Stichting Aids Fonds
Vaccin tegen aids niet effectief
Aidsorganisaties roepen op tot vervolgonderzoek
Amsterdam, 24 februari 2003
Vandaag heeft het Amerikaanse bedrijf Vaxgen de eerste resultaten
bekendgemaakt van een wereldwijde studie naar AIDSVAX, een potentieel
vaccin tegen hiv en aids. De studie onder 5400 deelnemers vond onder
andere in Nederland plaats. Uit het onderzoek bleek dat het aantal
hiv-infecties binnen de groep gevaccineerden niet significant lager
was dan in de controlegroep die een placebovaccin kreeg. Dit is
teleurstellend, maar het onderzoek biedt ook openingen. Hoewel het
vaccin voor de totale groep geen bescherming bood, bleek bij zwarte en
Aziatische vrijwilligers het aantal hiv-infecties sterk gedaald te
zijn. Dit geeft aanleiding tot vervolgonderzoek.
Voor het eerst in de geschiedenis van aids is er een volledig afgerond
onderzoek (een zgn. fase 3-studie) naar de effectiviteit van een
aidsvaccin gedaan. Het aantal hiv-infecties binnen de groep
gevaccineerden was slechts 3,8% lager was dan in de controlegroep. Om
goedkeuring te krijgen van de Amerikaanse FDA (Food and Drug
Administration) moest het vaccin tot ten minste 30% minder infecties
leiden. Bij twee etnische groepen, te weten zwarten en Aziaten, bleek
het aantal hiv-infecties sterk gedaald te zijn in de vaccingroep (78%
bij de zwarte deelnemers en 67% bij de twee groepen gezamenlijk).
Hoewel het aantal deelnemers uit deze groepen te laag was (resp. 314
en 498) om conclusies te trekken over effectiviteit, bieden deze
resultaten een belangrijk aanknopingspunt voor verder onderzoek naar
de effectiviteit van dit vaccin.
Wereldwijd namen 5400 mannen en vrouwen uit Canada, de Verenigde
Staten, Puerto Rico en Nederland deel aan het AIDSVAX-onderzoek. De
proefpersonen waren bij aanvang van het onderzoek hiv-negatief. In
totaal zijn de proefpersonen zeven keer gevaccineerd. Eenderde van hen
heeft een placebo ontvangen. Bij ieder vaccinatiebezoek werden
gesprekken met de deelnemers gevoerd en kwam preventie van hiv aan de
orde. Tevens werden condooms uitgereikt. In Nederland namen via de
GG&GD in Amsterdam 120 vrijwilligers deel aan de studie.
AIDSVAX bevat nagemaakte delen van een membraaneiwit van het hiv-virus
(gp120). Doel was om in het lichaam antistoffen op te wekken die het
hiv-virus konden blokkeren. In het merendeel van de vrijwilligers
(blanken en Latijns-Amerikanen) bleek het vaccin geen bescherming te
bieden. Bij zwarten en Aziaten werd wel een hoge aanmaak van
antistoffen gevonden.
De AIDSVAX-studie vormt een belangrijke stap in de ontwikkeling van
aidsvaccins, omdat aangetoond is dat het, ethisch en logistiek,
mogelijk is om op grote schaal een vaccin onder mensen te testen.
Bovendien kunnen de ervaringen die met het AIDSVAX-onderzoek zijn
opgedaan waardevol zijn voor het aanpassen en verbeteren van andere
vaccins.
Wetenschappelijk gezien wordt de ontwikkeling van een werkzaam vaccin
(of werkzame vaccins) haalbaar geacht. Investeren in vervolgonderzoek
dient dan ook de hoogste prioriteit te krijgen. Dit laatste mag
overigens niet ten koste gaan van de ontwikkeling van nog betere
aidsremmers voor reeds hiv-positieve mensen.
Aids Fonds
Hiv-Vereniging Nederland
IAVI (International AIDS Vaccine Initiative) Schorerstichting
Stichting Soa-bestrijding