Volker Wessels Stevin NV
Persbericht
Rotterdam, 13 maart 2003
Jaarcijfers VolkerWessels over 2002
Kernpunten
+ Resultaat voor interest en belastingen (EBIT) stijgt met 7,3% tot E 175 miljoen (2001: E 163 miljoen)
+ Resultaat voor belastingen stijgt met 6,3% tot E 178 miljoen (2001: E 167 miljoen)
+ Nettowinst stijgt met 4,6% tot E 114 miljoen (2001: E 109 miljoen)
+ Winst per aandeel stijgt met 4% tot E 3,41 per aandeel (2001: E 3,28 per aandeel) onder invloed van een beperkte, tijdelijke verwatering
+ Dividendvoorstel E 1,35 per aandeel in contanten (2001: E 1,30 in contanten)
+ Orderportefeuille ultimo 2002 bedraagt: E 3.707 miljoen (ultimo 2001: E 3.588 miljoen)
+ Verwachting 2003: 10 à 15% lagere nettowinst exclusief effecten van eventuele acquisities
Ook in het jaar 2002 heeft VolkerWessels de positieve lijn van de afgelopen jaren kunnen voortzetten. De nettoresultaten zijn overeenkomstig de reeds eerder uitgesproken verwachtingen en zijn gestegen met 4,6% tot E 114 miljoen.
Herman Hazewinkel, voorzitter van de Raad van Bestuur van VolkerWessels: "Wij zijn gegeven de minder gunstige marktomstandigheden in Nederland in de deelmarkten commercieel vastgoed, wegenbouw en kabels en leidingen tevreden met dit resultaat. Het geeft voor ons nog eens de waarde aan van de spreiding van activiteiten over de verschillende landen en sectoren." Ook is Hazewinkel tevreden met de ontwikkeling van de orderportefeuille, een verdere toename tot E 3.707 miljoen ten opzichte van het historisch hoge niveau van E 3.588 miljoen een jaar geleden.
Acquisities
In het verslagjaar 2002 heeft VolkerWessels door middel van acquisities verder invulling gegeven aan de strategische doelstellingen: uitbreiding van activiteiten op basis van meerjarige contracten en uitbreiding in het buitenland in geselecteerde deelmarkten.
De belangrijkste acquisities betreffen:
- de verwerving van het 55% belang in de (telecom)netwerkbouwactiviteiten van KPN in Nederland en België (bedrijfsopbrengsten E 240 miljoen)
- de overname van het wegen(onderhouds)bedrijf Crowley in het Verenigd Koninkrijk (bedrijfsopbrengsten E 50 miljoen).
Verder zijn in het verslagjaar voorbereidingen getroffen voor de in februari 2003 aangekondigde voorgenomen overname van de spoorbouwactiviteiten van Koehne (bedrijfsopbrengsten circa E 125 miljoen) in Duitsland en enkele Middeneuropese landen.
Herman Hazewinkel: "Deze drie bedrijven vormen een waardevolle aanvulling op onze bestaande activiteiten."
Vooruitzichten
Wat de vooruitzichten voor 2003 betreft, blijft Hazewinkel bij de reeds begin januari 2003 uitgesproken verwachting dat de resultaten over 2003 ten gevolge van hogere pensioenlasten en de teruggang in Nederland in de deelmarkten commercieel vastgoed, wegenbouw en kabels en leidingen - zonder de effecten van eventuele acquisities - zullen leiden tot een 10 - 15% lagere nettowinst. Vooral de onverantwoord lage prijzen bij aanbestedingen in de sector infrastructuur in Nederland vindt Hazewinkel verontrustend: "Dit zal niet zonder consequenties voor de bedrijfstak blijven."
Er is, ook voor VolkerWessels, sprake van toenemende economische en (geo)politieke onzekerheden. Deze omstandigheden blijven niet zonder gevolgen voor de lange termijndoelstelling van een jaarlijks gemiddelde winstgroei van 8-10%. Hazewinkel: "Wij voldoen als VolkerWessels tot nu toe ruimschoots aan deze doelstelling maar geven tegelijkertijd aan dat invulling van deze groeitrend in de eerstkomende twee jaar onzeker is en afhankelijk van marktomstandigheden en mogelijke acquisities. Ondanks deze toegenomen onzekerheden vormt de huidige opbouw en samenstelling van ons concern, geruggesteund door een gezonde financiële positie, nog steeds een stevige basis voor de komende jaren."
Een bewogen jaar
Het jaar 2002 was voor de bouwsector in Nederland een bewogen jaar. De onderzoeken van de Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid, de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) en het Openbaar Ministerie hebben veel publicitaire aandacht gekregen en het imago van de sector geen goed gedaan.
Er was vanuit de Parlementaire Enquête Commissie Bouwnijverheid veel kritiek op alle verantwoordelijken inclusief de bestuurders en management van bouwbedrijven. Ondanks kanttekeningen die bij een aantal conclusies en bevindingen te plaatsen zijn, neemt het bestuur en management van VolkerWessels de kritiek ter harte. Vooruitlopend op de onderzoeken en conclusies van de Commissie zijn reeds eind 2001 richtlijnen aangescherpt en maatregelen genomen die er toe moeten leiden dat de door de Commissie onderzochte onregelmatigheden niet plaatsvinden.
VolkerWessels zet zich in voor het noodzakelijke herstel van vertrouwen. Het is daarbij evident dat alleen het aanscherpen van interne richtlijnen niet voldoende is; het gaat tevens om het tot stand brengen van een cultuurverandering.
Het is in dat kader van groot belang dat ook bij aanbestedende opdrachtgevers ruimte ontstaat voor vernieuwing van contractvormen. De ervaringen in het Verenigd Koninkrijk naar aanleiding van het initiatief 'Rethinking Construction' laten zien dat het introduceren van incentives voor bouwers en het invoeren van meerdere selectiecriteria dan uitsluitend de laagste prijs, een enorme stimulans betekenen voor verbetering van de prijs/kwaliteit verhouding in de bouwsector.
Bedrijfsopbrengsten
De bedrijfsopbrengsten zijn in 2002 toegenomen met E 210 miljoen tot E 3,3 miljard
(2001: E 3,1 miljard). De bedrijfsopbrengsten over het jaar 2002 zijn als volgt te
specificeren:
Naar sectoren
(in miljoenen euro's) 2002 2001
% %
Bouw en Vastgoed 1.423 41 1.459 44
Infrastructuur 1.697 48 1.469 44
Specialismen 382 11 413 12
Totaal 3.502 100 3.341 100
Af: Intercompany - 189 - 238
Bedrijfsopbrengsten 3.313 3.103
Geografisch
(in miljoenen euro's) 2002 2001
% %
Nederland 2.803 80 2.631 79
Duitsland 399 11 393 12
Overig buitenland 300 9 317 9
Totaal 3.502 100 3.341 100
Af: Intercompany - 189 - 238
Bedrijfsopbrengsten 3.313 3.103
Van de in 2002 gerealiseerde groei in de bedrijfsopbrengsten van E 210 miljoen (6,8%) vloeit E 85 miljoen (2,8%) voort uit autonome groei en is E 168 miljoen (5,4%) het gevolg van het in de consolidatie opnemen van de in 2002 afgeronde acquisities. Het effect van het uit de consolidatie nemen van de in 2002 afgeronde desinvesteringen bedraagt E 43 miljoen (-1,4%).
Resultaat
De toename van het resultaat over 2002 is overeenkomstig de eerder uitgesproken
verwachting. Het resultaat voor interest en belastingen (EBIT) is in 2002 gestegen met 7,3% tot E 175 miljoen (2001: E 163 miljoen). De winst na belastingen is toegenomen met 4,6% tot E 114 miljoen (2001: E 109 miljoen).
