Bestuur en democratie
Boris Dittrich
05-02-2003 - In het debat over het verdere verloop van de kabinetsformatie, dinsdagavond 4 februari, heeft D66-leider Boris Dittrich gepleit voor meer invloed van de Kamer op de formatie. Dittrich betreurde dat dit debat niet meteen na de verkiezingsuitslag, en dus eigenlijk te laat werd gehouden. Desondanks wenste hij klaarheid bij de formatie over de status van zaken als de gekozen premier en het onderwijs.
De vraag is opgekomen: waarom praten we vandaag met informateur Donner over de kabinetsinformatie? Is dat niet mosterd na de maaltijd? Ik wil van mijn hart geen moordkuil maken. D66 had veel liever vorige week, direct na de installatie van de Kamer in nieuwe samenstelling, een debat gehad, waarin de verkiezingsuitslag werd geanalyseerd. Het gekke is dat nadat de kiezers hun ene stem hebben uitgebracht, er van alles gaat gebeuren zonder dat de volksvertegenwoordiging er in een openbaar debat bij stil kan staan. D66 wilde dat de Kamer uitsprak: welke richting gaat het op. Wie wordt de informateur.
Ik vond het dan ook teleurstellend dat de grote partijen aan
Kamervoorzitter Weisglas lieten weten: wij willen meteen advies geven
aan de Koningin. Met name de opstelling van de heer Bos van de PvdA
heeft mij dat verbaasd. Was het niet juist op voorstel van de heer
Melkert dat de PvdA er voor heeft gepleit dat de termijn in de Kieswet
zou worden bekort, zodat de nieuwe Kamer zich eerst over de
verkiezingsuitslag en de gewenste richting kon uitspreken? Waarom
heeft de PvdA die koers verlaten? Vorig jaar in mei kon ik me er nog
iets bij voorstellen, gelet op de onrust die was ontstaan na de moord
op Pim Fortuyn. Maar nu was daar in mijn ogen absoluut geen aanleiding
voor.
Nu is de situatie dat de heer Donner een week aan het werk is geweest
en hebben we een tussentijds verslag ontvangen. Dat roept een aantal
vragen op die van belang zijn te bespreken. Vorig jaar spraken we met
de informateur toen het Strategisch Akkoord tussen de drie
regeringspartijen was beklonken. Nu hebben we een debat aan de
vooravond van de echte onderhandelingen. Dat geeft de Kamer de
mogelijkheid punten aan te dragen.
De heer Donner concludeert dat alle fractievoorzitters een combinatie
CDA/PvdA het meest gewenst c.q. het meest voor de hand liggend hebben
aangemerkt. Dat past ook bij het advies dat D66 gegeven heeft.
Onderwijs
Toch roept het verslag een aantal vragen bij mij op. Geadviseerd wordt
door CDA en PvdA om twee informateurs aan te wijzen. Ik vraag de
collega's Balkenende en Bos wie zij daarvoor in gedachten hebben. En
aan de heer Bos vraag ik: is het de bedoeling dat de PvdA-informateur
ook tevens de vice-premier wordt? Hoe komt het dat in het rijtje te
bespreken onderwerpen de kwestie van de rechtstreeks gekozen premier
niet vermeld wordt? Het was toch een verkiezingsbelofte van collega
Bos om daar de discussie over aan te gaan? Is daar dan helemaal niet
over gesproken? Is Bos alsnog bereid die discussie in de
formatiebesprekingen te betrekken? In het rijtje onderwerpen dat als
eerste zal worden besproken staat "onderwijs" wat weggemoffeld. Ik
vraag de collega's en de informateur of juist niet onderwijs in
relatie tot het versterken van de kenniseconomie niet veel meer onder
de aandacht moet worden gebracht? Het bedrijfsleven en de
onderwijswereld klagen steen en been. Er is een sluipmoord aan de gang
en die moet gekeerd worden.
Bij de vorige kabinetsformatie kwamen de poppetjes pas op het laatst
aan de beurt. De heer Balkenende zal zich nog wel vaak verbeten
hebben, toen het gedonder in zijn kabinet begon en ministers elkaar de
tent uitvochten. Hoe wordt nu voorkomen dat de personele invulling
weer een sluitpost wordt? Ik wijs erop dat het kabinet Den Uyl II er
nooit gekomen is vanwege de weigering bepaalde voorgedragen kandidaten
te accepteren. Gaat er voordat er bindende toezeggingen worden gedaan
aan kandidaat-bewindslieden nog een groepsbijeenkomst plaatsvinden,
waarbij gekeken wordt of er royale bereidheid is de onderlinge
samenwerking te bezien? Wat voor verdeelsleutel denken de collega's
aan: 7-7 of komen er minder ministers zodat meer op hoofdlijnen kan
worden geregeerd? De fractievoorzitter van het CDA, Verhagen, heeft
gezegd dat er geen "Paars besmette" bewindspersonen zouden mogen
komen. Een stupide opmerking, maar is het voor collega Bos per
definitie uitgesloten dat bewindslieden uit Paars voor een plek in het
kabinet in aanmerking komen?