GAIA wil verbod op gebruik wilde dieren in circussen
Onderzoeksrapport wijst uit: Wilde dieren lijden chronisch in onveilige circussen
24 januari 2003
Persbericht
© GAIA
Het is slecht gesteld met het welzijn van wilde dieren in circussen.
Het is er dikwijls ook onveilig voor de bezoeker. Bovendien zijn de
opvoeringen van wilde dieren in het circus educatief waardeloos. Dat
blijkt uit een uitgebreid rapport en een nieuwe video die GAIA vandaag
voorstelde op een persconferentie in Brussel. Het rapport werpt ook
een blik op het leven achter de schermen van het circus. Vaak wordt
gebruik gemaakt van geweldadige trainingsmethoden en onhandelbare
dieren worden in obscure omstandigheden gedumpt.
Van 1995 tot 2002 voerde GAIA een grondig onderzoek uit in 18
circussen die in België voorstellingen geven naar de
leefomstandigheden en het gedrag van olifanten, leeuwen, tijgers,
jaguars, poema's, chimpansees, giraffen, ijsberen, nijlpaarden,
neushoorns en andere wilde dieren. De toestand is schrijnend en de
problemen structureel van aard. Wilde dieren lijden chronisch in
circussen.
In alle bezochte circussen stelden de onderzoekers vast dat de slechte
leefomstandigheden in circussen chronische stress en ernstige
gedragstoornissen veroorzaken. Daardoor wordt het psychisch welzijn
van de wilde dieren ernstig aangetast. Dit leidt tot depressie en
apathie bij de dieren. Dat zijn onmiskenbare uitingen van slecht
welzijn die ook de dierengezondheid (verminderde weerstand) kunnen
schaden.
Professor Erik Van Der Straeten, bioloog, wilde zoogdierenexpert en
lid van de Dierentuinencommissie, stelde op de persconferentie: `Wilde
dieren in het circus gevangen houden kan absoluut niet. De circussen
voldoen niet aan de minimumvoorwaarden om het welzijn van de wilde
dieren te garanderen. De enige oplossing hiervoor is het verbieden van
deze dieren in het circus. De veiligheid is er tevens niet verzekerd:
zowel mens als dier lopen gevaar bij het tentoonstellen.'
Anno 2003 bestaat er in België geen specifieke wetgeving omtrent het
houden van dieren in circussen. Er is wel een wetgeving die
minimumnormen vastlegt voor het houden van wilde dieren in
dierentuinen. Die zijn bedoeld om de grootste mistoestanden aan banden
te leggen maar zijn niet van toepassing op circussen. Hoe dan ook,
circussen met wilde dieren voldoen zelfs niet aan deze minimale
diertuinvoorwaarden. Ze kunnen overigens onmogelijk beantwoorden aan
deze normen. Bv. voor twee olifanten moet volgens de
dierentuinwetgeving 1000m2 buitenverblijf voorzien zijn. In circussen
hebben ze slechts enkele vierkante meter en staan ze vastgeketend.
Toch heeft een olifant in een dierentuin dezelfde welzijnsbehoeften
als een olifant in een circus. Dit wijst aan hoe ernstig de situatie
is.
Zo kan het niet verder. GAIA roept minister voor dierenwelzijn Jef
Tavernier op om maatregelen te treffen. GAIA wil een wettelijk verbod
op het houden en gebruiken van wilde dieren in circussen. Een aantal
landen zoals Denemarken, Zweden, Finland, Israël en Singapore hebben
het gebruik van wilde dieren in circussen reeds volledig of
gedeeltelijk aan banden gelegd. GAIA pleit voor het ontmoedigen van
het gebruik van gedomesticeerde dieren in circussen. Gedomesticeerde
dieren kunnen enkel onder strikte voorwaarden gehouden worden in het
circus. Ook hier doen er zich welzijnsproblemen voor. Deze lijken
evenwel niet onoplosbaar. Bovendien zijn er steeds meer succesvolle
voorbeelden van circussen die geen gebruik maken van dieren (o.a.
Cirque Du Soleil, Cirque Plume, Circus Ronaldo).
GAIA start in eerste instantie een informatiecampagne in alle lagere
scholen van België, die de nieuwe video zullen ontvangen. De
leerkrachten krijgen een infopakket. GAIA wil de mensen informeren via
een nieuwe folder en affiches. Er komt ook een postkaartactie bestemd
voor minister van Dierenwelzijn, Jef Tavernier.
GAIA is niet gekant tegen circussen op zich. GAIA pleit ervoor dat
circussen overstappen op acts zonder dieren. GAIA wil helpen bij het
zoeken naar een natuurlijker en diervriendelijker onderkomen voor de
dieren die momenteel in het circus verblijven. Maar dan enkel op
voorwaarde dat circussen definitief afzien van het gebruik van dieren.
Het onderzoeksrapport `Dierenleed is geen amusement' geeft uitvoerig
en gedetailleerd de grootste problemen weer.