Naar sectoren
| EBIT (in miljoenen |2002 |2001 |
|euro's) | | |
| | | |
|Bouw en Vastgoed | | |
|Infrastructuur | | |
|Specialismen Niet | | |
|gealloceerd | | |
| | | |
|EBIT totaal | | |
| | | |
| | | |
| |77 |76 |
| |79 |71 |
| |24 |25 |
| |- 5 |- 9 |
| | | |
| |175 |163 |
Geografisch
| EBIT (in miljoenen |2002 |2001 |
|euro's) | | |
| | | |
|Nederland | | |
|Duitsland | | |
|Overig buitenland | | |
|Niet gealloceerd | | |
| | | |
|EBIT totaal | | |
| | | |
| | 165 |159 |
| | 0 |- 4 |
| |15 |17 |
| |- 5 |- 9 |
| | | |
| |175 |163 |
De samenstelling van de operationele marge (EBIT uitgedrukt in een percentage van de bedrijfsopbrengsten) is als volgt:
Naar sectoren
| (in procenten) |2002 |2001 |
| | | |
|Bouw en Vastgoed| | |
| | | |
|Infrastructuur | | |
|Specialismen | | |
|Concern | | |
| | | |
| |5,4 |5,2 |
| |4,7 |4,8 |
| |6,3 |6,0 |
| |5,3 |5,3 |
Geografisch
| (in procenten)|2002 |2001 |
| | | |
| | | |
|Nederland | | |
|Duitsland | | |
|Overig | | |
|buitenland | | |
|Concern | | |
| | | |
| |5,9 |6,1 |
| |0 |- 1,0 |
| |4,8 |5,2 |
| |5,3 |5,3 |
De sector bouw en vastgoed in Nederland heeft ondanks moeilijkere marktomstandig-heden een goed jaar gekend. Een aantal bouw- en vastgoedondernemingen van VolkerWessels heeft in het verslagjaar gewerkt aan meerjarige binnenstedelijke ontwikkelingsprojecten. Voorbeelden hiervan zijn het Paleiskwartier in 's-Hertogenbosch en Strijp-S te Eindhoven, waarvoor in februari van het verslagjaar een Publiek Private Samenwerking (PPS) met de gemeente Eindhoven en Philips is afgesloten.
Binnen de sector infrastructuur hebben de activiteiten op het gebied van beton- en waterbouw zich in het verslagjaar positief ontwikkeld. Grote projecten als de Hoge Snelheids Lijn (HSL-Zuid) en de Betuweroute hebben in het verslagjaar opnieuw belangrijk bijgedragen aan het productievolume.
De activiteiten op het gebied van spoorbouw -vernieuwbouw en onderhoud- verlopen ook voorspoedig.
In de combinatie HSL InfraRail wordt, op basis van een design & construct-contract, op diverse locaties gewerkt aan de aansluiting van de HSL-tracés op het bestaande (spoorweg)net.
De sector wegenbouw heeft een hoog productievolume gekend, niet alleen vanwege de grote projecten waarin wordt deelgenomen, maar ook ten gevolge van de vele kleine en middelgrote projecten. De markt is wel onder druk komen te staan, doordat tengevolge van een toenemende onzekerheid in de markt projecten soms ruim onder de kostprijs worden aangeboden.
In de sector specialismen hebben de activiteiten op het gebied van electronische verkeers- en spoorsystemen de positieve lijn van voorgaande jaren kunnen voortzetten. De groei kwam vooral tot uitdrukking in de segmenten verkeersregelinstallaties en "service en onderhoud".
Ondanks de verdere verslechtering van de marktomstandigheden in Duitsland hebben de Duitse concernondernemingen hun resultaat in 2002 kunnen verbeteren. De in 2000 ingezette reorganisatiemaatregelen die in 2001 verder zijn geïntensiveerd, lijken in het verslagjaar hun eerste vruchten af te werpen.
Het resultaat in het Verenigd Koninkrijk is in het verslagjaar beïnvloed door een negatief resultaat op een van de waterbouwwerken. Daarnaast hebben gemaakte aanloop-
kosten die samenhangen met de sterke groei van activiteiten op het gebied van
spoorwegonderhoud en spoorvernieuwing in de komende jaren, een negatief effect
gehad op de resultaten. Ook de resultaten in België en op de Nederlandse Antillen hebben een negatief effect gehad op de resultaten "Overig buitenland".
De concernonderdelen in de Verenigde Staten en Canada hebben zeer goed gepresteerd. De toegenomen activiteiten op het gebied van landdevelopment dragen goed aan de resultaten bij.
Met ingang van 1 juli 2002 zijn de resultaten van VolkerWessels Netwerk Bouw
meegeconsolideerd. Overeenkomstig de verwachting heeft VolkerWessels Netwerk Bouw over 2002 slechts beperkt bijgedragen aan het concernresultaat. Crowley wordt met ingang van 1 januari 2003 in de consolidatie opgenomen.
Investeringen
In 2002 bedragen de netto-investeringen in materiële vaste activa E 90 miljoen
(2001: E 102 miljoen). Hiervan heeft E 16 miljoen betrekking op de in de consolidatie opgenomen acquisities die in het verslagjaar zijn afgerond (2001: E 25 miljoen). De afschrijvingen op materiële vaste activa komen in 2002 uit op E 57 miljoen (2001:
E 54 miljoen).
Desinvesteringen
Activiteiten die niet aansluiten bij de gekozen strategische richting komen voor desinvestering in aanmerking, terwijl soms ook joint ventures worden opgezet ten behoeve van activiteiten die niet direct als kernactiviteit gelden, maar waar betrokkenheid van VolkerWessels van strategische waarde wordt geacht.
De in 2002 afgeronde desinvesteringen betreffen:
Homex bv. Dit is een onderneming actief op het gebied van fabricage en verkoop van
buitendeuren. De activiteiten zijn ondergebracht bij een collega deurenproducent in Nederland.
Railpro bv. In het verslagjaar is 20% van de aandelen in deze onderneming, gespecialiseerd in de levering van producten en diensten ten behoeve van de railinframarkt, verkocht. VolkerWessels behoudt na deze transactie nog een belang van 10% in de onderneming.
Westo bv. In het kader van een herschikking van activiteiten op het gebied van winning, respectievelijk productie en toelevering van zand, grind en beton is in het verslagjaar het 100% belang in Westo Prefab Betonsystemen en gelieerde ondernemingen ondergebracht in een 50-50 joint-venture met derden.
Vermogenspositie
De solvabiliteit ultimo 2002 vóór winstbestemming bedraagt 32% (2001: 32%) van het balanstotaal. Indien rekening wordt gehouden met het voorstel tot uitkering dividend bedraagt de solvabiliteit ultimo 2002 30% (2001: 30%). De doelstelling van de
vennootschap is een solvabiliteit van 30% na aftrek van het over het boekjaar uit te keren dividend.
Het balanstotaal is in het verslagjaar toegenomen met E 250 miljoen tot E 2.068 miljoen
(2001: E 1.818 miljoen). Deze toename is voor E 210 miljoen toe te schrijven aan het in de consolidatie betrekken van de in 2002 afgeronde acquisities na aftrek van gedesinvesteerde belangen.
In 2002 zijn ten gevolge van conversie van de 5,25% converteerbare obligatielening 371.320 aandelen uitgegeven. Door uitoefening van toegekende optierechten en
conversie van de personeelsobligatielening is het aantal aandelen toegenomen met 358.393 stuks. Het hierdoor ontstane verwateringseffect is verminderd door aankoop van 494.126 aandelen door de onderneming. De gemiddelde aankoopprijs voor deze aandelen bedraagt E 19,59 per aandeel.
Jaarverslag en Algemene Vergadering van Aandeelhouders
Het jaarverslag is in gedrukte vorm gereed op woensdag 23 april 2003. De voorpublicatie is beschikbaar op onze website vanaf donderdag 13 maart, 09.00 uur.
De Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal plaatsvinden op woensdag 7 mei 2003 om 15.00 uur in het Hilton International Hotel, Weena 10 te Rotterdam.
Aandeelhouders respectievelijk certificaathouders met gezamenlijk één procent van het geplaatste kapitaal kunnen voorstellen indienen met betrekking tot agendapunten voor de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Deze dienen uiterlijk dinsdag 18 maart 2003 bij de vennootschap te zijn ingediend.
De Raad van Bestuur heeft de registratiedatum als bedoeld in artikel 119, boek2BW vastgesteld op dinsdag 29 april 2003.
Bijlage: Geconsolideerde balans voor winstbestemming
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
Kerncijfers per gewoon aandeel van E 2,50
Accountantsverklaring
---- --
Jaarverslag 2002
(Voorpublicatie)
De gedrukte versie verschijnt op 23 april 2003
VolkerWessels is de handelsnaam van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv
V o o r w o o r d
Een bewogen jaar
Het jaar 2002 was voor de bouwsector in Nederland een bewogen jaar. De onderzoeken van de
Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid, de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) en
het Openbaar Ministerie hebben veel publicitaire aandacht gekregen en het imago van de sector geen
goed gedaan.
