Bijgaand treft de speech Kansen voor de stad aan die Wouter Bos op 16 januari tijdens een landelijke bijeenkomst in Utrecht heeft uitgesproken.
Toespraak PvdA-lijsttrekker Wouter Bos in Utrecht, donderdag 16-01-03
Kansen voor de stad
Beste mensen,
Op mijn website staat een gastenboek. Het is voor mij deze dagen lastig om alle berichten te lezen, maar gisteren zag ik een mooi bericht. Het is van A. Postma.
Hij schrijft:
Beste Wouter,
Ik hoorde bij de vorige verkiezingen bij de grote verliezers, en ik kan zeggen dat me dat toen heel veel pijn gedaan heeft, en wat nog erger was, dat ik mijn hoop op een beter leven helemaal zag verdwijnen toen het nieuwe kabinet beëdigd werd. Ik ben namelijk een WAO'er die nu over een half jaar in de AOW gaat, dus ik had toen helemaal geen vertrouwen meer in de toekomst. Nu er dan nieuwe verkiezingen in aantocht zijn heb ik weer heel veel hoop gekregen op een goede toekomst en het maakt me blij dat het momenteel zo goed gaat met onze partij en ik hoop natuurlijk dat dit door zal zetten tot de verkiezingen. Ik zou er niet aan mogen denken dat alsnog het CDA en de VVD samen zouden gaan regeren. Om toch even een kleine hint te geven, geef niet toe aan al die journalisten die alleen maar zeuren wie de Premier zal gaan worden, laten ze het maar over de inhoud hebben.
Groeten uit Enschede.
Meneer Postma heeft gelijk. Laten we het over de inhoud hebben.
Overal waar ik de laatste weken kom, zie ik langzaam maar zeker de contouren van een nieuwe PvdA. In Tilburg, in Rotterdam, in Arnhem en hier in Utrecht. Waar het werk steeds meer wordt bepaald door de problemen die mensen dagelijks aan den lijve ondervinden. Waar PvdA-ers samen met mensen en hun organisaties oplossingen zoeken. En waar die oplossingen ook gevonden worden. Om zo de steden nieuwe kansen te geven.
Met nieuwe vormen, maar vanuit vertrouwde idealen. Met praktische en uitvoerbare oplossingen, geworteld in onze idealen van betrokkenheid, solidariteit en eerlijk delen.
In al die steden leeft één vraag enorm: hoe zorgen we ervoor dat de bewoners in alle buurten een betere toekomst krijgen? Want in te veel steden staan te veel buurten en te veel wijken er buitengewoon slecht voor. Mensen zien langzaam maar zeker sportclubs, welzijnswerk en buurtwinkels verdwijnen. Voortdurend ligt verloedering en verslonzing van pleinen en plantsoenen op de loer. De kans om slachtoffer te worden van criminaliteit is groot. Drugsoverlast en illegale bewoning vergallen het woonklimaat. Een concentratie van mensen in de problemen. Ze hebben weinig geld. Ze wonen in verouderde huizen. Ze zijn vaker werkloos en vaker ziek.
In deze buurten is samenleven een abstract begrip geworden. Mensen spreken elkaars taal niet. Van een binding met de buurt is nauwelijks nog sprake.
Als het even kan, vertrekken de bewoners. In Rotterdamse wijken als Pendrecht en de Tarwewijk vertrekt ieder jaar één op de vijf inwoners. In het Nijmeegse Malvert was dit in sommige straten zelfs ruim 30 procent. Waar het gehuurde verhuisbusje het dagelijkse leven domineert, neemt de anonimiteit snel toe.
Ik heb het over de Millinxbuurt in Rotterdam, de westelijke tuindorpen in Amsterdam en het Laakkwartier in Den Haag. Maar ook over buurten als Molenberg in Heerlen, de Wolfskuil in Nijmegen en Woensel-West in Eindhoven. En hier in Utrecht natuurlijk Kanaleneiland en Ondiep. Deze buurten zijn vaak één groot doorgangshuis en niet een plek waar mensen zich thuis voelen.
