Weten wij al wat u in 2003 gaat doen? Het jaar dat alle aandacht vraagt voor
de boerderij?
Wij verzamelen de gegevens voor alle activiteiten die in het kader van "2003
Jaar van de Boerderij" worden georganiseerd. In de voorbereidingen van het
jaar 2003 worden alle activiteiten groot of klein verwerkt en geplaatst op
de landelijke website. Begin 2003 zal de site online zijn.
Klik hieronder de provincie aan waar de activiteit plaatsvindt en open het
formulier.
Openstellen van boerderijen
Hier kunt u een formulier ophalen voor openstelling van boerderijen. Hiermee
kunt u aangeven dat u interesse heeft om benaderd te worden voor eventuele
deelname in het jaar van de boerderij.
- Groningen
- Friesland
- Drenthe
- Overijssel
- Gelderland
- Utrecht
- Noord-Holland
- Zuid-Holland
- Zeeland
- Noord-Brabant
- Limburg
- Flevoland
- Formulier voor landelijke activiteiten -
Missie
De historische boerderijen en erven zijn mede bepalend voor de identiteit en
de belevingswaarde van het landelijk gebied. Door hun bijzondere
cultuurhistorische en landschappelijke waarden kunnen ze een belangrijke
bijdrage leveren aan de plattelandsvernieuwing. Het JAAR VAN DE BOERDERIJ
wil op toekomstgerichte wijze bijdragen aan het behoud van deze gebouwen en
hun cultuurhistorische en landschappelijke waarden, met ruimte voor nieuwe
vormen en functies.
Probleemstelling
Het Nederlandse platteland is in beweging. Veel historische boerderijen
verliezen hun oorspronkelijke functie en worden gesloopt of ingrijpend
verbouwd. Dat betekent een dreigend verlies aan cultuurhistorische en
landschappelijke waarden.
Doel
Doel is het behoud en zorgvuldig beheer van de historische boerderijen en
erven, en het scheppen van voorwaarden waarmee aan de landelijke bouwkunst
op verantwoorde wijze een nieuwe toekomst kan worden geboden. Dit doel
trachten we te bereiken door beïnvloeding van beleidsmakers en publieke
opinie, en informatievoorziening aan de direct bij deze categorie gebouwen
betrokken partijen.
Institutioneel kader
De aanzet voor het project 2003 JAAR VAN DE BOERDERIJ werd gegeven door de
Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek in Arnhem. Het plan is uitgewerkt
in samenwerking met vertegenwoordigers van de volgende partijen: Nationaal
Contact Monumenten, Landelijk Beraad Boerderijen, Stichting Werkgroep
Boerenerven, Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Ministerie van OCenW,
Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen, Nederlands Openluchtmuseum en
Welstandszorg Groningen. Bij het project zijn verder betrokken de
Ministeries van LNV en VROM, de Provincies, de Raad voor Cultuur, LTO
Nederland, de ANWB, de Rijksgebouwendienst en de Landbouwuniversiteit
Wageningen.
- Mw. M. Hendriksen-Ansing, voorzitter
(oud-burgemeester Hoevelaken)
- T.R.J. van Oeffelt, vice voorzitter
- J. Zwartjes, penningmeester
(Centraal Bureau Fondsenwerving)
- E.R. van Brederode, secretaris
(directeur Stichting Nationaal Contact Monumenten)
- W. Messchaert
(voorzitter Landelijk Beraad Boerderijen)
- H.J. Slijkhuis
(Land en Tuinbouw Organisatie)
- Mw. E.A.M. de Zwaan-Heijmans
(oud-voorzitter Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen)
- (Directeur Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek)
- Mw. E.L. van Olst, adviseur van het bestuur
(Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek)
Prof. drs. A.L.L.M. Asselbergs
(directeur Rijksdienst voor de Monumentenzorg)
Mw. drs. M. de Boer
(lid Tweede Kamer voor de PvdA, voorzitter Architectuur Lokaal)
Dhr. G.J. Doornbos
(voorzitter LTO Nederland)
Dhr. Mr. F.W.R. Evers
(hoofddirecteur Vereniging Natuurmonumenten)
Mw G.H. Faber
(staatssecretaris LNV)
Ir. P.W. Havik
(directeur Prov. Groningse Welstandszorg, voorzitter SHBO)
Mr. F.J.M. Houben
(Commissaris van de Koningin in de provincie Noord-Brabant)
Dhr J. Jessurun
(voormalig voorzitter Raad voor Cultuur)
Prof. ir. J.M.J. Coenen
(Rijksbouwmeester)
Prof. dr. J.D. van der Ploeg
(Hoogleraar rurale sociologie, Landbouw Universiteit Wageningen)
Mw dr. P.C. Plooij - Van Gorsel
(Europees Parlement)
Dhr J.W. Remkes
(staatssecretaris VROM)
Prof. dr. J.A.M.F. Vaessen
(directeur Nederlands Openluchtmuseum)
Prof. dr. H.J.L. Vonhoff
(voorzitter van de Raad voor het Landelijk Gebied)
Mr. G.H.N.L. van Woerkom
(hoofddirecteur ANWB)
Guerite Flury - projectleider
Linda Brouwer - projectmedewerker provinciale werkgroepen, communicatie en
publiciteit, deelprojecten
Voor meer informatie kunt u terecht bij stichting 2003 Jaar van de
Boerderij,
Het Erfgoedhuis | Herengracht 474 | 1017 CA Amsterdam
T 020 - 420 92 67 | F 020 - 427 08 15 | E-mail 2003@erfgoedhuis.nl
Het doel van de provinciale werkgroepen is om diverse organisaties bij
elkaar te brengen om gezamenlijk een gevarieerd programma van activiteiten
voor het Jaar van de Boerderij samen te stellen.