Opvallend was dat in de berichtgeving niet of nauwelijks ruimte was voor nuancering. Er werd geen
onderscheid gemaakt tussen de verschillende deelmarkten. Het onderscheid in welke deelmarkten
onregelmatigheden waren aangetroffen dan wel of in die deelmarkten sprake was van een aan-
bestedingsmarkt verdween veelal naar de achtergrond, waardoor de hele sector in opspraak raakte.
Ook bleek dat de aandacht vooral op de grote en dan met name de beursgenoteerde bouwconcerns
werd gericht. Duidelijk kwam naar voren dat in de sterk gefragmenteerde bedrijfstak bouwnijverheid
(met duizenden aanbieders), aan de bedrijven die onderdeel uitmaken van de grotere bouwconcerns
een grotere verantwoordelijkheid wordt toegeschreven als transparantie, maatschappelijk verant-
woord ondernemen en strikte naleving van wet- en regelgeving aan de orde is.
Wij zien dit als een belangrijk signaal en zetten ons in voor het noodzakelijke herstel van
vertrouwen. Het is evident dat alleen het aanscherpen van interne richtlijnen onvoldoende is; het
gaat daarbij tevens om het tot stand brengen van een cultuurverandering.
In dit kader is het ook van groot belang dat ook bij aanbestedende opdrachtgevers ruimte ontstaat
voor vernieuwing van contractvormen. De ervaringen in het Verenigd Koninkrijk naar aanleiding van
het initiatief 'Rethinking Construction' laten zien dat het inbouwen van incentives voor bouwers en het
introduceren van meerdere selectiecriteria dan uitsluitend de laagste prijs, een enorme stimulans
betekenen voor verbetering van de prijs/kwaliteit verhouding in de bouwsector.
In 2002 is binnen VolkerWessels verder gewerkt aan de realisatie van de strategische doelstellingen:
uitbreiding van activiteiten op basis van meerjarige contracten en uitbreiding in het buitenland.
De verwerving van het 55%-belang in de (telecom)netwerkbouwactiviteiten van KPN in Nederland en
België (bedrijfsopbrengsten circa 240 miljoen) en de overname van het wegen(onderhouds)bedrijf
Crowley in het Verenigd Koninkrijk (bedrijfsopbrengsten circa 50 miljoen) zijn daarbij belangrijke
mijlpalen. De in februari 2003 aangekondigde voorgenomen overname van de spoorbouwactiviteiten
van Koehne (bedrijfsopbrengsten circa 125 miljoen) past ook in dit kader.
In het jaar 2002 zijn de nettoresultaten in overeenstemming met de reeds eerder uitgesproken
verwachtingen (een stijging met 4,6% tot 114 miljoen) verder toegenomen ondanks verslechterende
omstandigheden in bepaalde deelmarkten in Nederland. De spreiding van activiteiten over de
verschillende landen en sectoren blijkt ook het afgelopen jaar weer van grote waarde.
Toch kunnen wij ons ook niet onttrekken aan de minder gunstige marktomstandigheden in de
deelmarkten commercieel vastgoed, wegenbouw en kabels en leidingen in Nederland. Reeds begin dit
jaar hebben wij aangegeven dat voor 2003 - zonder effecten van eventuele acquisities - uitgegaan
moet worden van een lager resultaat. Hogere pensioenlasten en de teruggang in de genoemde
deelmarkten in Nederland zullen naar verwachting leiden tot een 10 à 15% lagere nettowinst. Vooral
de onverantwoord lage prijzen bij aanbestedingen in de sector infrastructuur in Nederland zijn
verontrustend. Dit zal niet zonder consequenties blijven voor de bedrijfstak.
Er is, ook voor VolkerWessels, duidelijk sprake van toenemende economische en (geo)politieke
onzekerheden. Deze omstandigheden blijven niet zonder gevolgen voor de langetermijndoelstelling
van een jaarlijks gemiddelde winstgroei van 8-10%. Wij voldoen als VolkerWessels tot nu toe
ruimschoots aan deze doelstelling maar geven tegelijkertijd aan dat invulling van deze groeitrend in de
eerstkomende twee jaar onzeker is en afhankelijk van marktomstandigheden en acquisities.
Ondanks deze toegenomen onzekerheden vormt de huidige opbouw en samenstelling van ons
concern, geruggesteund door een gezonde financiële positie, nog steeds een stevige basis voor de
komende jaren.
Herman Hazewinkel
Voorzitter Raad van Bestuur
Fotopagina
i n h o u d s o p g a v e
Kerncijfers 4
Het aandeel VolkerWessels 8
Bericht van de Raad van Commissarissen 11
Profiel van de leden van de Raad van Commissarissen 13
Verslag van de Raad van Bestuur
1. Algemeen 18
2. Strategie 20
3. Doelstellingen 22
4. Bedrijfsopbrengsten en orderportefeuille 22
5. Resultaat 26
6. Presentatiewijzigingen in de jaarrekening 27
7. Dividend 27
8. Ontwikkelingen in de sector bouw en vastgoed 27
9. Ontwikkelingen in de sector infrastructuur 34
10. Ontwikkelingen in de sector specialismen 40
11. Vermogenspositie 44
12. Investeringen, acquisities en desinvesteringen 44
13. Financiering 45
14. Risicoprofiel en risicobeheersing 45
15. Personeel en organisatie 46
16. Innovatie & ontwikkeling 52
17. Corporate Governance 53
18. Remuneratieverslag 57
19. Vooruitzichten 2003 59
Jaarrekening 2002
Geconsolideerde balans 62
Geconsolideerde winst- en verliesrekening 63
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 64
Overzicht van wijzigingen in het eigen vermogen 65
Grondslagen van de jaarrekening 66
Toelichting op de geconsolideerde balans 70
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 79
Resultaten en overige gegevens per sector 82
Resultaten en overige gegevens geografisch 84
Vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening 86
Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening 87
Overige gegevens
Accountantsverklaring 94
Gebeurtenissen na balansdatum 94
Voorstel winstbestemming 2002 94
Statutaire bepalingen inzake winstbestemming 95
Rapport van Trustee 95
Rapport van de Stichting Administratiekantoor 96
Onafhankelijkheidsverklaring 97
Verslag van de Stichting Aandelenbeheer 97
Overige financiële gegevens
Vijf jaar VolkerWessels 100
Meerjarenoverzicht bedrijfsopbrengsten / orderportefeuille per sector 102
Terreinen en wooneenheden 103
Begrippenlijst 104
---
k e r n c i j f e r s
Ruimte voor grafieken
Bedragen in miljoenen euro's, tenzij anders vermeld 2002 *2001
Geconsolideerde gegevens
Bedrijfsopbrengsten 3.313 3.103
Orderportefeuille 3.707 3.588
EBITDA 234 219
EBITA 177 165
EBIT 175 163
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 178 167
Belastingen 60 56
Belastingdruk 34% 34%
Winst na belastingen 114 109
Afschrijvingen materiële vaste activa 57 54
Afschrijvingen immateriële vaste activa 2 2
Cash flow 173 165
Netto investeringen materiële vaste activa 90 102
Netto investeringen immateriële vaste activa 20 12
Aandelenkapitaal 86 86
Eigen vermogen 656 591
Werkzaam vermogen 904 742
Gemiddeld aantal medewerkers 15.700 13.800
Verhoudingsgetallen
Current ratio 1,44 1,35
Quick ratio 1,20 1,15
Totaal lang vermogen / vaste activa 1,98 1,83
Solvabiliteit 0,32 0,32
Rendement
EBITA / werkzaam vermogen 19,6% 22,3%
EBIT / werkzaam vermogen 19,4% 22,0%
Rentabiliteit eigen vermogen (winst na belastingen / eigen vermogen per 1/1) 19,3% 21,4%
Operationele marge (EBIT / bedrijfsopbrengsten) 5,3% 5,3%
Netto marge (winst na belastingen / bedrijfsopbrengsten) 3,4% 3,5%
Kerncijfers per aandeel
opgenomen op pagina 9.
* Cijfers zijn aangepast in verband met presentatiewijzigingen.
