Ingezonden persbericht
Persbericht, 17 februari 2003
Vliegensvlug hulpje voor appelteler:
voor kost en inwoning ruimt koolmees rupsen op
HETEREN (Gld.) - Koolmezen kunnen in appelboomgaarden de schade van rupsen verminderen. Christel Mols van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) vond zowel in experimentele als in commerciële boomgaarden een reductie in appelschade van ongeveer 25%. Dit kan leiden tot minder spuiten met pesticiden. Mols promoveert op 24 februari in Utrecht.
"Als appelteler heb je er zeker voordeel van om koolmezen naar je boomgaard te lokken. Het enige wat je hoeft te doen, is minimaal twee nestkasten per hectare op te hangen," zegt bioloog Christel Mols. Mols toonde met subsidie van Technologiestichting STW aan dat de vogels daadwerkelijk kunnen bijdragen aan biologische bestrijding door het wegvangen van rupsen. De economische rupsenschade liep terug van 4,4% naar 3,2%. Rupsen vormen een van de hoofdplagen in appelboomgaarden. Vooral in de periode dat koolmezen jongen hebben, zoeken deze veel rupsen. Als rupsen bijtijds worden betrapt, dan richten ze maar weinig vraatschade aan.
De koolmees (Parus major) is heel geschikt als 'partner in appels'. In Nederland zijn heel veel koolmezen, een nestkast vinden ze aantrekkelijk om in te broeden en ze hebben een sterke voorkeur voor rupsen als voer voor hun kuikens. En om één nest groot te brengen heeft een paartje wel zo'n 9.000 'voedseldieren' nodig. De oudervogels zoeken al die rupsen het liefst vlak in de buurt van hun nest(kast).
Een onverwachte ontdekking deed Mols toen ze de zoektijd van de koolmezen onderzocht. Niet elke rups is even goed vindbaar op een boom. De makkelijk vindbare zijn het eerst de klos. Daardoor is het mogelijk dat een koolmees langer moet zoeken naar een rups op een al eerder bezochte boom vol rupsen dan op een 'nieuwe' boom met minder rupsen. Dit nam ze mee in haar model.
Koolmezen als biologische bestrijding moeten zich nog bewijzen in de telerspraktijk. Mols: "Fruittelers moeten eerst vertrouwen hebben in de vermindering van rupsenschade door koolmezen, voordat zij koolmezen zullen opnemen in hun bedrijfsvoering." Vogels in het algemeen hebben bovendien een slechte naam door bijvoorbeeld het aanpikken van peren in augustus. Maar dat zou zeker voor appeltelers geen bezwaar hoeven zijn.
Om ook echt de 'spuitdrempel' - het maximale aantal rupsen per boom dat een teler tolereert - te verhogen in aanwezigheid van koolmezen, moet aanvullend onderzoek nog preciezere informatie opleveren.
De rupsen, van wintervlinders en verschillende soorten bladrollers, beschadigen alleen de schil. Een appel vormt daar dan een kurkkorstje - vergelijkbaar met als je als mens een wondje hebt. "Consumenten zouden moeten beseffen dat ze heel veel eisen door zowel onbespoten als puntgave appels te willen," stelt Mols. "Zo'n kurkvlekje is prima eetbaar."
Het NIOO-KNAW is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het bestaat uit drie centra: voor ecologie van kust en zee, van het zoete water en van het land. Op het NIOO-Centrum voor Terrestrische Ecologie in Heteren richten de onderzoekers zich op het leven op het land.