Dioxine
Vorige week heeft de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) bevestigd dat tussen 31 december 2002 en 16 januari 2003 aan drie Nederlandse mengvoederbedrijven en een kalveropfokbedrijf gedroogde bakkerijproducten geleverd zijn die besmet waren met dioxine. De bedrijven zijn op slot gezet.
Maar wat is dioxine eigenlijk en waarom wordt er zo'n ophef overgemaakt? Lees de achtergronden op AgriHolland:
Dioxines
Op 10 februari 2003 heeft de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) bevestigd dat tussen 31 december 2002 en 16 januari 2003 aan drie Nederlandse mengvoederbedrijven en een kalveropfokbedrijf gedroogde bakkerijproducten geleverd zijn die besmet waren met dioxine. De bedrijven zijn op slot gezet.
Wat is dioxine eigenlijk en waarom wordt er zo'n ophef overgemaakt?
Wat is dioxine?
Dioxine is een verzamelnaam voor twee groepen verwante stoffen, namelijk polychloordibenzopdioxines en polychloordibenzofuranen. Sommige daarvan worden tot de giftigste stoffen ter wereld gerekend. Dioxines ontstaan bij de verbranding van chemisch en huishoudelijk afval, maar ook van sloophout en bij kabelbranderijen. Vooral bij de verbranding van chloorverbindingen ontstaan de giftigeste varianten. Via gasemissies, water van gaswassers en vaste residuen kunnen de stoffen in het milieu komen, waardoor overal in het milieu geringe achtergrondniveaus aangetroffen worden. De stof breekt erg langzaam af.
Gevaren van dioxine
Bij consumptie van dioxines hopen deze stoffen zich op in het lichaamsvet en worden dan bijna niet meer afgebroken. Hoogstwaarschijnlijk kan dioxine geboorteafwijkingen veroorzaken, kanker bevorderen en de hormoonstofwisseling beïnvloeden. De stof hoopt zich op in vet, zoals melk- en lichaamsvet. We krijgen dioxine voornamelijk binnen via ons voedsel door het eten van vlees, zuivel, kip en vis. Een klein gedeelte van de dioxine is afkomstig uit andere bronnen, bijvoorbeeld door roken of door het verkeer.
Het verhaal is daarmee echter niet compleet. Dioxinen blijken ook tegen kanker te kunnen beschermen. Ze bevorderen kanker als ze na een andere kankerverwekkende stof het lichaam binnenkomen, maar ze beschermen als we ze vóór een andere kankerverwekkende stof binnenkrijgen. Een dergelijk effect wordt ook gevonden bij andere, aan dioxinen verwante stoffen, bijvoorbeeld bij indoolcarbinol in kool en spruitjes, en bij de polycyclische aromaten die ontstaan bij het bakken van vlees.
Dagelijks toegestane inname
De Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) legt de dagelijks toegestane inname vast op 10 picogram TEQ per dag en per kilogram lichaamsgewicht. Het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) stelt dat een inname van 0.006 picogram TEQ per kilogram lichaamsgewicht gedurende 70 jaar zal leiden tot 1 extra kanker per milioen personen.
Duidelijk is wel dat er zelfs onder deskundigen geen eenduidige norm bestaat.
Bronnen van dioxine in onze voeding (gegevens Verenigd Koninkrijk):
· vlees: 38 picogram TEQ
· melk: 23 picogram TEQ
· melkproducten: 12 picogram TEQ
· vetten en oliën: 19 picogram TEQ
· vis: 8 picogram TEQ
· eieren, granen, fruit en groenten: 25 picogram TEQ
In de melk en het vlees van koeien die grazen in de buurt van verbrandingsovens kunnen verhoogde dioxinegehaltes voorkomen. Nadat het uit de verbrandingsoven is gekomen daalt dioxine in kleine hoeveelheden op het grasland neer. Doordat koeien grote hoeveelheden gras of hooi eten krijgen ze veel dioxine binnen. Dit concentreert zich in het vet van de koeien en dus ook in hun vlees en melkvet. Volle melk bevat meer vet dan halfvolle en magere melk en daardoor ook meer dioxine. Ditzelfde geldt voor andere melkproducten, zoals boter, slagroom en kaas. Karnemelk bevat erg weinig vet, dus ook weinig dioxine. Bij vissen in de buurt van verbrandingsovens zijn hoge concentraties dioxine aangetroffen. Vooral vette zoetwatervis, zoals paling, kan veel dioxine bevatten. Ook in moedermelk kan dioxine zich ophopen. Het is aan te bevelen niet te gaan vermageren in de zoogperiode om te voorkomen dat er teveel schadelijke stoffen vrijkomen die in het vet zijn opgeslagen.
Dioxine de wereld uit dus?
Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Dioxinen worden namelijk ook in de natuur worden gevormd door zogenaamde witrot-schimmels. Dit zijn schimmels die op dood hout groeien en witte kolonies vormen. Uit lignine (houtstof) kunnen door de schimmel dioxines gemaakt worden. Ook via verbranding van hout kunnen dioxines ontstaan, bijvoorbeeld in niet goed geventileerde open haarden en bij bosbranden, waar ook een zuurstoftekort ontstaat. Bij een bosbrand ontstaan niet zelden meer dioxinen dan bij een brand in een chemische fabriek. Uit het Milieu- en natuurrapport Vlaanderen 2001 blijkt dat vijfentwintig percent van de dioxine-uitstoot in België veroorzaakt wordt door vuurtjes in de tuin.
Daarnaast blijken groenten als spruitjes, broccoli en kool dioxine-achtige stoffen te bevatten. Een portie broccoli is goed voor 1500 maal zoveel dioxine-achtige stoffen als volgens de dioxine-norm zou mogen.
Ook zit dioxine in tabaksrook, zowel in de hoofdstroom (die de roker zichzelf toedient) als in de zijstroom (die aan de omgeving wordt toegevoegd). Een gemiddelde roker krijgt zo al een kwart van de volgens de Gezondheidsraad maximaal veilig toegestane dosis binnen.
Zie