29-1-2003
BESLUIT OVER HERINDELING NABIJ
Raad Stede Broec beslist op 6 maart over samenvoeging met Drechterland
en Venhuizen
Al vanaf 1997 wordt erover gepraat: de gemeentelijke herindeling in
Westfriesland. Dezer dagen worden op het gemeentehuis in Stede Broec
de resultaten verwacht van een onderzoek naar de financiële gevolgen
van een samengaan met de buurgemeenten Drechterland en Venhuizen. Als
de gemeente zelfstandig blijft, heeft dat in de toekomst eveneens
financiële gevolgen. Ook die worden in beeld gebracht. De uitkomsten
van het rapport zullen een belangrijke rol spelen in het uiteindelijke
besluit van de gemeenteraad op 6 maart.
Zo?n zes jaar wordt er al gesproken over een gemeentelijke herindeling
in Westfriesland. De belangrijkste vraag daarbij was steeds: blijven
we zelfstandig, moeten we samenwerken of is fusie de beste optie.
Veel taken erbij
Dat die vraag aan de orde was en is, is logisch. De gemeenten in
Nederland hebben er de afgelopen jaren veel belangrijke taken bij
gekregen. Dat gebeurde vanuit de gedachte dat het bestuur dat het
beste zicht heeft op de taken en het dichtst bij de burger staat, ze
ook bij voorkeur moet aanpakken. Zo werd de gemeente onder andere
verantwoordelijk voor allerlei milieutaken, nieuwe taken op het gebied
van onderwijs, sociaal beleid, kinderopvang en ouderenbeleid.
Bovendien zijn de regels op tal van terreinen behoorlijk ingewikkeld
geworden.
Minder kwetsbaar
Schaalvergroting biedt de mogelijkheid om de juiste specialisten aan
te trekken. De gemeentelijke organisatie wordt bovendien minder
kwetsbaar. Als er een ambtenaar ziek wordt, kan het werk worden
overgenomen door een deskundige collega.
Niet alleen de dienstverlening aan burgers kan er in een wat grotere
gemeente op vooruitgaan. Een grotere gemeente staat ook sterker in
onderhandelingen met andere overheden, maatschappelijke organisaties
of het bedrijfsleven. Een actueel punt in Westfriesland is
bijvoorbeeld de Hoornse behoefte aan grond voor woningbouw. Omdat
Hoorn zelf geen ruimte meer heeft, heeft ze het oog laten vallen op
grond bij de buren.
Uitgebreid onderzoek
Toen de provincie in 2000 de regie in handen nam van de herindeling in
Westfriesland, werd ingezet op de vorming van vier nieuwe gemeenten
voor heel Westfriesland. In onze regio kozen de gemeentebesturen
ervoor hun eigen mogelijke fusiepartners te kiezen. Vier gemeenten
gingen daarover met elkaar in gesprek: Enkhuizen, Stede Broec,
Venhuizen en Drechterland. Omdat het om een ingrijpende stap ging,
besloten de vier om een gespecialiseerd adviesbureau in te schakelen.
Dit bureau, Cap Gemini Ernst & Young, heeft uitgebreid onderzocht wat
de gevolgen zouden zijn van een samengaan. Daarbij is gekeken naar
zaken als: bestuurlijke opgaven, cultuur, bestuurlijke organisatie,
kwaliteit van dienstverlening, voorzieningenniveau, omvang van het
ambtelijk apparaat en financiële gevolgen.
Samen sterker
De conclusie was dat de gemeente Stede Broec zelfstandig zou kunnen
blijven. Maar een samengaan van Stede Broec met Drechterland en
Venhuizen (VSD) zou een beter resultaat opleveren. Met een gemeente
van zo?n 38.000 inwoners ontstaat de beste mix van bestuurlijke
kracht, kwaliteit en efficiency. Het inwonertal van de VSD-gemeenten
is klein genoeg om als gemeente dicht bij de burger te staan en groot
genoeg om de beste efficiencyresultaten te bereiken. Uit diverse
wetenschappelijke onderzoeken was trouwens al gebleken dat gemeenten
met een inwonertal tussen de 25.000 en 35.000 inwoners de beste
garantie zijn voor bestuurlijke en ambtelijke kwaliteit, bestuurlijke
kracht, efficiency en herkenbaarheid en bereikbaarheid voor burgers.
Een fusie waarbij ook Enkhuizen was betrokken, waardoor een gemeente
met circa 55.000 inwoners zou ontstaan, werd om diverse redenen
afgewezen.
Voorbereidingen
Op grond van de onderzoeksresultaten heeft de gemeenteraad van Stede
Broec op 17 april 2001 besloten door te gaan met het proces van
schaalvergroting en te streven naar een nieuwe gemeente, bestaande uit
Venhuizen, Drechterland en Stede Broec.
Direct daarna werd de provincie Noord-Holland op de hoogte gesteld van
het standpunt dat de gemeente had ingenomen. Om het samengaan verder
voor te bereiden werd een stuurgroep ingesteld met vertegenwoordigers
van de colleges van burgemeester en wethouders van de drie gemeenten.
Daarnaast ging een projectgroep aan de slag met daarin de drie
gemeentesecretarissen en een extern procesbegeleider. De
ondernemingsraden van de drie gemeenten zijn vertegenwoordigd in een
zogeheten Bijzondere Ondernemingsraad. Vanaf dat moment werden de drie
in het dagelijks spraakgebruik de nieuwe VSD-gemeente genoemd. Dat is
overigens een ?werknaam?; als het zover komt, moet er een nieuwe naam
komen.
In maart 2002 waren er gemeenteraadsverkiezingen. De herindeling was
een belangrijk verkiezingsthema. Een van de politieke partijen trok in
het verkiezingsprogramma de voordelen van herindeling in twijfel. Bij
de vorming van de coalitie is met dit gegeven rekening gehouden.
Vrijwillig
Onverwacht besloot de provincie Noord-Holland in het najaar van 2002
haar bemoeienis met de herindeling in Westfriesland te staken. De
reden: enkele herindelingsvarianten konden op onvoldoende steun
rekenen. Voor de VSD-gemeenten riep het afstaan van bouwgrond door
Drechterland en Venhuizen veel verzet op. De provincie liet daarom het
initiatief voor samengaan over aan de drie gemeenten zelf. Voor de
colleges van B&W van de VSD-gemeenten stond vast dat een samengaan van
de drie uit vrije keus de beste kansen biedt voor een kwalitatief
sterke, slagvaardige en krachtige gemeente. Niettemin realiseerde
iedereen zich dat het om een ingrijpend besluit gaat, waarvan de
gevolgen zo goed mogelijk moeten worden ingeschat.
Financieel onderzoek
Twee maanden geleden, op 7 november 2002, sprak een overgrote
meerderheid van de raad van Stede Broec zich uit voor een nader
onderzoek naar de financiële gevolgen door een gespecialiseerd bureau.
De raad vond zo?n onderzoek gewenst, alvorens definitief te besluiten
over een samengaan met Drechterland en Venhuizen. Dezer dagen worden
de uitkomsten daarvan verwacht. De verwachting is dat de gemeenteraad
zich, gewapend met alle benodigde gegevens voor zo?n belangrijk
besluit, op 6 maart definitief zal uitspreken over het doorgaan van de
fusie.