IP/03/38
Brussel, 14 januari 2003
Commissie beoordeelt tenuitvoerlegging van globale richtsnoeren 2002
voor het economische beleid
Vandaag geeft de Commissie haar oordeel over de tenuitvoerlegging van
de globale richtsnoeren 2002 voor het economische beleid (GREB).
Algemeen genomen was het gevoerde macro-economische beleid adequaat,
al waren er verschillen tussen de lidstaten. De automatische
stabilisatoren fungeerden als buffer tegen de zwakke economische
activiteit, maar ook waren er tal van lidstaten die de budgettaire
teugels vierden of die nalieten hun structurele tekorten te
consolideren. Deze situatie en de hardnekkige inflatie hebben de
manoeuvreerruimte danig ingeperkt. Het tempo van de structurele
hervormingen, dat in de loop van 2001 afzwakte, werd in 2002 niet
opnieuw opgevoerd. Dit is teleurstellend omdat het er naar uit ziet
dat de in het verleden doorgevoerde hervormingen, en dan vooral die op
de arbeidsmarkten, vruchten beginnen af te werpen.
In een toelichting bij het verslag verklaarde de heer Pedro Solbes, het EU-Commissielid belast met economische en monetaire zaken, dat "hoewel op sommige terreinen vooruitgang is geboekt, de algemene indruk van de tenuitvoerlegging van de GREB in 2002 veeleer teleurstellend is. De EU moet dringend werk maken van de versterking van de nodige groeiondersteunende voorwaarden aan de aanbodzijde van de economie en tevens de dynamiek tot stand brengen die de economie in staat moet stellen wezenlijke vorderingen te maken bij de realisatie van de doelstellingen van Lissabon. We moeten veel meer op onze eigen sterkte vertrouwen. Het is mogelijk om tijdens een conjunctuurvertraging structurele hervormingen door te voeren. Deze hervormingen kunnen op korte termijn bovendien de groei ondersteunen dankzij het gunstige effect dat ervan uitgaat op het vertrouwen."
Het gevoerde macro-economische beleid was algemeen genomen adequaat,
maar er was weinig manoeuvreerruimte
* Tegen de achtergrond van een slechts langzamerhand afnemende
inflatoire druk en een aanhoudend zwakke economische groei gingen
de monetaire autoriteiten naar het einde van het jaar toe over tot
een verlaging van de rentetarieven.
* Voor de EU als geheel was het gevoerde begrotingsbeleid algemeen
genomen neutraal. In 2002 zijn de begrotingssituaties duidelijk
verslechterd, niet alleen omdat de automatische stabilisatoren in
werking traden om de zwakke economische activiteit te ondervangen,
maar in sommige gevallen ook omdat de budgettaire teugels werden
gevierd. In tal van lidstaten die met nog hoge structurele
tekorten worden geconfronteerd, is de voortgang in de richting van
begrotingssituaties die vrijwel in evenwicht zijn of een overschot
vertonen, vertraagd of zelfs omgeslagen in een achteruitgang,
waardoor actie diende te worden ondernomen in het kader van het
stabiliteits- en groeipact.
* Tegen de achtergrond van de zwakke economische activiteit en de
traag blijvende groei van de arbeidsproductiviteit lieten de
loonstijgingen geen tekenen van daling zien.
Enige vooruitgang bij de verbetering van de kwaliteit en houdbaarheid
van de overheidsfinanciën
De overheidsinvesteringen werden over het algemeen op hetzelfde niveau
gehandhaafd of lichtjes verhoogd. Sommige lidstaten hebben ook
maatregelen genomen om de overheidsuitgaven beter te controleren.
Hoewel de in een aantal landen doorgevoerde pensioenhervormingen een
stap in de goede richting betekenen, is de houdbaarheid van de
overheidsfinanciën op lange termijn in de meeste lidstaten nog niet
gewaarborgd. In dit opzicht is ook het achterwege blijven van
beslissende vooruitgang in de richting van gezonde begrotingssituaties
verontrustend.
Eerste tekenen dat de in het verleden doorgevoerde hervormingen op de
arbeidsmarkt vruchten beginnen af te werpen, moeten de lidstaten ertoe
aansporen vaart te zetten achter hun hervormingen om de doelstellingen
van Lissabon te realiseren
De hervormingen van de tweede helft van de jaren negentig hebben
bijgedragen tot de bevordering van de werkgelegenheid. Dit heeft de
gunstige ontwikkeling van de arbeidsmarkten in 2002 mede in de hand
gewerkt. Tegen deze achtergrond is het teleurstellend dat het tempo
waarin verdere hervormingen werden doorgevoerd, in 2002 langzaam is
gebleven:
* de maatregelen tot aanpassing van de belasting- en
uitkeringsstelsels hadden doorgaans een fragmentarisch karakter en
pakten de gecombineerde effecten van belastingen en uitkeringen
niet aan;
* aan de oproep van de Europese Raad van Barcelona om de effectieve
gemiddelde leeftijd waarop mensen stoppen met werken tegen 2010
met ongeveer vijf jaar te verhogen, werd niet door iedereen gevolg
gegeven;
* er is slechts weinig actie ondernomen om de belemmeringen voor de
geografische mobiliteit op te heffen.
Dit neemt niet weg dat de lidstaten knelpunten op de arbeidsmarkten
hebben aangepakt door een verdere aanpassing van hun
beroepsopleidingsstelsels en strategieën voor levenslang leren. Voorts
hebben tal van lidstaten aanvullende maatregelen genomen om de
voorzieningen voor kinderopvang uit te breiden en de financiële
stimuli te versterken teneinde de arbeidsparticipatie van de
vrouwelijke beroepsbevolking te bevorderen.
