Kerkinactie heeft op dinsdag 28 januari het startsein gegeven voor de campagne 'Een ramp raakt ons allemaal', bedoeld om rampen in ontwikkelingslanden te helpen voorkomen en waar nodig hulp en nazorg te verlenen. Staatssecretaris Agnes van Ardenne (Ontwikkelingssamenwerking) hield een toespraak bij de start van de campagne aan het strand in Ouddorp.
Dames en heren,
De wereld heeft niet met de handen over elkaar zitten toekijken na de ramp die ons land trof op 1 februari 1953. We hebben ontzettend veel steun gekregen. Die hadden we toen ook hard nodig. Het was goed te merken dat de wereld ons niet vergat. De ramp trof ons, maar raakte ook anderen. 'Een ramp raakt ons allemaal'. Zo heet de nieuwe campagne van Kerk in Actie. Een mooie slagzin. Want of het nou gaat om honger, droogte of overstromingen. Rampen raken ons allemaal. En als het nodig is komen we
in actie.
De afgelopen decennia zijn er voorbeelden te over. Dicht bij huis hebben we de laatste vijf jaar geholpen in Polen, Oekraine, Duitsland, Tsjechie en Hongarije. Met inzet van pompen en levering van zandzakken.
En ook verder weg. Mij staan de schrijnende beelden nog helder voor ogen van de overstromingen in Mozambique nu bijna drie jaar geleden. De beroemde foto van de vrouw met haar kind in de boom. Die watersnood eiste honderden doden en meer dan een half miljoen ontheemden. Wij hebben de Mozambikaanse regering ruim vijftig miljoen gulden gegeven voor herstel van de geleden schade. We hebben daarbij de Mozambikanen de vrije hand gegeven om binnen het afgesproken programma het geld naar eigen inzicht te gebruiken. Dat was even wennen. Maar het heeft geweldige resultaten tot gevolg gehad.
Het zijn vaak de armen die in de uiterwaarden van grote rivieren wonen die regelmatig buiten hun oevers treden. Of die langs kusten wonen die niet of nauwelijks zijn beschermd tijdens orkanen en cyclonen. Nederland helpt landen bij het maken van plannen voor verbeterd waterbeheer stroomopwaarts om de wateroverlast stroomafwaarts te beperken. We helpen in Bangladesh bijvoorbeeld bij het bouwen van dijken en schuilplaatsen die kustbewoners beter te beschermen. We dragen bij aan verbeterde en tijdige voorlichting van mensen die in overstromingsgebieden leven.
Ook steunen we studies naar de gevolgen van klimaatverandering voor waterbeheer. Ook hier zijn het weer de armen die het eerst met de gevolgen te maken krijgen. Niet alleen dat het warmer wordt en dat de zeespiegel rijst - met gigantische consequenties voor eilanden en landen als Bangladesh. Veel ingrijpender is dat er langduriger droogtes én intensievere regenval zullen optreden. En dit treft met name de armsten! Wij ondersteunen momenteel de dialoog "water en klimaat" die deze problematiek verder in kaart brengt en in maart op het derde Wereld Water Forum in Kyoto met concrete aanbevelingen zal komen. Als we vinden dat de vervuiler betaalt, dan moeten wij - het Noorden - als vervuilers bereid zijn de helpende hand te bieden aan de landen in het Zuiden die onder onze vervuiling lijden.
Nederland is een waterland bij uitstek. De dreiging van het water hebben we vaak aan den lijve ondervonden. Maar we hebben ook als geen ander geleerd om water te gebruiken en te beheersen.
Met technologie. Het Deltaplan is daar het meest in het oog springende voorbeeld van. We hebben die technische hoogstandjes ook kunnen gebruiken om problemen met water in ontwikkelingslanden te helpen oplossen.
Ik noem twee voorbeelden:
+ Gletsjermeren kunnen vol lopen en overstromen. Dat dreigde te gebeuren in Nepal. Een dreigende doorbraak van een hoog gelegen meer zou een enorme ravage aanrichten. Met Nederlandse hulp - geld en technologie - is een sluis in de wand gebouwd. De dreiging van een vloedgolf is daardoor flink verminderd.
