Gemeente Stede Broec
11-2-2003
ONDERZOEK FINANCIëLE GEVOLGEN GEMEENTELIJKE HERINDELING
Iets minder inkomsten, maar ook minder uitgaven
In november 2002 heeft de gemeenteraad van Stede Broec uitgesproken meer gegevens te willen hebben voordat er een beslissing wordt genomen over een gemeentelijke herindeling. De raad wilde met name weten wat een samenvoeging met de gemeenten Drechterland en Venhuizen financieel zou betekenen voor de inwoners van Stede Broec. Het onafhankelijke bureau Cebeon is toen ingehuurd om daar onderzoek naar te doen.
Deze week is het onderzoeksrapport binnen gekomen: Financiële effecten
gemeentelijke herindeling Stede Broec, Drechterland en Venhuizen;
analyse van de ontwikkeling van de inkomsten uit het Gemeentefonds en
vergelijking met feitelijke uitgaven.
Gemeentefonds
De onderzoekers hebben de belangrijkste financiële gevolgen van een
eventuele samenvoeging bekeken. Ze zochten onder meer uit hoe een
fusie de bijdrage uit het Gemeentefonds zou beïnvloeden. Het
Gemeentefonds is de vaste bijdrage die gemeenten krijgen van het rijk.
In 2002 kreeg de gemeente bijna 14 miljoen euro uit dat fonds. Deze
bijdrage is afhankelijk van een aantal aspecten. Belangrijke gegevens
zijn bijvoorbeeld de dichtheid van de bebouwing, de kwaliteit van de
grond (hoe beter, hoe makkelijker en dus goedkoper er gebouwd kan
worden), de hoeveelheid groen, het aantal wegen, het aantal inwoners
met een bijstandsuitkering en de schoolgebouwen die in stand gehouden
moeten worden.
Profielschets
Uit de profielschets blijkt dat de sociale structuur van Stede Broec
(inkomenssituatie van inwoners, het aantal bijstandsontvangers,
minderheden) niet afwijkt van die in andere gemeenten van rond 20.000
inwoners. Wel is opvallend dat de gemiddelde leeftijd in onze gemeente
lager ligt. De bodem is slecht (in de betekenis: bouwen is duur), de
bebouwingsdichtheid hoog, de middenstand heeft veel klandizie van
buiten de gemeente en er zijn veel schoolgaande kinderen. Dat alles
bij elkaar leidt ertoe dat Stede Broec een wat hogere uitkering uit
het Gemeentefonds krijgt dan de gemiddelde gemeente met ongeveer
20.000 inwoners.
Financiën
De onderzoekers hebben de cijfers uit onze begroting 2002 als
uitgangspunt genomen voor hun financiële speurtocht. Ze hebben om te
beginnen onze financiën vergeleken met de normen die gehanteerd worden
voor de vaststelling van de bijdrage uit het Gemeentefonds. Het komt
erop neer dat Stede Broec op sommige punten boven de norm zit, op
andere eronder, op een aantal ook op het gemiddelde. In totaal geven
we wat minder uit dan de gemiddelde Nederlandse gemeente. Onze
onroerende-zaakbelasting is wat lager en levert dus iets minder op dan
gemiddeld.
Overeenkomsten
Dit soort gegevens zijn ook verzameld van Drechterland en Venhuizen,
de mogelijke fusiepartners. Opvallend is dat hun uitgavenpatroon op de
meeste punten niet veel afwijkt van het onze. Ook blijkt uit het
rapport dat de drie gemeenten dezelfde dingen belangrijk vinden. We
geven alle drie bijvoorbeeld meer geld uit aan groen dan vergelijkbare
gemeenten; in Stede Broec besteden we daar 32 euro per jaar per
inwoner méér aan. Als alle uitgaven van de drie VSD-gemeenten worden
opgeteld, zitten we nagenoeg op het landelijk gemiddelde.
Verschillen
Op het gebied van sociale zaken geeft Stede Broec minder uit dan het
landelijk gemiddelde. Venhuizen en Drechterland besteden juist meer.
Als we samengaan, ligt het uitgavenniveau op dit gebied nog altijd
beneden het gemiddelde, zo blijkt uit de berekeningen van de
onderzoekers. Het grootste verschil ligt bij de zorg. Daar vallen
bijvoorbeeld onderwijs, sociaal-cultureel en maatschappelijk werk,
jeugd- en jongerenwerk, gezondheidszorg en kinderopvang onder. Stede
Broec geeft met name meer uit aan de Wet voorzieningen gehandicapten
en aan onderwijs. Dat laatste valt deels te verklaren uit het feit dat
we de laatste jaren een aantal nieuwe schoolgebouwen hebben neergezet
en een ingrijpende verbouwing van het Martinus College hebben
gefinancierd. De twee buurgemeenten geven minder dan gemiddeld uit aan
zorg. De optelsom van de VSD-gemeente komt uit op het gemiddelde.
Onroerende-zaakbelasting (OZB)
De drie gemeenten hebben minder OZB-inkomsten dan landelijk
gemiddelde. Van de drie VSD-gemeenten zit Stede Broec met z?n tarief
het dichtst bij het gemiddelde. In een eventuele VSD-gemeente gaat de
OZB-opbrengst (dus niet het OZB-tarief) omhoog. Dat komt doordat de
gemiddelde waarde van onroerend goed per inwoner hoger is. Dat heeft
weer te maken met een groter aantal dure woningen met veel grond in
onze twee buurgemeenten.
Inkomsten en uitgaven
De onderzoekers hebben ook berekend hoeveel geld een eventuele
fusiegemeente uit het Gemeentefonds krijgt. Dat bedrag hebben ze
vergeleken met de bedragen die de drie apart zouden krijgen. De
onderzoekers verwachten dat er jaarlijks 300.000 euro minder
binnenkomt. Dat is 1% van de optelsom van wat de drie als zelfstandige
gemeente uit het Gemeentefonds zouden ontvangen. Nu ontvangen de drie
gemeenten opgeteld 634 euro per inwoner per jaar; als ze één gemeente
worden, zal dat 627 euro zijn.
Daar staat tegenover dat een aantal uitgaven lager wordt: minder
raadsleden en wethouders, één burgemeester, één gemeentesecretaris,
één gemeentehuis. Uiteraard is er voor een gemeente van bijna 40.000
inwoners wel meer personeel nodig. Als de herindeling goed wordt
uitgevoerd, zo verwachten de onderzoekers, worden de iets lagere
inkomsten goedgemaakt door een even grote besparing op de uitgaven.
Fusiekosten
Een fusiegemeente krijgt bij zijn start een eenmalige bijdrage van het
rijk. Voor de VSD-gemeente zou dat neerkomen op 5,2 miljoen euro. Dat
geld is bedoeld voor extra personeelskosten (bijvoorbeeld
afvloeiingsregelingen), nieuwe huisvesting en het ?in elkaar schuiven?
van drie organisaties.
Behandeling van het rapport
De onderzoekresultaten worden op 20 februari besproken in een
gezamenlijke vergadering van de commissie Middelen en de commissie
Regionale en algemeen bestuurlijke zaken. Op 6 maart neemt de
gemeenteraad naar verwachting een definitief besluit over de
herindeling. Uiteraard zijn beide vergaderingen openbaar; u bent
welkom op de publieke tribune.
Rapport ter inzage
Het rapport ligt voor belangstellenden ter inzage op het gemeentehuis.
U kunt het rapport ook inzien door hieronder op 'Cebeonrapport' te
klikken .
---
documenten
Cebeonrapport