4
k e r n c i j f e r s
Ruimte voor grafieken
Bouw en Vastgoed
2002 *2001
Bedrijfsopbrengsten 1.423 1.459
Orderportefeuille 2.209 2.129
EBITDA 89 88
EBITA 78 76
EBIT 77 76
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 69 69
Afschrijvingen materiële vaste activa 11 12
Afschrijvingen immateriële vaste activa 1 0
Netto investeringen materiële en immateriële vaste activa 9 14
Werkzaam vermogen 647 468
EBITA / werkzaam vermogen 12,1% 16,2%
EBIT / werkzaam vermogen 11,9% 16,2%
Gemiddeld aantal medewerkers 4.300 4.500
Gemiddelde bedrijfsopbrengsten per medewerker (x 1.000) 330 324
---
* Cijfers zijn aangepast in verband met gewijzigde sectorindeling en presentatiewijzigingen.
k e r n c i j f e r s
Ruimte voor grafieken
Infrastructuur
2002 *2001
Bedrijfsopbrengsten 1.697 1.469
Orderportefeuille 1.569 1.425
EBITDA 100 92
EBITA 79 72
EBIT 79 71
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 80 70
Afschrijvingen materiële vaste activa 21 20
Afschrijvingen immateriële vaste activa 0 1
Netto investeringen materiële en immateriële vaste activa 17 62
Werkzaam vermogen 137 128
EBITA / werkzaam vermogen 57,7% 56,3%
EBIT / werkzaam vermogen 57,7% 55,5%
Gemiddeld aantal medewerkers 8.900 6.800
Gemiddelde bedrijfsopbrengsten per medewerker (x 1.000) 190 216
6
* Cijfers zijn aangepast in verband met gewijzigde sectorindeling en presentatiewijzigingen.
k e r n c i j f e r s
Ruimte voor grafieken
Specialismen
2002 *2001
Bedrijfsopbrengsten 382 413
Orderportefeuille 164 142
EBITDA 46 47
EBITA 25 26
EBIT 24 25
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 20 19
Afschrijvingen materiële vaste activa 21 21
Afschrijvingen immateriële vaste activa 1 1
Netto investeringen materiële en immateriële vaste activa 32 29
Werkzaam vermogen 137 141
EBITA / werkzaam vermogen 18,2% 18,4%
EBIT / werkzaam vermogen 17,5% 17,7%
Gemiddeld aantal medewerkers 2.500 2.500
Gemiddelde bedrijfsopbrengsten per medewerker (x 1.000) 153 164
---
* Cijfers zijn aangepast in verband met presentatiewijzigingen.
h e t a a n d e e l v o l k e r w e s s e l s
Ontwikkeling beurskoers in euro's
Ruimte voor grafieken
Investor Relations
VolkerWessels ondersteunt de verhandelbaarheid van de aandelen door een actief
Investor Relations beleid.
In dit verband worden regelmatig presentaties verzorgd voor de financiële wereld in
binnen- en buitenland. Daarnaast worden bijeenkomsten belegd met (potentiële)
institutionele en particuliere beleggers en de circa tien analisten die de prestaties van
VolkerWessels volgen en hierover publiceren.
Dividendbeleid
Het beleid is erop gericht om circa 40% van de nettowinst als dividend uit te keren.
Maatschappelijk Geplaatst Geplaatst
Aandelenkapitaal per 31 december 2002 ultimo 2002 ultimo 2001
Gewone aandelen 60.000.000 34.452.525 34.452.425
Preferente aandelen* 30.000.000 -- --
Financieringspreferente aandelen 30.000.000 -- --
* Aan de Stichting Aandelenbeheer Koninklijke Volker Wessels Stevin is voor onbepaalde tijd optie verleend tot het nemen van preferente aandelen tot een
maximum van 50% van het op enig moment uitstaande geplaatste overige aandelenkapitaal.
Verloop aantal aandelen 2002 2001
Geplaatst per 1 januari 34.452.425 34.443.081
Conversie van 5,25% obligaties 371.320 67.880
Conversie van 5,75% obligaties 13.975 21.225
Uitgeoefende stockopties 344.418 151.610
Omwisseling aandelen ex-Kondor Wessels Groep en Stevin Groep 100 4
35.182.238 34.683.800
Waarvan geplaatst via eigen aandelen in depot 729.713 231.375
Geplaatst per 31 december 34.452.525 34.452.425
Eigen aandelen in depot per 31 december 996.838 1.314.065
Stand winstgerechtigde aandelen per 31 december 33.455.687 * 33.138.360
Potentiële plaatsing uit hoofde van converteerbare obligatieleningen 134.000 564.640
Uitstaand na volledige conversie obligatieleningen 33.589.687 * 33.703.000
Potentiële plaatsing uit hoofde van optierechten 919.050 1.010.518
Uitstaand na volledige conversie en uitoefening optierechten 34.508.737 34.713.518
* Zie 2voetnoot op pagina 9.
e
8
h e t a a n d e e l v o l k e r w e s s e l s
Euronext
De aandelen VolkerWessels worden - als onderdeel van de Midkap index - verhandeld
op Euronext Amsterdam. Binnen Euronext maakt VolkerWessels onderdeel uit van de
fondsencategorie Next 150.
Wet Melding Zeggenschap
Per eind januari 2003 ligt volgens de meldingen in het kader van de Wet Melding
Zeggenschap 28,7% van het geplaatste kapitaal vast in pakketten van 5% of meer, en in
het aandelendepot. Er resteert dus circa 71% ter vrije handel (free float).
Aanmelder Datum Kapitaal % Aandelen % Certificaten %
Fortis nv 6 februari 1995 5,16 -- 5,16
Internationale Nederlanden Groep nv 2 april 2001 10,14 5,36 4,78
D. Wessels / Reggeborgh Beheer bv 15 september 1997 5,19 -- 5,19
Fidelity Low-Priced Stock Fund 26 november 2001 5,06 -- 5,06
Koninklijke Volker Wessels Stevin nv
(aandelen in depot) 10 januari 2003 3,13 -- 3,13
Belang Stichting Administratiekantoor van Aandelen
Koninklijke Volker Wessels Stevin nv is per 31 december 2002 91,72 91,72 --
Gegevens Euronext beurs Amsterdam (in euro's) 2002 2001
Beurskoers VolkerWessels einde jaar 19,21 22,50
Hoogste beurskoers VolkerWessels 31,50 26,85
Laagste beurskoers VolkerWessels 18,00 17,70
AEX-index einde jaar 322,73 506,78
AMX-index einde jaar 312,20 478,82
Next-100 einde jaar 540,27 800,47
Next-150 einde jaar 647,45 804,44
Gemiddelde dagomzet in aantal aandelen VolkerWessels * 54.386 45.355
Marktkapitalisatie einde jaar (in 1.000) 661.833 775.180
Na volledige conversie
obligatieleningen
Kerncijfers per gewoon aandeel van 2,50 (in euro's) 2002 2001 2002 2001
Aantal winstgerechtigde gewone aandelen (x 1.000) 33.374** 33.138 33.508** 33.703
Eigen vermogen 19,67 17,83*** 19,67 ***17,77
Cash flow 5,17 4,98 5,16 4,91
EBITA 5,32 4,99 -- --
EBIT 5,25 4,93 -- --
Winst 3,41 3,28 3,40 3,24
Dividend 1,35 1,30 -- --
Koers / winstverhouding ultimo 5,63 6,85
Dividend payout ratio 40% 40%
Winst (na conversie obligatieleningen en optierechten) 3,31 3,15
Gemiddeld aantal winstgerechtigde gewone aandelen (x 1.000) 33.560** 33.576 33.694** 33.576
EBITA 5,29 5,01 -- --
EBIT 5,22 4,95 -- --
Winst 3,39 3,30 3,39 3,25
Winst (na conversie obligatieleningen en optierechten) 3,30 3,16
* Electronic orderbook, single counted
** Stand per 31 december na correctie van de tot opmaken jaarrekening ingekochte eigen aandelen in depot
*** Cijfers zijn aangepast in verband met presentatiewijzigingen
---
h e t a a n d e e l v o l k e r w e s s e l s
Inkoop eigen aandelen
In 2002 zijn 412.486 aandelen ingekocht, waarmee een bedrag van 8,2 miljoen was
gemoeid. Verder is in januari 2003 een aantal van 81.640 aandelen ingekocht,
vertegenwoordigende een bedrag van 1,5 miljoen. Hiermee zijn de verplichtingen uit
hoofde van de verstrekte personeelopties afgedekt.
