Gemeente Stede Broec

29-1-2003
BESLUIT OVER HERINDELING NABIJ

Raad Stede Broec beslist op 6 maart over samenvoeging met Drechterland en Venhuizen

Al vanaf 1997 wordt erover gepraat: de gemeentelijke herindeling in Westfriesland. Dezer dagen worden op het gemeentehuis in Stede Broec de resultaten verwacht van een onderzoek naar de financiële gevolgen van een samengaan met de buurgemeenten Drechterland en Venhuizen. Als de gemeente zelfstandig blijft, heeft dat in de toekomst eveneens financiële gevolgen. Ook die worden in beeld gebracht. De uitkomsten van het rapport zullen een belangrijke rol spelen in het uiteindelijke besluit van de gemeenteraad op 6 maart.

Zo?n zes jaar wordt er al gesproken over een gemeentelijke herindeling in Westfriesland. De belangrijkste vraag daarbij was steeds: blijven we zelfstandig, moeten we samenwerken of is fusie de beste optie.

Veel taken erbij
Dat die vraag aan de orde was en is, is logisch. De gemeenten in Nederland hebben er de afgelopen jaren veel belangrijke taken bij gekregen. Dat gebeurde vanuit de gedachte dat het bestuur dat het beste zicht heeft op de taken en het dichtst bij de burger staat, ze ook bij voorkeur moet aanpakken. Zo werd de gemeente onder andere verantwoordelijk voor allerlei milieutaken, nieuwe taken op het gebied van onderwijs, sociaal beleid, kinderopvang en ouderenbeleid. Bovendien zijn de regels op tal van terreinen behoorlijk ingewikkeld geworden.

Minder kwetsbaar
Schaalvergroting biedt de mogelijkheid om de juiste specialisten aan te trekken. De gemeentelijke organisatie wordt bovendien minder kwetsbaar. Als er een ambtenaar ziek wordt, kan het werk worden overgenomen door een deskundige collega.

Niet alleen de dienstverlening aan burgers kan er in een wat grotere gemeente op vooruitgaan. Een grotere gemeente staat ook sterker in onderhandelingen met andere overheden, maatschappelijke organisaties of het bedrijfsleven. Een actueel punt in Westfriesland is bijvoorbeeld de Hoornse behoefte aan grond voor woningbouw. Omdat Hoorn zelf geen ruimte meer heeft, heeft ze het oog laten vallen op grond bij de buren.

Uitgebreid onderzoek
Toen de provincie in 2000 de regie in handen nam van de herindeling in Westfriesland, werd ingezet op de vorming van vier nieuwe gemeenten voor heel Westfriesland. In onze regio kozen de gemeentebesturen ervoor hun eigen mogelijke fusiepartners te kiezen. Vier gemeenten gingen daarover met elkaar in gesprek: Enkhuizen, Stede Broec, Venhuizen en Drechterland. Omdat het om een ingrijpende stap ging, besloten de vier om een gespecialiseerd adviesbureau in te schakelen. Dit bureau, Cap Gemini Ernst & Young, heeft uitgebreid onderzocht wat de gevolgen zouden zijn van een samengaan. Daarbij is gekeken naar zaken als: bestuurlijke opgaven, cultuur, bestuurlijke organisatie, kwaliteit van dienstverlening, voorzieningenniveau, omvang van het ambtelijk apparaat en financiële gevolgen.

Samen sterker
De conclusie was dat de gemeente Stede Broec zelfstandig zou kunnen blijven. Maar een samengaan van Stede Broec met Drechterland en Venhuizen (VSD) zou een beter resultaat opleveren. Met een gemeente van zo?n 38.000 inwoners ontstaat de beste mix van bestuurlijke kracht, kwaliteit en efficiency. Het inwonertal van de VSD-gemeenten is klein genoeg om als gemeente dicht bij de burger te staan en groot genoeg om de beste efficiencyresultaten te bereiken. Uit diverse wetenschappelijke onderzoeken was trouwens al gebleken dat gemeenten met een inwonertal tussen de 25.000 en 35.000 inwoners de beste garantie zijn voor bestuurlijke en ambtelijke kwaliteit, bestuurlijke kracht, efficiency en herkenbaarheid en bereikbaarheid voor burgers. Een fusie waarbij ook Enkhuizen was betrokken, waardoor een gemeente met circa 55.000 inwoners zou ontstaan, werd om diverse redenen afgewezen.

Voorbereidingen
Op grond van de onderzoeksresultaten heeft de gemeenteraad van Stede Broec op 17 april 2001 besloten door te gaan met het proces van schaalvergroting en te streven naar een nieuwe gemeente, bestaande uit Venhuizen, Drechterland en Stede Broec.

Direct daarna werd de provincie Noord-Holland op de hoogte gesteld van het standpunt dat de gemeente had ingenomen. Om het samengaan verder voor te bereiden werd een stuurgroep ingesteld met vertegenwoordigers van de colleges van burgemeester en wethouders van de drie gemeenten. Daarnaast ging een projectgroep aan de slag met daarin de drie gemeentesecretarissen en een extern procesbegeleider. De ondernemingsraden van de drie gemeenten zijn vertegenwoordigd in een zogeheten Bijzondere Ondernemingsraad. Vanaf dat moment werden de drie in het dagelijks spraakgebruik de nieuwe VSD-gemeente genoemd. Dat is overigens een ?werknaam?; als het zover komt, moet er een nieuwe naam komen.

In maart 2002 waren er gemeenteraadsverkiezingen. De herindeling was een belangrijk verkiezingsthema. Een van de politieke partijen trok in het verkiezingsprogramma de voordelen van herindeling in twijfel. Bij de vorming van de coalitie is met dit gegeven rekening gehouden.

Vrijwillig
Onverwacht besloot de provincie Noord-Holland in het najaar van 2002 haar bemoeienis met de herindeling in Westfriesland te staken. De reden: enkele herindelingsvarianten konden op onvoldoende steun rekenen. Voor de VSD-gemeenten riep het afstaan van bouwgrond door Drechterland en Venhuizen veel verzet op. De provincie liet daarom het initiatief voor samengaan over aan de drie gemeenten zelf. Voor de colleges van B&W van de VSD-gemeenten stond vast dat een samengaan van de drie uit vrije keus de beste kansen biedt voor een kwalitatief sterke, slagvaardige en krachtige gemeente. Niettemin realiseerde iedereen zich dat het om een ingrijpend besluit gaat, waarvan de gevolgen zo goed mogelijk moeten worden ingeschat.

Financieel onderzoek
Twee maanden geleden, op 7 november 2002, sprak een overgrote meerderheid van de raad van Stede Broec zich uit voor een nader onderzoek naar de financiële gevolgen door een gespecialiseerd bureau. De raad vond zo?n onderzoek gewenst, alvorens definitief te besluiten over een samengaan met Drechterland en Venhuizen. Dezer dagen worden de uitkomsten daarvan verwacht. De verwachting is dat de gemeenteraad zich, gewapend met alle benodigde gegevens voor zo?n belangrijk besluit, op 6 maart definitief zal uitspreken over het doorgaan van de fusie.