Ik weiger me daarbij neer te leggen. Probleemwijken ondermijnen de kansen van mensen. Maar ondermijnen ook de kansen voor de stad. Want het zijn verdeelde steden.
De PvdA werkt aan steden waar alle buurten een kansrijke toekomst hebben. We werken aan steden waarin geen buurten zijn waarin je alleen maar woont, omdat je geen andere keuze hebt. We werken aan steden die aantrekkelijk blijven voor mensen met werk en een gemiddeld inkomen.
Ons ideaal van een ongedeelde stad betekent dus dat we moeten voorkomen dat bepaalde buurten verder afglijden. En dan heb ik het over sommige vooroorlogse arbeidersbuurten. Maar nog vaker zijn het de buurten die direct na de oorlog uit de grond zijn gestampt. De wijken met grote flats, portiekwoningen en kleine huurwoningen.
In de jaren negentig heeft juist in deze voormalige arbeidersparadijzen een enorme uitstroom van middeninkomens plaatsgevonden. Met als gevolg een gebrek aan sociale samenhang, maar ook een oplopend tekort aan leerkrachten, politieagenten en middenstanders.
Een uitstroom die werd gevolgd door de komst van immigranten. Mensen met sociaal-economische achterstanden die voor een goedkope woning alleen in deze buurten terecht konden.
Te lang zijn deze problemen - ook door de PvdA - onbenoemd gebleven. Dat is slecht. Want daarmee hebben we de antwoorden op deze vraagstukken aan anderen overgelaten. Die wezen op de concentratie van allochtonen en kwamen niet zelden met de vermeende oplossing van gedwongen spreiding op de proppen. Ik zeg, vermeende oplossing, want in de praktijk is het niet uitvoerbaar. Waardoor er uiteindelijk niets gebeurt. Terwijl het moet gaan om het bestrijden van achterstanden, criminaliteit en gebrekkige integratie.
Laat grote woorden achterwege als de daden achterwege blijven. Zorg voor meer dan louter onuitgewerkte voorstellen rond spreiding. Ook met alleen keihard politieoptreden los je de problemen van het leven in de buurten niet op. En geef vanuit Den Haag de buurten de mogelijkheid om zelf hun problemen op te lossen. De oplossing ligt zelden op het Binnenhof, maar daar moet wel de ruggesteun vandaan komen. En die is er nu niet.
Laat me daar twee voorbeelden van geven:
CDA, VVD en LPF beloofden in de vorige campagne dat de leefbaarheid in de oude wijken zou worden aangepakt. Door stadsvernieuwing kunnen de oude wijken geholpen worden. Daar was meer geld voor nodig, maar het kabinet Balkenende wilde hier 70 miljoen euro op bezuinigen.
Nog een voorbeeld. In de grote steden is de overlast van junks enorm. Dat drukt vooral op de oude wijken. De experimenten voor gecontroleerde heroïneverstrekking blijken te werken. De onveiligheid neemt af en de junks hebben een menswaardiger bestaan. De Rotterdamse wethouders van LPF, CDA en VVD kunnen er dan ook absoluut geen begrip voor opbrengen dat hun Haagse partijgenoten de uitbreiding van de experimenten tegenhouden. Want voor die lokale mensen is het volstrekt helder dat als nou iets een bijdrage levert aan de veiligheid van veel probleembuurten het dat wel is. Achterstandwijken betalen dus de rekening voor een benepen begrip van fatsoen, dat veilig op het Binnenhof beleden wordt.
De PvdA wil de probleemwijken echt de helpende hand toesteken. Om ons ideaal van de ongedeelde stad dichterbij te brengen. Daarom willen wij verbetering van de woningsituatie, aanpak van de onveiligheid, werk maken van integratie en verder gaan met stadsvernieuwing.
