---

Toespraken
---

de afscheidsreceptie van de Secretaris-Generaal, drs. D.J. Barth

19-12-2002

Toespraak Staatssecretaris van Defensie, C. van der Knaap, ter gelegenheid van de afscheidsreceptie van de Secretaris-Generaal, drs. D.J. Barth, 19 december 2002

Beste Dirk,

In de Defensiekrant van deze week staat een lezenswaardig afscheidsinterview met je, waarbij één uitspraak mij in het bijzonder opviel: "ik hoefde mij niet te verplaatsen, want de wereld om mij heen verplaatste zich steeds". De turbulente gebeurtenissen van vorige week toen je op de valreep nog hebt moeten meemaken dat minister Korthals vertrok en meteen daarna een opvolger aantrad - jouw zestiende minister - bewijzen de geldigheid van deze uitspraak.

Nooit heb je in het middelpunt willen staan, zelfs niet als hoogste ambtenaar op het departement. Vandaag echter op deze afscheidsreceptie kun je er niet omheen. Maak je geen zorgen: blijf met je vrouw Lia rustig staan waar je staat en wij groeperen ons om je heen!

Op een later moment komt er een gelegenheid om je langer en waarschijnlijk ook serieuzer toe te spreken. Op deze afscheidsreceptie waarbij vele van je collega's, oud-collega´s en vrienden aanwezig zijn, wil ik kort een paar woorden tot je richten.

Ik ken je natuurlijk niet zo lang als de meeste aanwezigen. Maar in die maanden dat ik staatssecretaris ben, heb ik je enorm leren waarderen en zijn mij toch wel een paar dingen opgevallen. Vier wil ik er noemen:

- de Secretaris-Generaal van Defensie krijgt - dat is nu eenmaal het lot van alle SG´s - voornamelijk problemen op zijn bord die lager in de organisatie niet oplosbaar zijn gebleken. Ook een SG - en zeker onze Dirk Barth - is een mens van vlees en bloed. Omgaan met deze problemen die vaak ook over personen gaan, gaat je niet in je kouwe kleren zitten. Sterker, ze raken je persoonlijk. Illustratief vond ik je opmerking over iemand die een kapitale blunder had begaan: "het is een fout", zei je, "maar, het is geen foute man". Je stond voor je mensen en voor je organisatie. Dat siert.Treffend is ook dat je ondanks al die problemen en probleemgevallen, je met een zekere hardnekkigheid je eigen taak sinds jaar en dag omschreef als "lichte administratieve werkzaamheden".

* bij elk overleg neem je ondanks je hoge status pas het woord indien je meent dat je ook iets zinnigs te melden hebt. Dat is natuurlijk op grond van je inzichten en ervaringen al gauw het geval. Ik moet zeggen dat de aanloop naar de kern van je betoog nog wel eens gelardeerd wordt met een citaat uit het latijn, met wat historische analogieën, kortom met de nodige zijspoortjes. De kern echter is altijd wel "to-the-point", laat daar geen misverstand over bestaan.

* hoewel het als SG jouw taak is steeds op alle invalshoeken van een probleem te wijzen, maak je als het gaat om je eigen opvattingen en gevoelens van je hart bepaald geen moordkuil. Daaraan wordt doorgaans een niet mis te verstane en geheel eigen lichaamstaal toegevoegd. Soms als iets je heel erg hoog zit, volgen er na het inhoudelijke betoog nog een paar kleine erupties voordat de lavastroom stopt en anderen aan het woord komen.

* je was je bewust van je voorbeeldfunctie als het ging om soberheid in de organisatie. Je liep nog net niet zoals een van je voorgangers wel deed - we spreken over de heer Peijnenburg - aan het eind van de dag door het gebouw Plein 4 om alle nog brandende lichten uit te doen - maar het scheelde niet veel. Zo leverde je plichtsgetrouw tien dagen geleden je camouflagepak in. Te vroeg echter, zo bleek eergisteren: de Koninklijke landmacht had nog een kleine verrassing in petto. Ik heb begrepen dat dat onder andere inhield het op een oefenterrein mogen schieten met de Punt Vijftig. Hoeveel schoten de SG in zijn enthousiasme heeft afgevuurd, heb ik maar niet nagevraagd, laat staan of hij ook doel trof !

Dirk,

Ik weet dat het afscheid van Defensie je moeilijk valt. Je hele werkzame leven heb je Defensie gediend. Met verve, humor, eruditie, uiterste plichtsbetrachting en vooral met hart en ziel. Je hebt het ambt van Secretaris-Generaal nooit gezocht. Maar in het belang van de organisatie heb je het toch gedaan. Dat is tekenend. Je bent wars van het soms zo treffende Haagse duikgedrag. Jij staat en stond ergens voor. Je buigt niet en je barst niet. Dat maakt je tot voorbeeld voor velen.

Het is mij dan ook een voorrecht namens allen hier aanwezig jouw en je vrouw Lia het allerbeste toe te wensen voor jullie toekomst en je vooral ook bijzonder te danken voor de tomeloze inzet die je in al die jaren voor Defensie hebt gedemonstreerd. Defensie heeft veel aan je te danken en zal je missen. Het ga je goed.