Inmiddels is in vrijwel alle provincies een kerngroep geformeerd van 5 of 6
mensen. Vanuit deze groep worden de ideeën voor activiteiten
geïnventariseerd en wordt het overleg met een bredere kring van betrokkenen
voorbereid.
Vanuit het landelijk projectbureau worden de werkgroepen zo goed mogelijk te
ondersteund. Het gaat daarbij vooral om inhoud, organisatie en publiciteit.
Niet alleen de bijeenkomsten in de provincies zijn belangrijk voor de
informatie-uitwisseling en onderlinge afstemming. Tussentijds worden de
actieve leden van de werkgroepen regelmatig geïnformeerd via een
`rondschrijven' met nieuws vanuit het landelijk projectbureau en met een
antwoord op de veel gestelde vraag `Hoe gaat het elders in het land?' Met
deze informatie kunnen de werkgroepen goed gebruik maken van de ervaringen
van andere werkgroepen.
Heeft u ideeën voor activiteiten in de provincie? Schroom dan niet de
Provinciale Werkgroepen of het landelijk projectbureau te bellen, te mailen
of te schrijven.
Groningen:
Boerderijenstichting Groningen
de heer F. (Frits) Schuitemaker
Abel Tasmanweg 28, 9866 TD Lutjegast
Tel. 06-22406270
e-mail: frits.schuitemaker@hetnet.nl
Friesland:
Steunpunt Monumentenzorg Fryslân,
de heer D. Bloemhof
Wismastate 9, 8926 RA Leeuwarden
Tel. 058-2666617, Fax. 058-2122232
e-mail: info@monumentenzorgfryslân.nl
Drenthe:
de heer J. W. H. (Jan) van Ginkel
Veldstudiecentrum Orvelte
Zuideresweg 10, 9441 TZ Orvelte
Tel. 0593-322263, Fax. 0593-322344
e-mail: J.vanGinkel@veldwerknederland.nl
Overijssel:
E. Steen
Zorg en Centrum, Team Ontwikkeling
Postbus 10078, 8000 GB Zwolle
Tel. 038- 4251466
e-mail: E.steen@prv-overijssel.nl
Flevoland:
mevrouw H. E. J. (Heleen) Geluk
Provincie Flevoland, afdeling SPV
Postbus 55, 8200 AB Lelystad
Tel. 0320-265526, Fax. 0320-265260
e-mail: geluk@flevoland.nl
Gelderland:
Stichting tot Behoud van Boerderij en Erf in Gelderland
Gelders Genootschap
mevrouw Gytha van der Veer
Postbus 68, 6800 AB Arnhem
Tel. 026-4421742, Fax. 026-4429404
e-mail: G.vanderVeer@geldersgenootschap.nl
Utrecht:
Boerderijenstichting Utrecht
de heer P. (Paul) Vesters
Federatie Stichts Cultureel Erfgoed Utrecht
Herenstraat 28, 3512 KD Utrecht
Tel. 030-2343880, Fax. 030-2328624
e-mail: fsce@erfgoed-utrecht.nl
Noord-Holland:
Boerderijenstichting Noord-Holland
'Vrienden van de Stolp'
de heer M. (Mart) Groentjes, secretaris
Schapenlaan 20, 1862 PW Bergen
Tel. 072-5816888, Fax. 072-5816887
e-mail: stolpen@xs4all.nl
Zuid-Holland:
mevrouw E.C.W.M. (Lyanne) de Laat
Erfgoedhuis Zuid-Holland
Postbus 11187, 2301 ED Leiden
Tel. 071-5133739, Fax. 071-5134144
e-mail: delaat@erfgoedhuis-zh.nl
Zeeland:
Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
mevrouw A. (Aafke) Manni-Bij de Vaate
Postbus 49, 4330 AA Middelburg
Tel. 0118-670885, Fax 0118-670880
e-mail: ae.manni@scez.nl
Noord-Brabant:
Monumentenhuis Brabant
de heer H. A. H. A. (Heins) Willemsen
Markt 32, 4931 BT Geertruidenberg
Tel. 0162-511833, Fax 0162-521076
e-mail: monumentenhuis.brabant@planet.nl
Limburg:
Boerderijenstichting Limburg
p/a Monumenthuis Limburg
mevrouw M. (Marjan) Melkert
Postbus 131, 6040 AC Roermond
Tel. 0475-357800, Fax. 0475-350973
e-mail: marjan.melkert@monumentenhuis.nl
In het afsluitende activiteitenjaar vindt een breed scala aan
publieksgerichte acties plaats rondom het thema boerderijen, op het gebied
van cultuur, toerisme en recreatie, zowel op landelijk als provinciaal
niveau. Het is de bedoeling dat zoveel mogelijk wordt aangesloten bij
bestaande evenementen en organisaties zoals de Open Monumentendag, de