Intern reglement inzake voorwetenschap
Binnen VolkerWessels is een reglement inzake transacties in aandelen VolkerWessels
van kracht voor Raad van Commissarissen, Raad van Bestuur en overige daartoe aange-
wezen personen, waaronder stafmedewerkers, het management van de werkmaat-
schappijen en een aantal vaste adviseurs.
Belangrijke data
29 april 2003 Registratiedatum ten behoeve van stemrecht-volmacht
7 mei 2003 Algemene Vergadering van Aandeelhouders verslagjaar 2002
9 mei 2003 Ex-dividend notering
23 mei 2003 Betaalbaarstelling dividend
4 september 2003 Publicatie halfjaarcijfers 2003
1 0
b e r i c h t v a n d e r a a d v a n c o m m i s s a r i s s e n
Aan de Aandeelhouder
Bijgevoegd treft u het door de Raad van Bestuur opgestelde jaarverslag over het boekjaar
2002 aan. De jaarrekening over 2002, die door KPMG Accountants nv is gecontroleerd en
van een goedkeurende verklaring is voorzien, is in het jaarverslag opgenomen. De tekst van
de accountantsverklaring staat op pagina 94 van dit jaarverslag. De jaarrekening is door ons
met de externe accountant besproken en vervolgens vastgesteld in onze vergadering van
12 maart 2003.
In de op 7 mei 2003 te houden Algemene Vergadering van Aandeelhouders zullen wij u
voorstellen de jaarrekening over 2002 goed te keuren en het daarin door de Raad van
Bestuur verwoorde voorstel voor de winstbestemming en de winstverdeling vast te stellen.
De Raad van Commissarissen heeft reeds met deze voorstellen ingestemd.
Daarnaast zullen wij u verzoeken om de Raad van Bestuur décharge te verlenen voor
zijn bestuur over het boekjaar 2002 en de Raad van Commissarissen voor het uitgeoefende
toezicht in het afgelopen boekjaar 2002.
De Raad van Commissarissen is van mening dat de vennootschap in 2002 gegeven de
marktomstandigheden goed heeft gepresteerd, hetgeen heeft geleid tot een resultaat dat
in overeenstemming is met de eerder geformuleerde verwachting en doelstellingen.
Dit resultaat leidt tot een hogere winst per aandeel. Uitgifte van aandelen in verband met
de bestaande converteerbare obligatielening en de uitoefening van stockopties is
afgedekt met ingekochte aandelen, zodat er slechts een beperkte verwatering van de
winst per aandeel heeft plaatsgehad.
In 2002 hebben de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur zes keer gezamenlijk
vergaderd. Gesproken is onder meer over de strategie van de onderneming, alsmede de
daaruit voortvloeiende actiepunten en het risicoprofiel van de onderneming. De geformu-
leerde doelstellingen, de strategie en het beleid van de Raad van Bestuur zijn ten opzichte
van vorig jaar niet aangepast. In de vergaderingen is verder aandacht geschonken aan de
financiële positie van de vennootschap, het investerings- en acquisitiebeleid en aan de
volgende onderwerpen:
· de Parlementaire Enquête Bouwnijverheid, de onderzoeken van NMa en Justitie in het kader van
de Mededingingswet en de gevolgen daarvan voor de aanbestedingspraktijk in Nederland en de
werkmaatschappijen van VolkerWessels
· de algemene situatie in de bouwbranche in Duitsland en de gevolgen daarvan voor
werkmaatschappijen van het concern die in Duitsland actief zijn
· de gang van zaken bij een aantal grote projecten, waarbij het concern - al dan niet in samenwerking
met derden - is betrokken, zoals de HSL en de Betuwelijn
· het management development beleid van het concern
· de ontwikkeling van de orderportefeuilles van de werkmaatschappijen in de diverse sectoren
en landen waarin het concern actief is
· de door de Raad van Bestuur uitgevaardigde gedragscode en het integriteitsbeleid
· nieuwe contractvormen
· de situatie op de Nederlandse Antillen
· mogelijke en gerealiseerde overnames, strategische allianties en joint ventures
· de reorganisatie binnen de sector kabels en leidingen
· Corporate Governance
De Raad van Commissarissen heeft de financiële, publicitaire en structurele consequenties
van de Parlementaire Enquête Bouwnijverheid diepgaand besproken met de Raad van
Bestuur. De Raad van Commissarissen onderschrijft de beoordeling van de Raad van
Bestuur ten aanzien van deze problematiek en ondersteunt de door de Raad van Bestuur
gekozen aanpak.
De Raad van Commissarissen heeft in het verslagjaar goedkeuring gegeven aan het over-
nemen van een 55%-aandeel in de activiteiten van KPN Netwerk Bouw (thans
VolkerWessels Netwerk Bouw), het afstoten van het 20% belang in Railpro, de verkoop
van Homex Deuren, de overname van het Engelse bedrijf John Crowley Ltd, en het
afstoten van een 50% belang in Westo en gelieerde werkmaatschappijen. Tevens is
toestemming verleend voor het uitvoeren van collectief ontslag van werknemers bij
Visser & Smit Hanab bv dat noodzakelijk is geworden als gevolg van marktomstandig- 1 1
heden in de distributiemarkt.
b e r i c h t v a n d e r a a d v a n c o m m i s s a r i s s e n
Bovendien is door de Raad van Commissarissen goedkeuring verleend voor het
inkopen van maximaal 750.000 aandelen in verband met de afdekking van de
conversie van bestaande obligatieleningen en uitoefening van aandelenopties.
Recent is door de Raad van Commissarissen toestemming verleend voor het tekenen
van een Letter of Intent ter zake van de acquisitie van de activiteiten van Koehne
Gleisbau.
In het verslagjaar is de Audit Commissie van de Raad van Commissarissen tweemaal
bijeen geweest. De Audit Commissie bestaat uit drie afgevaardigden van de Raad van
Commissarissen, te weten de heren H. Rootliep, P.J. Kalff en P.O. Vermeulen. De Audit
Commissie heeft het halfjaarbericht en de jaarrekening besproken met de externe
accountant. Van deze besprekingen is verslag gedaan in de daaropvolgende
vergaderingen van de Raad van Commissarissen. Tijdens de vergaderingen van de
Raad van Commissarissen is daarnaast het functioneren van en de relatie met de
externe accountant besproken.
De Raad van Commissarissen heeft in het verslagjaar eenmaal vergaderd buiten
aanwezigheid van de Raad van Bestuur. Tijdens deze vergadering zijn het
functioneren, de samenstelling en de gewenste omvang van de Raad van Bestuur
geëvalueerd en besproken. Daarbij is tevens het eigen functioneren van de Raad van
Commissarissen geëvalueerd.
De Remuneratie Commissie van de Raad van Commissarissen, bestaande uit de heren
M.C. van Veen en H. Rootliep, heeft gedurende het verslagjaar eenmaal vergaderd in
aanwezigheid van de Voorzitter van de Raad van Bestuur. In deze vergadering zijn de
honorering en de verdere emolumenten van de leden van de Raad van Bestuur aan de
orde geweest. De Raad van Commissarissen heeft vervolgens de honorering en de ver-
dere emolumenten vastgesteld. Ten aanzien van het gevoerde remuneratiebeleid
wordt verwezen naar het remuneratieverslag op pagina 57.
Het in 2001 vastgestelde algemene profiel van de Raad van Commissarissen is in het
jaarverslag opgenomen op pagina 13. Het algemene profiel voor de leden van de
Audit Commissie en de Remuneratie Commissie is opgenomen op pagina 56.
Op grond van het geldende rooster van aftreden zullen de heren A.P.H. van Baardewijk
en H. Rootliep aftreden in mei 2003. De heer Rootliep is in verband met de statutaire
leeftijdsgrens herbenoembaar tot en met de algemene vergadering in mei 2004.
