Rijksvoorlichtingsdienst
Het Koninklijk Huis

27/01/03 Prins van oranje en prinses Maxima nemen eerste exemplaar gedrukte inventaris archieven Friese stadhouders in ontvangst

Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima nemen maandag 27 januari in Leeuwarden het eerste exemplaar van de gedrukte inventaris van de archieven van de Friese stadhouders in ontvangst. Dit vindt plaats in Tresoar, een instituut ontstaan door een fusie van Provinciale Bibliotheek, Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum en het Rijksarchief in Friesland. Aansluitend opent het prinselijk paar de tentoonstelling De Friese Nassaus in museum Het Princessehof.

De geschiedenis van de Friese Nassaus gaat terug op prins Willem I van Oranje, die als aanvoerder van de Opstand tegen Spanje de grondlegger van de Republiek der Verenigde Nederlanden werd. Zijn nakomelingen bekleedden tot 1702 het stadhouderschap in Holland Zeeland en Utrecht. Hij was ook de eerste stadhouder van Friesland maar na zijn dood in 1584 werd de functie bekleed door andere verwanten die doorgaans ook het stadhouderschap in Groningen en Drenthe vervulden. In 1702 stierf de Hollandse dynastie met het kinderloos overlijden van stadhouder-koning Willem III uit.

Voor de meeste gewesten volgde er een lang stadhouderloos tijdperk. De Friese stadhouders bleven echter in functie en wachtten hun kansen af. Die kwamen in 1747. In dat jaar wist Willem IV het stadhouderschap van alle gewesten te verwerven. Ons huidige vorstenhuis stamt rechtstreeks af van deze Friese stadhouders.

Het gevolg van de promotie van 1747 was de verhuizing van het Stadhouderlijk Hof van Leeuwarden naar Den Haag. Daarmee kwam ook een einde aan het functioneren van de eigen stadhouderlijke secretarie in Leeuwarden. De schriftelijke nalatenschap hiervan is in de loop van de 19e eeuw verspreid geraakt over verschillende archiefbeheerders. De stukken over het privé-leven van de stadhouders zijn te vinden in het Koninklijk Huisarchief te Den Haag en de ambtelijke stukken, zoals correspondentie over benoemingen, militaire zaken en buitenlandse politiek in Tresoar. Beide delen hangen echter nauw met elkaar samen en vullen elkaar aan.

In 2000 werd door het Koninklijk Huisarchief en het Rijksarchief het initiatief genomen tot een gelijktijdige inventarisatie van het gehele archief van de Friese Stadhouders. Het eindresultaat van deze samenwerking is de publicatie van een gedrukte archiefinventaris waarin het archief gedetailleerd wordt beschreven. Met een dergelijk naslagwerk wordt toekomstig historisch onderzoek op dit terrein aanzienlijk vergemakkelijkt. De inventaris van het archief kan met ingang van 27 januari ook worden geraadpleegd op internet via www.tresoar.nl.

De afronding van de inventarisatie van de Nassau-archieven is aanleiding geweest tot het organiseren van tal van culturele activiteiten in Leeuwarden. De dubbeltentoonstelling De Friese Nassaus, verspreid over Het Princessehof Leeuwarden en het Fries Museum, is er een van. De tentoonstelling vertelt het verhaal van de Friese tak van de Nassau-familie, de rechtstreekse voorouders van Koningin Beatrix. Bekende en onbekende voorwerpen en schilderijen, o.a. uit het Koninklijk Huisarchief vertellen over dit voorgeslacht van de Koninklijk familie.