Landelijke Fietsdag en de Monumentenstudiedag. Een aantal landelijke
activiteiten zal door de stichting 2003 Jaar van de Boerderij worden
georganiseerd, van een startmanifestatie tot een internationaal congres en
afsluitend een slotbijeenkomst. Regionale en provinciale activiteiten worden
georganiseerd door provinciale werkgroepen, met het projectbureau als
coördinatie- en steunpunt.
Uit het vooronderzoek is gebleken dat er een ernstig gebrek is aan
actuele cijfermatige gegevens over het bestand aan agrarische landelijke
bouwkunst in Nederland, en de staat waarin deze zich bevindt. Dit vormt een
ernstige belemmering voor het verkrijgen van inzicht in de omvang van de
problematiek en in de (financiële) consequenties van eventuele
stimuleringsmaatregelen.
Doel van het onderzoek is het verkrijgen van betrouwbare cijfermatige
informatie over het bestand aan agrarische landelijke bouwkunst van voor
1940 (zowel landelijk als provinciaal) en de percentages agrarische,
herbestemde, en bedreigde gebouwen.
De omvang van het gebied (het hele land) en het grote aantal objecten maakt
een volledige categorale inventarisatie binnen het bestek van het totale
project op korte termijn onuitvoerbaar. Derhalve beperkt het hier beschreven
project zich tot een steekproefsgewijze aanpak, gebaseerd op eerdere
tellingen. Hierbij is een beperkt aantal representatieve gemeenten
geselecteerd. Per gemeente zijn de diverse reeds bestaande inventarisaties
en overzichten gecombineerd en in kaart gebracht en vervolgens vergeleken
met het feitelijke bestaande bestand (door visuele waarneming).
Voor de bestaande overzichten is in de eerste plaats uitgegaan van de
gegevens van het Monumenteninventarisatieproject MIP (verricht in de periode
1985-1995). Deze gegevens worden gecombineerd met lijsten van
rijksmonumenten, provinciale en gemeentelijke monumenten, en met eventueel
aanwezige (veelal oudere) inventarisaties uit het SHBO-archief. Door
waarnemingen in het veld zijn vervolgens de leemten worden getraceerd en in
kaart gebracht. Per gemeente wordt berekend welk percentage van het totale
bestand de MIP-lijsten vertegenwoordigden. Hieruit wordt per regio en
provincie een gemiddelde berekend. Aangezien het totale aantal
MIP-boerderijen per provincie bekend is, kan hieruit door extrapolatie van
de getallen een betrouwbare indicatie worden verkregen van het totale
bouwbestand per provincie. Bij de inventarisatie wordt tevens aandacht
besteed aan de percentages nog in agrarisch gebruik zijnde, herbestemde,
aangetaste en acuut bedreigde boerderijen.
Het project is uitgevoerd door de Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek
te Arnhem. Het rapport is op 13 december 2001 in Nieuwspoort aangeboden aan
staatssecretaris mevrouw G. Faber van LNV.
(Het Rapport kunt u hieronder gratis downloaden of bestel het voor EUR 5,-
bij het projectbureau.)
Rapport 'Historische boerderijen in Nederland' (2,1Mb)
Persbericht 13 december 2001 (28Kb)
Zowel uit ervaringen van de Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek als uit
de in het vooronderzoek verrichte enquête blijkt dat de huidige regelgeving
en beleidsafstemming onvoldoende garanties biedt voor het behoud van de
agrarische landelijke bouwkunst.
Doel van het onderzoek is het signaleren van knelpunten in de huidige
regelgeving en beleidsafstemming en het aandragen van adviezen met
betrekking tot de verbetering daarvan. De nadruk van het project ligt op de
beleidspraktijk en de tekortkomingen van het formele beleid.