De wenselijkheid van herbenoeming van beide heren is besproken in de Raad van
Commissarissen waarbij werd geconcludeerd dat de bestuurlijke kennis en
ervaring van de beide heren van groot belang zijn voor de Raad. Tijdens de Algemene
Vergadering van Aandeelhouders in mei 2002 is reeds kennis gegeven aan de aandeel-
houders van het aanstaande aftreden van de beide heren als ook van het voornemen
van de Raad om de heren Van Baardewijk en Rootliep opnieuw te benoemen tot lid
van de Raad van Commissarissen. Tijdens deze Algemene Vergadering van
Aandeelhouders zijn de aandeelhouders in de gelegenheid gesteld om aanbevelingen
te doen voor het vervullen van de vacatures. Er zijn geen aanbevelingen ontvangen en
derhalve zal de Raad van Commissarissen de voordracht in de Algemene Vergadering
van Aandeelhouders in mei 2003 aan de orde stellen en aandeelhouders in de gele-
genheid stellen om eventueel bezwaar te maken tegen de voorgenomen herbenoe-
mingen. De Centrale Ondernemingsraad heeft met de voorgenomen herbenoemingen
ingestemd.
De Raad van Commissarissen spreekt ten slotte haar bijzondere waardering uit voor de
wijze waarop de Raad van Bestuur en alle overige medewerkers/sters zich voor de
onderneming hebben ingezet.
Rotterdam, 12 maart 2003
Namens de Raad van Commissarissen,
Ir. M.C. van Veen, voorzitter
1 2
P r o f i e l v a n d e l e d e n v a n d e r a a d v a n c o m m i s s a r i s s e n
Algemeen profiel van de Raad van Commissarissen van VolkerWessels
De Raad van Commissarissen van VolkerWessels heeft tot taak toezicht te houden op het
beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in de Vennootschap en
de met haar verbonden onderneming(en). Hij staat de Raad van Bestuur met raad terzijde.
De Raad van Commissarissen dient zodanig te zijn samengesteld dat de leden van de Raad
van Commissarissen ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de leden van de Raad van
Bestuur onafhankelijk kunnen opereren. Er wordt naar gestreefd dat de volgende
deskundigheden op een evenwichtige wijze in de Raad van Commissarissen zijn
vertegenwoordigd:
· kennis van productie en afzet van kapitaalgoederen, waarbij op projectmatige basis producten
worden ontwikkeld en gerealiseerd
· algemene bestuurlijke ervaring, zowel bij private ondernemingen als bij publiekrechtelijke
lichamen
· ondernemerschap en strategisch denken, welke ervaring onder meer is opgedaan in de
internationale zakenwereld
· fiscale, juridische en sociale vraagstukken
· financiering en financieel management van (ook) internationaal werkende ondernemingen
Bij vacatures zal getracht worden personen te vinden, die de deskundigheid die op dat
moment door de Raad van Commissarissen wordt gewenst, in de praktijk hebben
opgedaan en waarvan het karakter en de persoonlijkheid een opereren van de Raad van
Commissarissen als eensgezind college, met behoud van de individuele inbreng en
verantwoordelijkheid van de leden van de Raad van Commissarissen, niet in de weg staan.
Profiel van de leden van de Raad van Commissarissen van VolkerWessels
Ir. M.C. van Veen (1935), voorzitter, maakt deel uit van de Raad sedert 1985 en is
statutair aftredend in 2005. Hij is in 2001 herbenoemd. De heer Van Veen is per mei 1997
benoemd tot voorzitter. Hij is oud-voorzitter van de Raad van Bestuur van Koninklijke
Hoogovens nv en bekleedt commissariaten bij ABN AMRO Holding nv, Akzo-Nobel nv,
Imtech nv, Corus Group plc en een aantal bestuurlijke functies.
H. Rootliep (1933) maakt sedert 1989 deel uit van de Raad. Zijn laatste herbenoeming vond
plaats in 1999. Zijn statutaire termijn van aftreden is 2004. De heer Rootliep was voorheen
voorzitter van de Raad van Bestuur van Koninklijke Nedlloyd nv. Hij bekleedt nog een
commissariaat en een tweetal andere bestuurlijke functies.
Drs. A. Baan (1942) is per mei 2001 toegetreden tot de Raad. Hij kan worden
herbenoemd in 2005. Zijn statutaire termijn van aftreden is 2013. De heer Baan was voor-
heen lid van de Raad van Bestuur van Philips Electronics. Hij bekleedt nog een zestal
commissariaten en twee bestuurlijke functies.
Ir. A.P.H. van Baardewijk (1936) is per mei 1999 toegetreden tot de Raad. In het jaar 2003
kan hij herbenoemd worden. De statutaire termijn van aftreden is 2006. Voor zijn
toetreding was hij voorzitter van de Raad van Bestuur van Koninklijke Volker Wessels
Stevin nv. Hij bekleedt commissariaten bij IHC Caland nv en Van Oord Groep nv en
daarnaast nog een bestuurlijke functie.
Mr. P.J. Kalff (1937) is per mei 1997 toegetreden tot de Raad. Hij is in 2001
herbenoemd. De statutaire termijn van aftreden is 2008. Voor zijn toetreding tot de Raad
van Commissarissen van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv was hij commissaris van
Kondor Wessels Groep nv. Hij is oud-voorzitter van de Raad van Bestuur van ABN AMRO
Holding nv. Hij bekleedt commissariaten bij onder andere ABN AMRO Holding nv,
Hagemeijer nv en Stork nv. Daarnaast bekleedt hij nog een aantal andere commissariaten
en bestuurlijke functies.
Ir. P.O. Vermeulen (1947) maakt sedert 1996 deel uit van de Raad. In het jaar 2000 is hij
herbenoemd. Zijn statutaire termijn van aftreden is 2018. De heer Vermeulen is lid van de
Raad va.n Bestuur van nv Bank Nederlandse Gemeenten en bekleedt daarnaast nog een
achttal bestuurlijke functies
Van de commissariaten zijn de beursgenoteerde ondernemingen specifiek vermeld. 1 3
F o t o p a g i n a
F o t o p a g i n a
1 4
Verslag van de
Raad van Bestuur
S c h u t b l a d
1 5
F o t o p a g i n a R a a d v a n B e s t u u r
1 6
F o t o p a g i n a R a a d v a n B e s t u u r
1 7
verslag van de raad van bestuur
Kernpunten
· Resultaat voor interest en belastingen (EBIT) stijgt met 7,3% tot 175 miljoen
(2001: 163 miljoen)
· Resultaat voor belastingen stijgt met 6,3% tot 178 miljoen (2001: 167 miljoen)
· Nettowinst stijgt met 4,6% tot 114 miljoen (2001: 109 miljoen)
· Winst per aandeel stijgt met 4% tot 3,41 per aandeel (2001: 3,28 per aandeel) onder
invloed van een beperkte, tijdelijke verwatering
· Dividendvoorstel 1,35 per aandeel in contanten (2001: 1,30 in contanten)
· Orderportefeuille ultimo 2002 bedraagt: 3.707 miljoen (ultimo 2001: 3.588 miljoen)
· Verwachting 2003: 10 à 15% lager resultaat exclusief acquisities
Resultaten per sector
Bedrijfsopbrengsten EBIT
(in miljoenen euro's) 2002 2001 2002 2001
Bouw en Vastgoed 1.423 1.459 77 76
Infrastructuur 1.697 1.469 79 71
Specialismen 382 413 24 25
Niet gealloceerd 5 9
algemeen
De economische teruggang waarvan al in 2001 sprake was heeft zich in het verslagjaar
2002 voortgezet. De onduidelijke politieke situatie in Nederland en de onzekerheid ten
gevolge van de dreiging van een oorlog met Irak drukken een negatief stempel op de
mogelijkheden voor economisch herstel en de ontwikkelingen op de financiële
markten. Ook de bouwsector heeft zich in 2002 niet kunnen onttrekken aan deze
ontwikkelingen. Daarbij komt nog de invloed van de onzekerheid op de Nederlandse
aanbestedingsmarkt in de budgetsector ten gevolge van de Parlementaire Enquête
Bouwnijverheid. Ondanks deze ontwikkelingen heeft VolkerWessels, op basis van de
sterke orderportefeuille aan het begin van het jaar, in 2002 een verdere groei kunnen
realiseren.