TRANSPORT
Circussen zijn jaarlijks negen tot tien maanden onderweg. Ze trekken
door heel Europa (en daarbuiten) waardoor de afstand boven de duizend
kilometer per traject kan komen. De omstandigheden voor de dieren
tijdens het transport zijn ondermaats: ze vertoeven vaak in donkere
wagens met slechte ventilatie. Olifanten worden aan voor-en/of
achterpoot vastgeketend in de vrachtwagen, wat hen belet te gaan
liggen. Giraffen worden, vanwege hun lengte, gedwongen te reizen met
gebogen nek. Anders kunnen deze dieren bv. niet onder een brug door.
CHRONISCH LEED
De dieren blijven dagelijks gedurende 12 uur in volledige duisternis.
Ze lijden er erg onder verveling en frustratie. Enkel voor een
kwartier tot een half uur per dag mogen ze uit hun kooi voor hun
optreden in het circus. De dieren bewegen voortdurend heen en weer en
herhalen constant dezelfde doelloze bewegingen : schudden met het
hoofd, rondjes draaien, tongspelen, nekdraaien,... Olifanten besteden
in circussen 22% van de tijd aan abnormaal gedrag (wiegen, schudden
van het hoofd,...) en beren brengen in circussen tot 30% van hun tijd
door met ijsberen. Deze gedragsproblemen worden meestal erger in de
loop van het leven van het dier, tot het 75% van de actieve tijd
uitmaakt. Verveling zorgt tevens voor abnormaal intense seksuele
activiteit bij bepaalde diersoorten, ook wel hyperseksualiteit
genoemd. Het is dus niet omdat de dieren zich voortplanten dat ze zich
ook goed voelen.
Tijdens waarnemingen van GAIA werd in alle bezochte circussen
veelvuldig abnormaal gedrag (o.a. depressie, apathie) vastgesteld. Dit
is ondermeer het gevolg van te kleine, stimulusarme opsluiting. Zowel
jonge als oude dieren, uit de natuur gevangen of in gevangenschap
geboren, worden er door aangetast. De welzijnsbehoeften van wilde
dieren geboren in gevangenschap verschillen niet van dieren geboren in
de natuur.
DWANG EN GEWELD
De circusacts kunnen voor de dieren pijnlijk zijn. Zo is voor
olifanten zitten of staan op de voorpoten of op de achterpoten zeer
belastend voor de gewrichten van de dieren. De olifantentemmer
gebruikt ook een zogenaamde `olifantenhaak', een stok die eindigt op
een metalen, puntige haak. Hiermee slaat hij op die plaatsen van het
lichaam, waar de huid het dunst is, bv. achter de oren.
DUMPING
In veel gevallen worden oude, onhandelbare en gevaarlijke circusdieren
na hun carrière `opgeruimd' of verkocht en komen ze terecht in een
duister handelscircuit. In het beste geval belanden ze in
gespecialiseerde opvangcentra, zoals Pantera en Stichting Aap, die de
circussen maar al te graag als `vuilbak' gebruiken. Bij een bezoek aan
het Staatscircus van Moskou stelde men GAIA-onderzoekers voor de
onhandelbare chimpansees (die zesmaal sterker zijn dan een volwassen
man) op te vangen zodat zij nieuwe jonge chimpanseebaby's konden
blijven opvoeren, anders gezegd: een vicieuze cirkel waar GAIA niet
aan meewerkt, uiteraard.
ONVEILIG
Op het vlak van veiligheid schieten de circussen tekort. Er is geen
toezicht bij de dieren en de kooien. Vooral olifanten, grote
katachtigen en beren zijn in gevangenschap erg gevaarlijk. Zo kunnen
in bepaalde circussen mensen op de foto met leeuwenwelpen, wat de
indruk wekt dat deze ongevaarlijk zijn. In het verleden werden in het
buitenland reeds verschillende ongevallen gemeld. Ook in België deden
er zich problemen voor. Tussen 1996 en 2000 vonden er vijf ongevallen
plaats die bij GAIA bekend zijn. Vermoedelijk zijn het er meer want
niet alle ongevallen worden gerapporteerd of verschijnen in de media.
EDUCATIEF WAARDELOOS
Het gebruik van wilde dieren in circussen bevestigt het beeld van de
mens die wilde beesten overheerst en onderwerpt. Er wordt in circussen
noch over het gedrag van dieren, noch over hun fysieke eigenschappen
en leefgebied aan het publiek iets geleerd. Bovendien worden de dieren
er belachelijk gemaakt: Coladrinkende beren, rokende olifanten en
aangeklede apen vertonen onnatuurlijke kunstjes. Roofdieren worden in
dezelfde act opgevoerd als hun natuurlijke prooidieren.
Mensen die de circuscampagne willen steunen kunnen bij GAIA terecht
voor een gratis infopakket (folders, affiches, postkaarten). Deze kan
men aanvragen bij GAIA, info@gaia.be, 02/ 245 29 50, Paleizenstraat
90, 1030 Brussel.
Reageer op dit bericht!
GAIA HomePage
Paleizenstraat 90
1030 Brussel
Tel: +32 2/245.29.50 Fax: +32 2/215.09.43
Email: info@gaia.be