De uitvoering van het project is uitbesteed aan een onderzoeker, die vanuit
het projectbureau begeleid zal worden. Het project wordt inhoudelijk
begeleid door NCM en SHBO.
Klik op onderstaande link om de nota in pdf te downloaden.
Knelpuntennota (560 kb)
Historische boerderijen wijken in hun constructie, hoofdopzet en
materiaalgebruik sterk af van stedelijke bouwkunst. Bouwkundige ingrepen aan
deze gebouwen vereisen derhalve specialistische kennis en een bijzondere
aanpak. Bouwkundige opleidingen nemen de landelijke bouwkunst momenteel
echter niet op in hun onderwijspakket. Dit heeft tot gevolg dat bouwkundigen
en monumentenzorgers die de bouwkundige ingrepen begeleiden en/of uitvoeren
deze kennis momenteel vaak onvoldoende bezitten.
Doel is het opzetten van een korte praktische cursus voor monumentenzorgers,
gemeenteambtenaren, landschapsbeheerders en bouwkundigen om hen beter uit te
rusten voor hun taak inzake het werken met historische boerderijen. Hierbij
wordt aandacht gegeven aan het feit dat het bij historische boerderijen niet
gaat om het aandragen van een kant-en-klare oplossing, maar om het
beschrijven van een procesgang, partijen en de karakteristieken van de
bouwkunst op zich.
De cursus maakt onderdeel uit van het cursusprogramma 'Monumentenzorg in de
praktijk'
Eigenaren en bewoners van boerderijen hebben grote moeite om aan de
praktische informatie te komen die nodig is voor een adequaat beheer of
verbouwing van de boerderij. Er bestaat onvoldoende inzicht in de
bouwkundige opzet en historische ontwikkeling van het gebouw en in de
specifieke regelgeving, mogelijkheden en voorschriften die hierop van
toepassing zijn. De benodigde informatie is momenteel alleen fragmentarisch
beschikbaar en het is onduidelijk waar men deze kan verkrijgen. Dit geeft
tijdverspilling en ergernis en kan leiden tot onvoldoende vakkundige omgang
met de gebouwen en een onnodig verlies van cultuurhistorische waarden.
Doel van het project is dan ook het ontwikkelen van een eenvoudig
toegankelijk informatiesysteem voor eigenaren, dat antwoord moet geven op
vragen over onderhoud, verbouwing, restauratie en beheer van boerderijen.
Deze informatie kent een algemeen landelijke en een specifiek provinciale /
regionale component.
Een algemeen probleem is dat betrokkenen bij de verbouwing van boerderijen
te weinig inzicht hebben in de specifieke cultuurhistorische waarden van de
gebouwen, waardoor belangrijke elementen onnodig verloren gaan. Daarnaast
ontbreekt een referentiekader als het gaat om de architectonische
mogelijkheden voor de oplossing van voorkomende problemen. Veel bouwkundige
ingrepen worden daardoor op dusdanige wijze uitgevoerd dat ze eerder een
aantasting dan een verantwoorde eigentijdse aanpassing van het gebouw
betekenen.
Een goede restauratie-architect kan met een veelvoud aan goede oplossingen
komen. Op veel plaatsen in Nederland is waardevolle kennis aanwezig die kan
bijdragen aan de kwaliteit. Waar het bij dit project dan ook om gaat is niet
slechts een aantal individuele oplossingen laten zien, maar een aanpak tonen
en mogelijke samenwerkingsverbanden aangeven. Doel is het in beeld brengen
van het procesverloop voor aanpassing, verbouwing en restauratie van een
historische boerderij, inzicht verschaffen in de procesgang en de partijen
die bij een dergelijk project kunnen worden betrokken en een bijdrage kunnen
leveren. Dit gebeurt aan de hand van voorbeelden. Door eigenaren van
boerderijen en andere direct betrokkenen te attenderen op het nut van extern
advies, hoogwaardige architectonische oplossingen die de cultuurhistorische
waarden van de gebouwen respecteren zonder de eigentijdse gebruiks-eisen uit
het oog te verliezen, kunnen zij geënthousiasmeerd en gestimuleerd worden.
De stichting 2003 Jaar van de Boerderij houdt betrokken partijen en
geïnteresseerden op de hoogte van haar activiteiten en plannen door middel
van een nieuwsbrief die met enige regelmaat verschijnt. Een PDF-versie van
de meest recente nieuwsbrief kunt u via deze webpagina downloaden. Indien u
regelmatig op de hoogte wilt worden gehouden, of als u onze laatste
nieuwsbrief niet heeft ontvangen, kunt u deze aanvragen via het volgende
emailadres 2003@erfgoedhuis.nl