In navolging van andere kenniscentra in de gezondheidszorg zouden er in
Nederland kenniscentra voor chronische vermoeidheid moeten komen. Dit om
te bevorderen dat de kennis op dit gebied beter kan worden overgedragen
en toegepast en tevens kan worden uitgebreid. Hiervoor pleit prof.dr.
Gijs Bleijenberg van het Universitair Medisch Centrum St Radboud (UMC St
Radboud) in zijn oratie als hoogleraar in de psychologische aspecten van
chronische vermoeidheid.
Erkenning
Het komt nog te vaak voor dat patiënten die kampen met extreme
vermoeidheid, door hun arts of andere hulpverlener onvoldoende serieus
worden genomen, stelt Bleijenberg. Hun vermoeidheid wordt niet herkend,
laat staan erkend. Erkenning van de klachten is de eerste stap naar een
effectieve behandeling. Daar komt bij, dat de klachten nog toenemen als
de patiënt veel energie moet steken in het krijgen van erkenning.
Kenniscentra voor chronische vermoeidheid kunnen bijdragen aan het
erkennen en herkennen van de problemen. Dit kan onder andere via gericht
onderwijs aan studenten en het aanbieden van bij- en nascholing aan
professionals in de gezondheidszorg. Verder kunnen kenniscentra
behandelingen implementeren in de regionale gezondheidszorg en een
bijdrage leveren aan het uitbreiden van de bestaande kennis over
chronische vermoeidheid. Op het ogenblik fungeert vrijwel alleen bij het
UMC St Radboud een kenniscentrum op dit gebied. Dat is ontoereikend om
kennis over chronische vermoeidheid landelijk doelmatig te verspreiden
en toe te passen.
De ene vermoeidheid is de andere niet
Bleijenberg benadrukt in z´n rede, dat er meerdere vormen van chronische
vermoeidheid zijn, elk met een eigen beginpunt en met verschillende
factoren die de klachten bevorderen of instandhouden: de ene
vermoeidheid is dus de andere niet. Naast patiënten die te kampen hebben
met het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) zijn er patiënten die
chronisch vermoeid zijn geraakt na een geslaagde behandeling tegen
kanker, of bij wie er een verband is met een andere ziekte of syndroom.
In Nederland lijden ongeveer 27.000 mensen aan CVS; daarnaast zijn er
naar schatting 62.000 Nederlanders chronisch vermoeid in samenhang met
bijvoorbeeld kanker, een spierziekte, een hersenbloeding of een
chronische darmziekte.
Behandeling
Tot nu toe is de enige behandeling van CVS die effectief is gebleken, de
cognitieve gedragstherapie. Deze therapie is erop gericht de aan CVS
gekoppelde opvattingen en gedragingen van de patiënt te veranderen.
Patiënten met CVS hebben vaak het idee dat ze geen controle hebben over
hun klachten en dat er lichamelijk iets mis moet zijn. In de cognitieve
gedragstherapie leren patiënten helpende en niet-helpende gedachten te
onderscheiden en vervolgens vooral helpende gedachten te hanteren. Ook
leren de patiënten hun activiteiten beter te reguleren met behulp van
een individueel activiteitenprogramma. Allemaal gemakkelijker gezegd dan
gedaan. Bij een goede indicatiestelling heeft 70 procent van de
CVS-patiënten baat bij deze behandeling.
Bleijenberg meldt ook enkele nieuwe ontwikkelingen wat betreft de
psychologische behandeling van CVS. Zo heeft zijn afdeling een
zelfbehandelingsprogramma opgesteld. Dit loopt pas kort, dus resultaten
ervan zijn nog niet bekend. Daarnaast is er een groepsbehandeling voor
patiënten die dit willen en ervoor geschikt zijn. Tenslotte is er voor
jongeren met CVS een cognitieve gedragstherapie ontwikkeld, waarvan de
effectiviteit ondertussen is aangetoond.
Voor chronische vermoeidheid na kanker wordt op basis van metingen van
de bewegingsactiviteit gewerkt met een individueel behandelplan.
Voorlopige resultaten van een interventiestudie bij deze groep wijzen
uit dat ook vermoeidheid na kanker succesvol behandeld kan worden.
Voordat een effectieve behandeling voor chronische vermoeidheid die
samenhangt met andere ziekten en syndromen kan worden ontwikkeld, moet
er eerst meer onderzoek gedaan worden naar de factoren die de
vermoeidheid bij deze patiënten in stand houden.
Contactpersonen: PR en Voorlichting UMC St Radboud,
Joke Groeneveld, tel 024-3610625, of Anselien School, tel 024-3610624.
E-mail: info@prv.umcn.nl