Volledige tenuitvoerlegging van de interne markt blijft moeilijk: er
is goede voortgang gemaakt bij de harmonisatie van het
mededingingsbeleid, maar de concurrentie in de geliberaliseerde
netwerkindustrieën blijft ontoereikend (zie ook IP/03/40)
Tijdens het afgelopen jaar is op sommige terreinen weliswaar
vooruitgang geboekt, maar het algemene beeld is teleurstellend:
* slechts vijf lidstaten voldoen aan de doelstelling om de
omzettingsachterstand tegen het voorjaar van 2003 te beperken tot
1,5% of minder. Het hoge aantal inbreukprocedures betreffende de
interne markt blijkt moeilijk terug te dringen. De voortgang bij
de opheffing van de resterende belemmeringen voor de handel en de
grensoverschrijdende dienstverlening moet nog immer als zeer
langzaam worden bestempeld;
* bij de versterking van de regelgevende en mededingingsautoriteiten
is goede voortgang gemaakt;
* de algemene neerwaartse tendens van de staatssteun hield aan;
* het liberaliseringsproces in de netwerkindustrieën werd
voortgezet, maar de mededinging is nog steeds ontoereikend;
* hoewel de Raad politieke overeenstemming heeft bereikt over het
elektriciteits- en gaspakket, de toegang tot havendiensten en het
gemeenschappelijk Europees luchtruimpakket, is hij het nog niet
eens kunnen worden over een herziening van het financieel
reglement en richtsnoeren voor vervoersnetwerken,
openbare-dienstcontracten op het gebied van personenvervoer en de
toekenning van landingstijden op luchthavens.
Bemoedigende vooruitgang bij de uitvoering van het Actieplan voor
financiële diensten
De huidige dynamiek moet in stand worden gehouden om de volledige
tenuitvoerlegging van het Actieplan voor financiële diensten tegen
2005 te waarborgen. Ook de uitvoering van het Actieplan voor
risicokapitaal moet onverdroten worden voortgezet. Tal van lidstaten
hebben het sectoroverschrijdende toezicht geconsolideerd, maar de
grensoverschrijdende coördinatie is nog voor verbetering vatbaar.
Langzame verbetering van het bedrijfsklimaat voor ondernemers
In alle lidstaten tekent zich een weliswaar langzame verbetering van
de regelgeving af:
* een aantal lidstaten heeft maatregelen genomen om de tijd en de
kosten die de oprichting van een nieuwe onderneming in beslag
neemt te verminderen, de administratieve lasten te verlichten en
de concurrentie in de hand te werken;
* sommige landen hebben de vennootschapsbelastingtarieven verlaagd
en één lidstaat heeft zijn vennootschapsbelastingstelsel
vereenvoudigd;
* alle lidstaten passen het Europees Handvest voor kleine
ondernemingen toe.
Bij het streven naar een kenniseconomie is een inhaalbeweging aan de
gang maar er blijft nog enige weg af te leggen
Hoewel de EU haar achterstand ten opzichte van de VS op het gebied van
het ICT-gebruik langzaam maar zeker aan het inlopen is, is er nog
steeds sprake van een brede en moeilijk te overbruggen kloof wat de
octrooiverlening en het verrichten van O&O door het bedrijfsleven
betreft. De Raad heeft nog geen overeenstemming bereikt over een
Gemeenschapsoctrooi.
Het internetgebruik bleef toenemen ondanks een trager dan verwachte
toename van de benutting van de breedbandtoegang. Sommige lidstaten
hebben actie ondernomen om het onderwijs te verbeteren, met name door
de beroepsopleiding te versterken.
Milieuzorg krijgt meer aandacht
Er zijn diverse maatregelen genomen:
* structurele hervormingen moeten de economische subjecten helpen
soepeler in te spelen op prijssignalen en over te stappen op
minder milieubelastende energiebronnen en vervoermiddelen;
* in sommige lidstaten werden de bestaande energie- en/of
koolstofbelastingen opgetrokken. Er is vooruitgang geboekt bij de
aanneming van het Commissievoorstel voor een EG-regeling voor de
handel in emissierechten;
* er is geen voortgang gemaakt met de vermindering van
milieuonvriendelijke subsidies en belastingvrijstellingen en de
openstelling van de markt voor het goederenvervoer per spoor
vordert slechts langzaam.
Achtergrond
In de GREB 2002 wordt de economische beleidsstrategie uitgestippeld
zoals deze zich in de afgelopen jaren geleidelijk aan heeft
ontwikkeld. Het voeren van een gezond macro-economisch beleid in
combinatie met verregaande structurele hervormingen op de arbeids-,
product- en kapitaalmarkten moet op korte termijn het herstel helpen
ondersteunen, op middellange termijn de potentiële groei helpen
verhogen en op langere termijn het hoofd helpen bieden aan de
uitdagingen op structureel gebied en op het terrein van de duurzame
ontwikkeling. Een dergelijk beleid moet tevens bijdragen tot de
versterking van de economische en sociale samenhang. In aansluiting op
de op 3 december 2002 door de Raad bereikte consensus over het
stroomlijnen van het beleidscoördinatieproces wordt dit
"uitvoeringsverslag" als onderdeel van het eerste uitvoeringspakket
gepresenteerd ter ondersteuning van en samen met het voorjaarsverslag
van de Commissie. In de mededeling wordt een algemene beoordeling
gegeven, terwijl in een begeleidend werkdocument van de diensten van
de Commissie informatie over de afzonderlijke lidstaten wordt
verstrekt.
Het Commissieverslag en het werkdocument zullen na 15h00 op internet
beschikbaar zijn op de volgende adressen:
http://europa.eu.int/comm/economy_finance/publications/european_econom
y/implement2001_en.htm
http://europa.eu.int/comm/lisbon_strategy/index_en.html