De gerealiseerde groei vertaalt zich in:
· een toename van de bedrijfsopbrengsten van 3.103 miljoen in 2001 tot 3.313 miljoen
in 2002
· een stijging van het resultaat voor interest en belastingen van 163 miljoen in 2001 tot
175 miljoen in 2002
· een stijging van de nettowinst van 109 miljoen in 2001 tot 114 miljoen in 2002
De toename van de resultaten is vrijwel geheel autonoom tot stand gekomen, omdat
de verwerving in 2002 van het 55%-belang in VolkerWessels Netwerk Bouw
(de voormalige activiteiten van KPN Netwerk Bouw), geheel volgens verwachting, in
het verslagjaar maar een beperkte bijdrage heeft geleverd aan het concernresultaat.
John Crowley Ltd, een in december 2002 overgenomen onderneming actief op het
gebied van wegenbouw en -onderhoud in Engeland, zal vanaf 2003 in de consolidatie
worden betrokken.
Onderzoeken naar bouwsector
In het afgelopen jaar is door een drietal instanties een onderzoek ingesteld naar de gang
van zaken in de bouwsector in Nederland.
Het betreft onderzoeken van:
· De Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid
Dit onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van het besluit van de Tweede Kamer van
5 februari 2002.
1 8
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Het onderzoek richt zich op de aard en omvang van onregelmatigheden in de bouw, een
en ander te bezien tegen de achtergrond van de structuurkenmerken van de bouw-
sector. De Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid (PEC) heeft op
12 december 2002 verslag gedaan van haar onderzoek in het rapport 'De bouw uit de
schaduw'. De hoofdlijnen van onderzoek betroffen:
· de zogenaamde schaduwadministraties met afspraken over 'marktverdeling,
prijszetting en het noteren van onderlinge vergoedingen'
· onderzoeken van casuïstiek, zijnde onderzoek naar onregelmatigheden bij
specifieke projecten
· integriteitsaspecten
Het accent van het onderzoek van de Commissie heeft met name gelegen op de
zogenoemde GWW-sector (Grond-, Weg- en Waterbouw).
VolkerWessels is bij dit onderzoek betrokken vanwege onderzoek naar onregelmatig-
heden bij aanbestedingen bij dochteronderneming KWS (Koninklijke Wegenbouw
Stevin bv). Naar onze mening is het rapport van de Commissie een gedegen document
dat veel facetten van de aanbestedingsproblematiek behandelt.
De Commissie geeft een hard oordeel over alle verantwoordelijken inclusief de
bestuurders en het management van bouwbedrijven. Bestuur en management van
VolkerWessels nemen deze kritiek ter harte. Vooruitlopend op de onderzoeken en
conclusies van de Commissie zijn reeds eind 2001 richtlijnen aangescherpt en
maatregelen genomen die er toe moeten leiden dat de door de Commissie onderzochte
onregelmatigheden niet plaatsvinden.
De belangrijkste aanbevelingen van de Commissie, zoals het pleidooi voor 'nieuwe
zakelijkheid' (onder andere zakelijke verhoudingen, transparantie, realiteitszin en
vertrouwen) en de aandacht voor nieuwe contractvormen worden door ons van harte
onderschreven.
Op onderdelen plaatsen wij kanttekeningen bij het rapport. Zo wordt er dikwijls over de
gehele sector geschreven terwijl de bevindingen slechts een deel van de sector
betreffen. De Commissie gaat eraan voorbij dat veel projecten in de sector buiten de
sfeer van aanbesteding, op basis van onderhandeling of als ontwikkelende bouwer tot
stand komen. Ook is naar onze mening ten onrechte de suggestie gewekt dat er sprake
is van substantiële prijsopdrijving en daarmee benadeling van opdrachtgevers. Bij de
recente beantwoording door de Commissie van Kamervragen zien wij overigens een
meer genuanceerde opstelling ten aanzien van dit onderwerp.
Het rapport van de Commissie geeft in elk geval voldoende basis om te werken aan
verbetering van de bouwsector.
· De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa)
De onderzoeken van de NMa richten zich op ongeoorloofde marktafstemming in
de bouwsector vanaf 1998. Binnen VolkerWessels is onderzoek ingesteld bij
dochteronderneming KWS (Koninklijke Wegenbouw Stevin bv). Inmiddels zijn
boete-aanzeggingen of 'rapporten van bevindingen' ontvangen terzake van:
· het niet meewerken aan onderzoeken in het kader van doorzoekingen van de
NMa in kantoren van KWS
· samenwerking rondom asfaltcentrales in Noord-Nederland
· afstemming voorafgaande aan aanbestedingen in Noord-Nederland en
Noord-Holland
Boetes voor het weigeren van medewerking aan onderzoeken bedragen 4.500
per weigering. Aan KWS zijn vijf van dergelijke boetes opgelegd. De boetes in de
overige gevallen bedragen in het algemeen maximaal 10% van de 'betrokken omzet'
maar kunnen in bijzondere omstandigheden worden verhoogd tot 30%.
1 9
verslag van de raad van bestuur
Veroordeling door de NMa kan voor een bepaalde periode uitsluiting betekenen van
aanbestedingen, waarbij wordt opgemerkt dat volgens de bij NMa beschikbare
administratie (de 'Bos-administratie') vrijwel de gehele GWW-sector bij het maken van
marktordeningsafspraken betrokken zou zijn.
Tot nu toe heeft de NMa rapporten per project of samenwerkingsverband opgemaakt
waarbij de aanneemsom van het geselecteerde project respectievelijk de omzet van het
betreffende samenwerkingsverband als grondslag voor de voorgenomen boetes lijkt te
worden genomen.
VolkerWessels is in verweer gegaan tegen de boete-aanzeggingen en heeft de NMa
haar visie gegeven op de opgemaakte rapporten.
De uitkomst van de lopende juridische procedures is niet aan te geven. Er is in de
jaarrekening van 2002 geen voorziening getroffen voor mogelijk toekomstige
NMa-boetes.
· Het Openbaar Ministerie
Het strafrechtelijk onderzoek van het Openbaar Ministerie richt zich op ongeoorloofde
marktafstemming in de periode vóór 1998, op valsheid in geschrifte en op integriteits-
schendingen. Binnen VolkerWessels is dochteronderneming KWS (Koninklijke
Wegenbouw Stevin bv) onderwerp van onderzoek in dit kader. In een enkel geval is er
sprake van justitieel onderzoek naar de mogelijke betrokkenheid van medewerkers van
een dochtervennootschap bij integriteitschendingen respectievelijk valsheid in
geschrifte.
Eerder in dit verslag is al aangegeven dat binnen VolkerWessels maatregelen zijn
getroffen en richtlijnen zijn aangescherpt om onregelmatigheden te voorkomen.
Foto's + tekst van een medewerker
Strategie
De strategie van VolkerWessels is vooral gericht op verandering van de traditionele rol
van uitvoerende bouwer als leverancier van bouwcapaciteit in die van een concern dat
zich toelegt op het ontwerpen, ontwikkelen, bouwen en beheren van de gebouwde
omgeving. Vanuit een sterke marktpositie op de Nederlandse thuismarkt beoogt
VolkerWessels een verdere geografische spreiding in geselecteerde deelmarkten
binnen de drie sectoren:
· Bouw en Vastgoedontwikkeling
· Infrastructuur (wegen, spoor, water)
· Distributie en Netwerken (energie, datatransport)
In de praktijk betekent dit dat VolkerWessels verbreding zoekt in de voortbrengings-
keten door:
· het ontwikkelen van concepten op het gebied van stedenbouw en ruimtelijke ordening
· het integreren van ontwerp en uitvoering
· het tot stand brengen van samenwerkingsverbanden met publieke en private partijen
· het ontwikkelen van serviceconcepten op het gebied van de gebouwde omgeving en de
infrastructuur
2 0
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
De ontwikkeling van de 'oude' naar de 'nieuwe' bouwpraktijk verloopt in de verschillende
landen niet eenduidig. In Nederland wordt de vooruitgang die jaren geleden in het
Verenigd Koninkrijk is ingezet met het 'Rethinking Construction-initiatief', op ruime
afstand gevolgd. Hoewel op beleidsniveau nieuwe ontwikkelingen wel worden bepleit is
de praktijk nog vaak anders.
Waar opdrachtgevers soms vragen om meedenken en het mee-ontwikkelen van
waardecreatie, is tegelijkertijd veelal de laagste prijs de maatstaf, op basis van een
traditionele aanbesteding met gedetailleerd bestek. Deze aanpak leidt zeker niet tot een
optimale prijs/kwaliteitverhouding en/of de laagste `cost of ownership'.