Wonen
Om segregatie tegen te gaan, moeten meer huizen voor meer mensen beschikbaar komen. Het voorstel van het kabinet Balkenende dat morrelt aan de individuele huursubsidie, helpt daar niet bij. Het verstopt de woningmarkt en zorgt ervoor dat mensen met lagere inkomens alleen maar in de slechte voorraad huizen kunnen wonen. Dat leidt tot gettovorming. Ik wil er dan ook geen enkel misverstand over laten bestaan. Voor de PvdA geldt: handen af van de individuele huursubsidie.
Daarnaast willen we ervoor zorgen dat meer mensen in staat worden gesteld om een huis te kopen. Dat gaan we doen door de sociale koopsubsidie, de Wet Duivesteijn, te verruimen. De regeling kan straks worden gebruikt door mensen die tot anderhalf keer modaal verdienen en voor huizen tot 182.000 Euro.En we zullen echt meer variatie in het woningaanbod moeten brengen. Niet allemaal dezelfde huizen in dezelfde buurten. Dan weet je zeker dat er allemaal dezelfde mensen komen wonen. Meer variatie. En niet door alleen maar goedkope huizen af te breken en te vervangen door dure. Nee, ook in de rijkere buurten meer sociale woningbouw en goedkope koopwoningen. Echt mengen.
Integratie
Natuurlijk is integratie de sleutel voor iedere buurt. Daarom heeft de PvdA een plan voor inburgering gepresenteerd. Onder het motto: twee keer zo snel en twee keer zo goed. We steken meer geld in de inburgering. We zorgen voor de leerkrachten. We zorgen voor de gebouwen. We gaan uit van wat mensen al kunnen en wat ze nodig hebben. We doen meer dan alleen de taal, omdat dat niet genoeg is. En ja, nadat we het mogelijk hebben gemaakt dat mensen ook echt inburgeringscursussen kunnen volgen, stellen we ook eisen aan de nieuwkomers.
Geen grote woorden. Maar een praktisch plan, waarmee we aan de slag kunnen.
Net als ons voorstel om scheiding tussen zwarte en witte scholen te voorkomen. Laat de bijzondere en openbare scholen daar zelf een plan voor opstellen. En als dat mislukt, hebben we een acceptatieplicht voor bijzondere scholen achter de hand.
Veiligheid
Het is in de probleemwijken waar de grootste veiligheidsproblemen optreden. Die veiligheidsproblemen los je niet op door toezichthouders, zoals stadswachten van de straat te halen, en junks en zwervers de straat op te sturen. Zoals het kabinet Balkenende van plan was en CDA en VVD nog steeds van plan zijn. Je lost dit soort problemen niet op met abstracte discussies over waarden en normen of met identificatieplicht voor twaalfjarigen. Of door ruzie te maken met de korpsbeheerders. Je lost het probleem ook niet op met het CDA-voorstel om winkeliers zelf maar de winkeldieven te laten beboeten. Kleine winkeliers kunnen geen beveiligingsdienst betalen, zeker niet nu het CDA tegen het voorstel heeft gestemd om investeringen in beveiliging voor het MKB fiscaal aftrekbaar te maken.
Je doet pas iets aan de veiligheid, als je zorgt dat deze wijken weer buurtagenten krijgen. Als je ervoor zorgt dat overvallers op winkeliers uit de buurt van die winkels blijven. Als je investeert in stadswachten. Als je de bureaucratie van de politie aanpakt. Als je investeert in integratie. En als je mensen zelf verantwoordelijk maakt voor het aangeven van de knelpunten.Afgelopen vrijdag was ik in de Arnhemse wijk Malburg. En de buurtagent vertelde dat hij erin geslaagd was om samenwerking tot stand te brengen tussen gemeente, woningcorporaties en de politie. De eerste resultaten waren bemoedigend. Het kan dus. En het moet dus. Niet alleen in Arnhem, maar in heel Nederland.