+ In Colombia is Nederlandse expertise op het gebied van sluizen en waterwerken ingezet om sterk vervuild water in een lagune te verversen. Twee weken na voltooiing waren de resultaten al zichtbaar. Het water werd zichtbaar schoner, vissen en vissers keerden terug. Nu is het water zelfs goed genoeg om er in te zwemmen en komen ecotoeristen in kano's door de mangroves varen.
Maar waterbeheer is meer dan techniek, het is ook sociale organisatie. Ook daar heeft Nederland rijke ervaring in, waar andere landen hun voordeel mee kunnen opdoen. Het model van de Nederlandse waterschappen blijkt in Egypte bron van inspiratie voor beter beheer van het water van de Blauwe Nijl. In de nieuwe Egyptische waterschappen zitten boeren en boerinnen, er zijn democratische verkiezingen, er zijn door de waterschappen zelf opgestelde regels en verordeningen regulations. Een mooie vorm
van participatie en democratisering van onderop.
Uitganspunt van ons huidige beleid in de watersector is duurzame armoedebestrijding. Betere toegang tot drinkwater en sanitatie verbetert de gezondheid en hygiene van de arme bevolking. En verbeterde en gegarandeerde toegang tot water vergroot ook de voedselzekerheid. Daarover hebben we uitvoerig gesproken in Johannesburg. Water was daar een van de vijf belangrijkste thema's. Een korte samenvatting van onze plannen staat in het actieprogramma 'Duurzame daadkracht'.
Daar wil ik één onderwerp uitlichten. Er zijn gigantische investeringen nodig in de watersector, zo'n 180 miljard euro per jaar. Dit is onmogelijk zonder de private sector erbij te betrekken. Het is duidelijk dat publiek/private partnerships hierbij potentieel een grote rol kunnen spelen. Ontwikkelingsgelden kunnen als een buffer of als garantie dienen om met name de politieke risico's af te denken. Het Global Water Partnership en de World Water Council hebben Michel Camdessus, voormalig topman van het IMF, gevraagd om te kijken wat de mogelijkheden zijn om de private sector zover te krijgen meer te investeren in de watersector.
De voorzitter van het Global Water Partnership, Maggie Catley-Carlsson, heeft mij gevraagd hierbij het voortouw te nemen. Als een ambassadeur voor duurzame investeringen in water. Ik wil dat graag doen. Omdat die rol past bij Nederland-waterland. Maar ook omdat ik ervan overtuigd ben dat we ontwikkelingshulp moeten verbreden. Meer participatie van het bedrijfsleven is cruciaal voor duurzame armoedebestrijding.
Verbreding ook door nog intensievere betrokkenheid van maatschappelijke organisaties. Hier en daar. De actie 'Een ramp raakt ons allemaal' is daar een goed voorbeeld van. Samen met lokale organisaties werken aan projecten die mensen weerbaarder maken. Met als pijlers rampenpreventie, rampenparaatheid, noodhulp en nazorg. Ons nationale Deltaplan heeft de veiligheid en zekerheid opgeleverd, die nodig is om het trauma van vijftig jaar geleden te kunnen verwerken. Ik hoop dat dit mondiale Deltaplan net zo bijdraagt aan meer zekerheid en veiligheid voor die miljoenen armen in ontwikkelingslanden die bedreid worden door water.
Een speciaal woord van dank voor de kinderen die hebben meegewerkt aan de flessenpost. Jullie hebben zelf de ramp niet meegemaakt. Maar van je ouders en grootouders kennen jullie de verhalen en weten jullie hoe erg het was. Jullie brieven zijn gericht aan leeftijdgenoten in Bangladesh. Als ik me niet vergis spoelt het antwoord nu al aan op het strand. Zeepost gaat blijkbaar nog sneller dan de chatbox.