Meer informatie: dienst Interne en Externe Communicatie, tel. 071-5273282
Persbericht Universiteit Leiden
vrijdag 10 januari 2003
PROBLEEMGESTUURD ONDERWIJS BESTE VORM VOOR ZELFSTANDIG LEREN
Leids proefschrift onderzoekt effecten van verschillende onderwijsvormen in
Middelbaar Beroepsonderwijs
Leerlingen in het Middelbaar Beroepsonderwijs kunnen het best zelfstandig
leren als ze Probleem Gestuurd Onderwijs krijgen. Dat is namelijk een
onderwijsvorm waarin verschillende factoren worden gecombineerd die het
zelfstandig leren bevorderen: samenwerken, thematische taken, en de
mogelijkheid het eigen leerproces te sturen waarbij de docent expliciet
aandacht besteedt aan het proces van leren leren. Dit is de belangrijkste
conclusie van het onderzoek dat Lia van Grinsven deed naar de effecten van
onderwijsvormen op het leren. 15 januari hoopt ze hierop te promoveren aan
de Universiteit Leiden. Van Grinsven is directeur onderwijs van de afdeling
Voortgezet Onderwijs van het Koning Willem I College te 's Hertogenbosch.
Tot nu toe was nog niet onderzocht of en waardoor een bepaalde leermethode
of leeromgeving effect had.
Mede doordat kennis snel veroudert, legt het onderwijs tegenwoordig meer
nadruk op het aanleren van vaardigheden dan op het verwerven van
theoretische kennis. Leerlingen moeten vooral leren zelfstandig sturing en
richting te geven aan het eigen leerproces, en zelf verantwoordelijk te zijn
voor dat leerproces. De docent is veranderd van een leverancier van kennis
in iemand die leerlingen leert zélf te leren, en die de voorwaarden schept
waaronder het leren optimaal plaats kan vinden. De afgelopen jaren zijn er
allerlei nieuwe werkvormen, methoden en leeromgevingen in het leven geroepen
om dit zogenoemde 'zelfregulerend leren' te bevorderen. Maar harde gegevens
die aantonen dat al die vernieuwingen ook effect hebben waren er nog niet.
Van Grinsven onderzocht voor het eerst in welke mate hedendaagse
onderwijsvormen het zelfstandig (zelfregulerend) leren bevorderen. Omdat met
name het Middelbaar Beroepsonderwijs het houvast mist om geïntroduceerde
onderwijsvernieuwingen te evalueren en aan te passen, heeft Van Grinsven
haar onderzoek daarop toegespitst. Haar tweede vraag was: "Is de beleving
van de leeromgeving door leerlingen van doorslaggevende betekenis bij het
bevorderen van het zelfregulerend leren?"
Voor haar onderzoek nam Van Grinsven de volgende onderwijsvormen onder de
loep die voorkomen in het Middelbaar Beroeps Onderwijs: Klassikaal
Onderwijs, Probleem Gestuurd Onderwijs, Projectmatig Werken en Individueel
werken in een Open Leercentrum. Per onderwijsvorm ging ze na welke aspecten
tot een positief effect leiden en welke aspecten aanpassing behoeven. Aan
het onderzoek hebben dertien Regionale Opleidings Centra (ROC's) deelgenomen
uit alle delen van het land. Alle sectoren van het Middelbaar Beroeps
Onderwijs zijn in het onderzoek vertegenwoordigd, waaronder de sectoren
Techniek, Economie, Gezondheidszorg en Dienstverlening.
Het onderzoek toont inderdaad verband aan tussen de manier van
zelfregulerend leren, de waarde die leerlingen zelf aan taken geven en hun
beleving van autonomie bij het uitvoeren van die taken. Hun beleving van de
ondersteunende rol van de docent blijkt bovendien een grote rol te spelen
bij die waardetoekenning. Daarnaast toont het onderzoek relaties aan tussen
de gekozen onderwijsvorm, de motivatie voor zelfregulerend leren en de
manier waarop dat gebeurt.
Ook blijkt er een relatie te bestaan tussen de gekozen onderwijsvorm en het
beeld dat docenten hebben van hun eigen bekwaamheid. Uit het onderzoek
blijkt dat de gehanteerde onderwijsvorm voor bijna 17% het beeld van eigen
bekwaamheid van de docent bepaalt.
De onderwijsvorm die het zelfregulerend leren het sterkst bevordert, blijkt
die vorm te zijn waarin leerlingen samenwerken, thematische taken hebben, en
de mogelijkheden krijgen voor sturing van het eigen leerproces. Dat effect
wordt versterkt als docenten ook nog eens expliciete aandacht geven aan het
proces van 'leren leren'. De onderwijsvorm in het Middelbaar Beroeps
Onderwijs waarin al deze aspecten aandacht krijgen, is het Probleem Gestuurd
Onderwijs.
Op 20 mei 2003 zullen de resultaten van het onderzoek van Van Grinsven
centraal staan op een conferentie voor onderwijsgevenden van het MBO, HBO en
VO. De conferentie wordt georganiseerd door De School van de Toekomst in
's-Hertogenbosch.
Lia C.M. van Grinsven, Krachtige Leeromgevingen in het Middelbaar Beroeps
Onderwijs: effect op motivatie en strategiegebruik bij zelfregulerend leren?
Promotie Universiteit Leiden 15 januari 2003
---
Noot voor de redactie,