Stadsvernieuwing
Er moet hoe dan ook meer gebouwd worden. Jan Schaefer zei het al: 'In geouwehoer kan je niet wonen'. In bureaucratie ook niet. De macht van projectontwikkelaars moet doorbroken worden. Het is onaanvaardbaar dat zij nu in feite gemeenten gijzelen die betaalbare woningen willen bouwen. De rijksoverheid moet geld beschikbaar stellen voor stadsvernieuwing. De PvdA doet dat dan ook. We zullen de idiote bezuiniging die het kabinet Balkenende in petto had terugdraaien en daar zelf jaarlijks 200 miljoen euro extra voor beschikbaar stellen.
Niet alleen de rijksoverheid zorgt voor geld. We gaan ook de omvangrijke reserves bij rijke woningbouwcorporaties productief maken. Vergis je niet, dat is gewoon belastinggeld. We kunnen het ons niet veroorloven dat geld nu niet te gebruiken. Wij willen er 10.000 extra goedkope huur- en koopwoningen van bouwen, juist in VINEX-wijken om de doorstroming op gang te brengen. Het geld is ook nodig voor wijkverbetering. Daarmee wordt het dus mogelijk huurwoningen op te knappen en op te waarderen. Pleinen weer aantrekkelijk te maken. Al die dingen te doen waardoor een buurt weer aantrekkelijk wordt.
De bewoners moeten daar - meer dan in het verleden - zelf bij worden betrokken. In Woensel-West, in Eindhoven, worden bewoners ingeschakeld bij de verdeling van subsidies van het grote stedenbeleid. Daar krijg je betere projecten van, en de bewoners zitten de bestuurders achter de vodden.
De Partij van de Arbeid wil de steden dus de instrumenten en de ruimte gegeven om de verschraling van de buurten aan te pakken. Voor betere publieke voorzieningen, veiligheid, goede woningen en integratie.
Laten we daarbij niet vergeten dat werkloosheid voor de mensen in de probleemwijken de grootste bedreiging vormt. Als het beleid van CDA en VVD wordt voortgezet neemt de werkloosheid volgens de laatste cijfers toe met 250.000. Dat betekent dat in een kwart miljoen Nederlandse gezinnen iemand zijn baan kwijtraakt. Dat is onverteerbaar. De PvdA wil daarom de economie stimuleren en de banenmotor weer aan de praat krijgen. Het gaat echt weer om werk, werk, werk. De PvdA heeft werkgevers en werknemers iets te bieden. Waardoor een Meerjarig Sociaal Akkoord, gericht op het aan het werk helpen en houden van mensen binnen bereik komt. Wij kunnen voor 125.000 extra banen zorgen.Het CDA heeft het deze dagen veel over stabiliteit. Maar hoe kan je spreken over stabiliteit, terwijl mensen zich tegelijkertijd afvragen of zij hun baan nog wel behouden? Hoe kan je spreken over stabiliteit, terwijl mensen ongerust zijn over de hoogte van hun inkomen en de verdubbeling van de ziekenfondspremies? Hoe kan je spreken over stabiliteit, terwijl je bezuinigt op juist dat geld wat broodnodig is voor stabiliteit in onze steden?
De toestand van Nederland is geen natuurgegeven. Het gaat erom welke keuzes je maakt. In moeilijke tijden zal ook de PvdA de tering naar de nering moeten zetten. Maar in tegenstelling tot CDA en VVD doen wij één ding wel: bij alle moeilijke keuzes die we zullen maken staat één ding voorop: de lasten worden bij ons eerlijk verdeeld. Sterkste schouders, zwaarste lasten. Daar kan niet over onderhandeld worden!Het gaat erom dat je de goede keuzes maakt. Ook als het gaat om het versterken van de kracht van de steden. Op het gebied van stadsvernieuwing en wonen tonen CDA en VVD hun betrouwbare betrokkenheid door speculanten en projectontwikkelaars hun goddelijke gang te laten gaan. Daar kan je voor kiezen, maar de PvdA wil liever dat gemeenten niet gedwarsboomd worden als zij voor hun inwoners betaalbare huur- en koopwoningen bouwen.
