Grafinet


Favini Group houdt geschiedenis levend in vijfjarig project voor kopiëren van Anne Frank's dagboeken

Via z'n papierfabriek voor speciaalpapieren in Meerssen (bij Maastricht), was de Favini Group onlangs betrokken bij één van de belangrijkste grafische projecten. Samen met een groot aantal andere partijen, waaronder drukkerij Rosbeek en boekbindster/producente Pau Groenendijk, heeft het bedrijf geholpen bij de vervaardiging van twee identieke kopieën van de complete geschriften van Anne Frank, waaronder haar beroemde dagboeken uit de Tweede Wereldoorlog. Het project, dat EUR500.000 kostte, werd geïnitieerd door de Anne Frank Stichting. Het doel was het behoud van het emotionele verslag uit de eerste hand over het Joodse leven in Nederland begin 40er jaren, dat steeds meer werd beperkt door anti-Joodse maatregelen. Onderduiken was uiteindelijk de enige optie.

"Dit project was meer dan uniek," stelt Pierre Bessems, manager productontwikkeling bij Favini. "Het projectteam, dat uit meer dan 25 mensen bestond, was er niet alleen op gericht facsimile's van Anne Franks originele werken te vervaardigen, maar ze bovendien zo levensecht te maken dat ze alle emotie zouden weergeven van de omstandigheden waaronder ze werden geschreven."

Anne Frank werd geboren in Frankfurt in 1929. De familie vluchtte in 1933 naar Nederland. Negen jaar later moest Anne als gevolg van de vijandelijke bezetting onderduiken. Samen met anderen hield ze zich twee jaar schuil in een bijgebouw van het pand in Amsterdam waar het bedrijf van haar vader was gehuisvest. Onder de constante angst voor ontdekking en deportatie, schreef ze over de gevoelens, waarnemingen en emoties van het leven als Joodse onder een vijandelijk regime. In 1944 werd ze ontdekt en naar een concentratiekamp weggevoerd, waar ze in 1945 overleed.

"Dit was een enorm project," bevestigt de heer Bessems. "Naast de dagboeken waren er nog vele andere documenten die moesten worden gereproduceerd, variërend van notitieboekjes tot losse aantekeningen. Veel van die oude documenten waren geschreven op verschillende soorten en kleuren papier met een hoge zuurgraad."

Het doel van de Anne Frank Stichting was de kwetsbare originelen voor de komende generaties te behouden, maar ook om het dagboek zichtbaarder te maken en toegankelijk voor studiedoeleinden.

Jaarlijks bezoeken ongeveer 900.000 mensen vanuit de gehele wereld het museum om het originele dagboek te aanschouwen.

Om exacte replica's van alle verschillende soorten documenten te maken, gebruikte Rosbeek een hoge resolutie scancamera. Hiermee werd iedere pagina afzonderlijk vastgelegd zodat de drukker verzekerd was van een perfect facsimile-bestand.

Het volgende probleem was het zodanig reproduceren van de bestanden dat het uiterlijk en de emotie van de originelen behouden zou blijven. "Om dat doel te bereiken moesten we eerst papier maken dat er niet alleen uitzag en aanvoelde zoals de originelen, maar dat ook nog eens duurzaam genoeg was om de tand des tijds te doorstaan. En daarenboven moest het ook nog eens goed in offset te bedrukken zijn. Dat betekende een hoge mate van lichtechtheid, weinig inktwegslag en een zorgvuldig gecontroleerde kleuring."

"We moesten inschatten hoe de kleur en samenstelling van het papier na het drukken zou veranderen," bevestigt de heer Bessems. "Al het gekleurde papier bijvoorbeeld moest iets lichter worden geproduceerd dan het origineel, zodat we door de verkleuring die optreedt in het offsetproces precies op de juiste tint uitkwamen."

Juist vanwege het kunnen oplossen van dergelijke technische zaken werd de Favini Group gekozen als partner in het project. Helemaal aan het begin van het proces mocht de heer Bessems even aan het originele papier voelen om een indruk te krijgen van de structuur ervan. Een grondiger onderzoek zou onmogelijk zijn zonder schade aan te richten. Zijn ervaring in het samenstellen van speciale papiersoorten bleek van onschatbare waarde te zijn bij het vinden van de oplossing.

Eenmaal een besluit genomen over de receptuur voor de moderne variant van het oude papier, maakte de Favini Group een testpartij ter vervanging van het 70 grams papier waaruit Anne Franks dagboeken voornamelijk bestaan. Tijdens het drukken en kunstmatig verouderen werden structuur en kleur vergeleken met het origineel. Kleine aanpassingen waren nodig om een grote partij van een perfect gelijkend papier te produceren.

In totaal waren diverse gramgewichten en kleuren van zes verschillende papiersoorten nodig om replica's van alle documenten te vervaardigen. Dat betekende een productie van meer dan 10 ton papier voor het maken van twee kopieën van een verzameling documenten die minder dan één kilo weegt.

"We hadden die hoeveelheid nodig omdat iedere pagina apart werd gedrukt, net zolang tot het resultaat goed was," vertelt de heer Bessems. "Deze eis zorgde er ook voor dat constantheid een belangrijk thema werd. Daarom hebben we extreem schone en ook wat `speciale' vezels gebruikt om verzekerd te zijn van perfectie."

De uiteindelijke samenstelling van het papier voor de replica's is geheim en alleen bij de Favini Group bekend. Dat gold trouwens ook voor het gehele project totdat het in januari 2003 aan de landelijke en internationale pers werd onthuld. De inhoud van de dagboeken is in paperback gepubliceerd. Het is één van `s werelds meest gelezen boeken. Niettemin zijn er slechts twee exacte kopieën gemaakt, zodat het unieke karakter behouden blijft. Een exemplaar zal worden overhandigd aan de Frank-familie en -stichting in Basel, het andere zal worden tentoongesteld bij de Anne Frank Stichting in Amsterdam.

Volgens deskundigen zijn de replica's zo goed dat het zeer moeilijk is om ze van het origineel te onderscheiden. In die wetenschap is een papier gemaakt met een ingebouwd beveiligingskenmerk ter identificatie. "De kopieën zijn van onschatbare waarde, net als de originelen," besluit de heer Bessems. "Maar hun echte waarde is de inhoud - die dient als een constante herinnering aan een tijd waar niemand naar terug wil."
---