Persbericht
Bewust bouwen voor mensen met een visuele en verstandelijke beperking
Integratie van mensen met een handicap in de maatschappij is het
uitgangspunt van de gezondheidszorg. Maar hoe pas je een bestaand
rijtjeshuis aan aan vier bewoners die zowel een visuele als een
verstandelijke beperking hebben? En waar moet je rekening mee houden
bij nieuwbouw van een dagcentrum voor deze doelgroep? Bartiméus,
organisatie voor mensen die slechtziend of blind zijn, heeft over dit
onderwerp het boek Bewust Bouwen uitgegeven met adviezen voor
beleidsmakers, begeleiders, ouders en cliëntvertegenwoordigers. Het
supplement bij Bewust Bouwen bevat richtlijnen voor bouwkundigen en
architecten.
Een toegankelijke omgeving
Mensen met een visuele en verstandelijke beperking moeten de omgeving
leren kennen en herkennen met behulp van het weinige zicht dat ze nog
hebben, en met behulp van tast en gehoor. 'Waar ben ik nu en hoe kom
ik naar de keuken?'. Mensen die alléén blind of slechtziend zijn,
werken veel met hun geheugen en denkvermogen bij het leren kennen van
een ruimte of een route. Maar hoe ernstiger de verstandelijke
beperking, hoe minder compensatiemogelijkheden er zijn. Door
zorgvuldige bouw, afwerking en inrichting kan een ruimte of gebouw
toegankelijker en begrijpelijker worden. Zo kan de doelgroep zich toch
zo zelfstandig mogelijk bewegen en tot activiteiten komen
Onderbelichte doelgroep bij bouwen
In Nederland zijn zo'n 120.000 mensen met een verstandelijke
beperking. Naar schatting heeft 30% van hen daarbij een visuele
beperking. Zij hebben baat bij een aangepaste leefomgeving. Deze
doelgroep blijft tot op heden vaak onderbelicht bij het ontwerp,
bouwen of verbouwen van gebouwen. De aanbevelingen zijn bruikbaar bij
de bouw of aanpassing van woon- en werkruimten voor mensen met alleen
een visuele of alleen een verstandelijke beperking en ouderen.
Gebruik licht, geluid en tast
Goede toepassing van licht, contrast, tactiele informatie, geluid en
de indeling van het gebouw maken de omgeving toegankelijker. Bewust
Bouwen besteedt aan elk van deze aspecten aandacht. Elk aspect wordt
op drie manieren belicht. Eerst geven de auteurs een korte uitleg over
het betreffende aspect. Daarna volgen de problemen waarmee de
doelgroep geconfronteerd wordt. Vervolgens staan in het boek
aanbevelingen voor de bouw, afwerking en inrichting. Elk hoofdstuk
sluit af met enkele tips. Het boek bevat veel kleurenfoto's met
verkeerde en goede toepassingen, een schematisch overzicht van de
belangrijkste aanbevelingen, een adreslijst, geraadpleegde literatuur
en een trefwoordenregister.
Bewust Bouwen is tot stand gekomen aan de hand van literatuurstudie en
interviews met cliënten, begeleiders en deskundigen. De auteurs zijn
werkzaam bij Bartiméus.
Het supplement is geschreven door deskundigen van de TU Delft,
afdeling Bouwfysica. Zij nuanceren de eisen van het Bouwbesluit en
geven praktische aanwijzingen voor de bouw, afwerking en inrichting
van gebouwen.
Motorische problematiek valt buiten het bestek van dit boek. Hierover
zijn andere publicaties verkrijgbaar: Betere werkruimte (Remijn en
v.d. Wildenberg 1998/2000) en Buitengewoon Wonen (Drenth en
Singelenberg 2001).
Aanbevelingen uit Bewust Bouwen
Om een gebouw geschikt te maken voor mensen met een visuele en/of
verstandelijke handicap, is aandacht voor hun mogelijkheden voldoende.
Bij het ontwerpen van het gebouw, het inrichten of verbouwen ervan,
zijn de aanbevelingen uit het boek eenvoudig toe te passen. Enkele
aanbevelingen uit Bewust Bouwen:
Licht
Het licht binnen een ruimte verandert constant onder invloed van zon
en wolken. Dit kan verwarrend zijn voor iemand met een visuele en
verstandelijke beperking en kan ertoe leiden dat hij zich niet meer
wil verplaatsen. Daglicht op de noordzijde is het meest gunstig. Alle
andere ramen moeten goede zonwering hebben.
Glas tot op de vloer en deuren van glas zijn verwarrend voor de
doelgroep. Als het niet anders kan, moet het glas voldoende gemarkeerd
worden.
Een vide zorgt voor een ongunstige lichtval en werkt negatief op de
akoestiek.
Contrast
Gebruik geen heel donkere kleuren. Slechtziende mensen ervaren dat als
een 'gat' in de vloer of in de muur. Contrasten moeten alleen
functionele en belangrijke zaken accentueren. Onbelangrijke zaken
hebben juist géén contrast.
Een gekleurde lichtschakelaar op de muur maakt deze makkelijker
vindbaar.
Markeer de eerste en laatste tree van een trap.
Tactiele informatie
De doelgroep gebruikt handen en voeten vaak om te tasten, zelden een
taststok. Gebruik tactiele contrasten om herkenning te bevorderen.
Bijvoorbeeld vloerbedekking in de woonkamer en zeil in de keuken.
Voldoende bergruimte voorkomt obstakels op de looproute. Besteed
aandacht aan de plaats of afscherming van gevaarlijke objecten zoals
kapstokken en radiatoren.
Zorg dat er geen muurtjes of zuilen op onlogische plaatsen in het
gebouw komen.
Voorkom niveauverschillen en drempels. Deuren draaien bij voorkeur de
ruimte in tegen een muur aan, want openstaande deuren zijn gevaarlijke
obstakels.
Geluid
Het is van belang dat mensen met een visuele en verstandelijke
beperking de geluiden die belangrijk zijn, goed horen. Daarom is goede
geluidsisolatie een voorwaarde. Zorg dat er geen verschillende
activiteiten in één ruimte gedaan worden; gebruik zoveel mogelijk
scheidingswanden.
De indeling van een gebouw
Hanteer een eenvoudige plattegrond, logische plaatsing van ruimten ten
opzichte van elkaar en rechte, korte looproutes.
Men moet door de ruimte kunnen lopen zonder zich te stoten aan
meubilair. Ruimten zullen daarom over het algemeen groter zijn dan
standaard.
Bestelinformatie
Titel: Bewust Bouwen + supplement
ISBN: 90 71534 43 X, Uitgever: Bartiméus, 2002
Prijs: 30 euro, excl. 2 euro verzendkosten
Auteurs: Marij van den Wildenberg, Marjo van Welbergen, Chrétienne van
der Burg
Auteurs supplement: Lau Nijs, Aart Schuur, Rien van der Voorden
Aantal pagina's: 80 ( exclusief het supplement dat 31 pagina's telt)
Besteladres: Bartiméus, t.a.v. Monique Voorburg, postbus 340, 3940 AH
Doorn, tel. 0343-526844, fax 0345-513996, e-mail:
m.voorburg@bartimeus.nl, via www.bartimeus.nl/publicaties of via de
boekhandel.