CDA en VVD tonen hun betrouwbare betrokkenheid door snelle vastgoedjongens en - meisjes een fiscaal voordeeltje te geven van 70 miljoen euro. Wij hadden dat geld liever uitgegeven aan stadsvernieuwing in oude wijken voor mensen die geen kant opkunnen.
CDA en VVD tonen hun betrouwbare betrokkenheid door een punt te maken van het eigen woningforfait voor huizen waarop geen hypotheek meer zit, maar dan geef je erg veel geld aan een relatief kleine groep, die de hypotheek heeft afgelost en daar ook geen kosten meer voor heeft. Daar kan je voor kiezen, maar zij hadden zich beter druk kunnen maken om de 150.000 huishoudens, waaronder veel ouderen, die afgelopen zomer hun huursubsidie niet kregen uitbetaald.
CDA en VVD tonen hun betrouwbare betrokkenheid door een hoop misbaar te maken over ons voorstel om iets mindere hypotheekrenteaftrek op nieuw af te sluiten hypotheken te geven aan de rijkste 5% van de Nederlandse belastingbetalers. Daar kan je voor kiezen, maar de PvdA zet zich liever in om de grotere groep starters te helpen die nu niet in staat zijn om een huis te kopen.Het CDA wil verder met de VVD. Eén ding is zeker. Ik maak me geen enkele illusie over het CDA. Als ze de kans krijgen en met de VVD een meerderheid hebben dan zullen ze hem gebruiken ook. Dan weten we wat we krijgen. Dan worden hun plannen van 87 dagen Balkenende onverbiddelijk uitgevoerd. Inclusief de plannen die de afgelopen tijd in het geniep, zoals met de WAO, in opdracht van CDA of VVD-ministers op ministeries zijn uitgebroed. Dan weten we dat Nederland er niet sterker en socialer op wordt.
Een sterke PvdA kan dat voorkomen. In het belang van de economie, in het belang van de mensen waar wij voor opkomen, in het belang van Nederland. Dat moet lukken en dat gaat lukken.
Slot
De PvdA is klaar om te regeren, maar niet klaar met de vernieuwing van de PvdA. Hoe de uitslag op 22 januari ook uitpakt. We zijn er nog lang niet, maar hopelijk zetten we in deze campagne een eerste stap in de goede richting.
De laatste twee weken hoor ik van veel enthousiaste partijgenoten dat mensen op straat weer bereid zijn het gesprek aan te gaan. 'Maar,' voegen ze er dan wel aan toe, 'veel mensen zijn nog steeds niet erg tevreden.'
Dat maak ik zelf natuurlijk ook mee. Mensen willen inderdaad weer met ons praten. Het vertrouwen komt terug, maar is nog broos. We zullen het waar moeten maken. We zullen terecht beoordeeld worden op onze daden. Dat geldt dus niet alleen voor mij. Maar voor de hele Tweede-Kamerfractie straks. En voor alle bestuurders, gemeentebestuurders en leden van de Partij van de Arbeid. We zullen er alles aan doen.
En we gaan beginnen daar waar de problemen het grootst zijn, in de steden.
Maar allereerst begint het met het terugwinnen van het vertrouwen.
Ook uw vertrouwen. Op 22 januari wil ik dat vertrouwen winnen. Na 22 januari wil ik dat vertrouwen waarmaken. Met u en voor u.
---
Tweede Kamer der Staten-Generaal
www.tweede-kamer.nl
Aan dit bericht kunnen geen rechten worden ontleend.