toekomst meer van belang zullen worden. In figuur 2 zijn wederom de 10 thema's weergegeven die de respondenten het meest van belang achten. Zowel studenten als docenten zijn van mening dat duurzaam bouwen in de toekomst steeds meer van belang zal worden (respectievelijk 65% en 67%). Docenten noemen ook informatica in de bouw, bouwregelgeving en het bouwproces als toekomstige onderwijsthema's.
Figuur 2a en 2b. Belang toekomstige thema's
Informatiebehoefte
Vervolgens zijn de specifieke informatiebehoeften inzichtelijk gemaakt. Uit figuur 3 blijkt dat studenten relatief veel behoefte hebben aan informatie over de onderwerpen: detaillering, bouwtechnieken, geautomatiseerd tekenen, duurzaam bouwen en vorm en functie met betrekking tot ontwerpen. Docenten geven vooral aan behoefte te hebben aan informatie over duurzaam bouwen, innovatie in de bouw en detaillering. De informatiebehoefte blijkt dus vooral betrekking te hebben op onderwerpen die momenteel of in de toekomst een belangrijke rol spelen in het bouwkunde-onderwijs. Deze informatiebehoefte komt nagenoeg overeen met de speerpunten van SBR. Op deze gebieden is SBR reeds een gerenommeerd kennisinstituut waarnaar tot op heden vooral deelnemers aan de beroepspraktijk hun weg weten te vinden.
Figuur 3a en 3b. Aandacht voor onderwijsthema's
Wat betreft de inhoud blijkt men vooral behoefte te hebben aan gerichte informatie per onderwerp, waarin de nadruk ligt op de praktijk. Minder uitgesproken is men over de mogelijkheid om de informatie te presenteren in een papieren publicatie per onderwerp of als digitale informatie. Indien informatie digitaal aangeboden zal worden, prefereert men hiervoor duidelijk het internet. De nieuwe site van SBR biedt in dit kader zeker veel van de informatie waaraan behoefte blijkt te bestaan.
Het merendeel van de respondenten ziet het liefst beknopte, compacte informatie waarbij veel gebruik wordt gemaakt van visuele ondersteuning. Verder dienen informatiebronnen volgens studenten vooral toegankelijk, actueel en goed van niveau te zijn. Tevens hechten zij relatief veel belang aan praktische, visuele informatie en een goede index. Ook docenten vinden dit belangrijk. Zij willen daarnaast graag weten wie de informatieverstrekker is (bronvermelding). Desgevraagd geven studenten en docenten als extra eisen aan informatiebronnen dat deze duidelijk en helder, niet te duur (zelfs gratis) en gemakkelijk te vinden moeten zijn. Bij deze eisen sluit de site van SBR eveneens goed aan.
Informatiebronnen
In het onderzoek is eveneens aandacht besteed aan de wijze waarop de reeds bestaande onderwijsinformatie wordt aangeboden. Zowel docenten als studenten blijven momenteel vooral op de hoogte van hun vakgebied via studiegenoten/collega's, internet en vakbladen. Het lesmateriaal wordt nog altijd voornamelijk aangereikt met behulp van boeken (93%) en mondeling in het college (73%). Daarnaast wordt ook gebruik gemaakt van stencils/kopieën, dictaten (syllabi, readers) of internet.
Aangezien in het bouwkunde-onderwijs veelal projectmatig onderwijs wordt gegeven is het van belang te weten waar studenten extra informatie vandaan halen. De rol van de docent die naar deze bronnen verwijst speelt hierbij een belangrijke rol. Hierbij blijkt internet de belangrijkste informatiebron, gevolgd door boeken en vakbladen. De sites www.bouw.pagina.nl, www.bouwbesluit.nl en sites van fabrikanten van bouwmaterialen worden relatief vaak bezocht. Wat betreft de vakbladen worden de Architect en Bouwwereld het meest geraadpleegd. Gevolgd door Detail in architectuur, Cobouw, Archis en Duurzaam Bouwen.
Bekendheid en imago SBR
Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat bijna de helft van de studenten SBR niet kent. Van de docenten kent 84% SBR. Van de docenten gebruikt 27% regelmatig en 21% soms een publicatie van SBR. Indien respondenten publicaties van SBR raadplegen, blijken dit vooral de Referentiedetails te zijn.
Studenten die de informatieproducten van SBR gebruiken, vinden deze vooral praktisch, betrouwbaar, nuttig, actueel en compleet. Dit zijn ook elementen die in de informatie-eisen van studenten naar voren komen. Docenten vinden de informatie van SBR vooral betrouwbaar, actueel, gestructureerd, praktisch en nuttig.
SBR wordt door degene die betrokken zijn bij het bouwkunde-onderwijs niet zonder meer ervaren als hèt kennisinstituut voor de bouw. Het kennisaanbod wordt wel als breed ervaren, alhoewel een groot deel van de respondenten die de publicaties van SBR kennen niet eens exact weet welke kennis SBR allemaal in huis heeft. Het merendeel van de respondenten, dat SBR kennisproducten gebruikt, noemt de informatie van SBR objectief en vooral gericht op de beroepspraktijk.
Degenen die de publicaties van SBR kennen, vinden dat SBR een toegevoegde waarde kan bieden voor het bouwkunde-onderwijs. Desgevraagd vindt 78% van zowel de studenten als docenten het een positieve ontwikkeling als SBR zich actief gaat richten op het verzorgen van onderwijsinformatieproducten.