In het verslagjaar is aan de invulling van de strategie onder meer als volgt vormgegeven:
· de verwerving van een 55%-belang in VolkerWessels Netwerk Bouw en de overname
van het Engelse wegen(onderhouds)bedrijf John Crowley Ltd
· de voorbereiding van de recent aangekondigde overname van de spoorbouwactiviteiten
van Koehne Gleisbau in Duitsland en enkele Midden-Europese landen
· de uitbreiding van wegenonderhoudscontracten in Canada
· het afsluiten van een tweetal meerjarige framework-contracten in het
Verenigd Koninkrijk
· de publiek/private samenwerkingsovereenkomst met de Gemeente
Eindhoven betreffende de grootscheepse herontwikkeling van het
Philips-terrein Strijp-S
De activiteiten van VolkerWessels Netwerk Bouw bestaan voornamelijk uit engineering,
service, beheer en aanleg van telecominfrastructuur ten behoeve van het vaste
telefoonnet in Nederland en (beperkt) in België. Met de verwerving van een meerder-
heidsbelang in deze onderneming heeft VolkerWessels een belangrijke stap gezet in de
realisatie van de strategische doelstelling om te komen tot vergroting van de activiteiten
op het gebied van service, beheer en onderhoud in het marktsegment Distributie en
Netwerken.
De overname van John Crowley Ltd, een onderneming die onder andere actief is op het
gebied van meerjarige contracten voor het wegenonderhoud in Groot Londen en Zuidoost-
Engeland, zorgt naast een vergroting van de service- en onderhouds-
activiteiten ook voor invulling van onze strategische doelstelling om te komen tot een
betere geografische spreiding van activiteiten.
Merkstrategie
In het verslagjaar is besloten om het merk VolkerWessels, als handelsnaam van Koninklijke
Volker Wessels Stevin nv, te profileren. Uitgangspunt hierbij is dat alle
aangesloten bedrijven in de praktijk op bescheiden wijze ook de handelsnaam van het
concern gebruiken op alle mogelijke huisstijldragers. Voorafgaand aan deze
zogenoemde `endorsementstrategie' is in het verslagjaar een nieuwe concernhuisstijl
vervaardigd die de krachtenbundeling van VolkerWessels tot uitdrukking brengt. In het
lopende jaar is een aanvang gemaakt met de introductie van de nieuwe huisstijl en de
toevoeging van de naam VolkerWessels op uitingen van de concernonderdelen.
2 1
verslag van de raad van bestuur
Doelstellingen
De concernstrategie is vertaald in een aantal financiële doelstellingen voor de periode
2000-2004:
· Een operationele marge voor belastingen van ten minste 5% van de bedrijfsopbrengsten
· Een rentabiliteit van ten minste 17,5% na belastingen van het eigen vermogen
· Een groei van de nettowinst met gemiddeld 8-10% per jaar over deze periode
· Een minimale EBIT-bijdrage van de concernonderdelen van 14% gerelateerd aan het totaal
werkzaam (geïnvesteerd) vermogen
· Een EBIT-bijdrage uit het buitenland in 2004 van ten minste 25% van de totale EBIT
· Een EBIT-bijdrage in 2004 van ten minste 25% van de totale EBIT uit activiteiten op het
gebied van beheer, service, onderhoud en andere meerjarige opdrachten
· Een dividend in contanten van circa 40% van de nettowinst
De resultaten die in het verslagjaar zijn behaald laten zich als volgt met de gestelde
financieel-strategische doelstellingen vergelijken:
2002 Doelstelling
% %
Operationele marge voor belastingen 5,3 Minimaal 5
Rentabiliteit eigen vermogen (na belastingen) 19,3 17,5
Gemiddelde jaarlijkse nettowinst groei 8,3* 8-10
EBIT-bijdrage uit service, beheer en meerjarige contracten 16 In 2004: 25
EBIT-bijdrage uit buitenlandse activiteiten inclusief export 11 In 2004: 25
Dividend(voorstel) in % van de nettowinst 40 Circa 40
* Gemeten over de periode 2000-2002
EBIT-bijdrage van concernonderdelen gerelateerd aan het werkzaam vermogen
(doelstelling ten minste 14%):
2002 2001
Bouw en Vastgoed 11,9% 16,2%
Infrastructuur 57,7% 55,5%
Specialismen 17,5% 17,7%
Bedrijfsopbrengsten en orderportefeuille
Bedrijfsopbrengsten
De bedrijfsopbrengsten zijn in 2002 toegenomen met 210 miljoen tot 3,3 miljard
(2001: 3,1 miljard). De bedrijfsopbrengsten over het jaar 2002 zijn als volgt te
specificeren:
Naar sectoren
(in miljoenen euro's) 2002 % 2001 %
Bouw en Vastgoed 1.423 41 1.459 44
Infrastructuur 1.697 48 1.469 44
Specialismen 382 11 413 12
Totaal 3.502 100 3.341 100
Af: Intercompany 189 238
Bedrijfsopbrengsten 3.313 3.103
2 2
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Geografisch
(in miljoenen euro's) 2002 % 2001 %
Nederland 2.803 80 2.631 79
Duitsland 399 11 393 12
Overig buitenland 300 9 317 9
Totaal 3.502 100 3.341 100
Af: Intercompany 189 238
Bedrijfsopbrengsten 3.313 3.103
Van de in 2002 gerealiseerde groei in de bedrijfsopbrengsten van 210 miljoen (6,8%)
vloeit 85 miljoen (2,8%) voort uit autonome groei en is 168 miljoen (5,4%) het gevolg
van het in de consolidatie opnemen van in 2002 afgeronde acquisities. Het effect van het
uit de consolidatie nemen van de in 2002 afgeronde desinvesteringen bedraagt
43 miljoen (-1,4%).
Orderportefeuille
De orderportefeuille (getekende opdrachten en projecten uit eigen ontwikkeling waarmee
in 2003 wordt begonnen) is als volgt samengesteld:
Naar sectoren
(in miljoenen euro's) 2002 2001
Bouw en Vastgoed 2.209 2.129
Infrastructuur 1.569 1.425
Specialismen 164 142
Totaal 3.942 3.696
Af: Intercompany 235 108
Orderportefeuille 3.707 3.588
Geografisch
(in miljoenen euro's) 2002 2001
Nederland 3.188 3.029
Duitsland 379 386
Overig buitenland 375 281
Totaal 3.942 3.696
Af: Intercompany 235 108
Orderportefeuille 3.707 3.588
De werkvoorraad (zijnde de orderportefeuille en het opdrachtenpotentieel op basis
van grondposities en lopende onderhandelingen) bedraagt circa 7,5 miljard
(2001: 7,5 miljard).
De stijging van de orderportefeuille in de sector infrastructuur wordt veroorzaakt door het
in de consolidatie opnemen van VolkerWessels Netwerk Bouw ( 187 miljoen). Autonoom
is de orderportefeuille met 95 miljoen afgenomen ten gevolge van de productie uit het
aandeel van de grote infrastructurele werken in Nederland.
2 3
F o t o p a g i n a
2 4
F o t o p a g i n a
2 5
verslag van de raad van bestuur
Resultaat
De toename van het resultaat over 2002 is overeenkomstig de eerder uitgesproken
verwachting.
Het resultaat voor interest en belastingen (EBIT) is in 2002 gestegen met 7,3% tot
175 miljoen (2001: 163 miljoen). De winst na belastingen is toegenomen met 4,6%
tot 114 miljoen (2001: 109 miljoen).
Naar sectoren
EBIT(in miljoenen euro's) 2002 2001
Bouw en Vastgoed 77 76
Infrastructuur 79 71
Specialismen 24 25
Niet gealloceerd 5 9
EBIT totaal 175 163
Geografisch
EBIT(in miljoenen euro's) 2002 2001
Nederland 165 159
Duitsland 0 4
Overig buitenland 15 17
Niet gealloceerd 5 9
EBIT totaal 175 163
Ondanks de voortdurende mindere marktomstandigheden in Duitsland hebben de
Duitse concernondernemingen hun resultaat in 2002 kunnen verbeteren. De in 2000
ingezette reorganisatiemaatregelen die in 2001 verder zijn geïntensiveerd, lijken in het
verslagjaar hun eerste vruchten af te werpen.
Het resultaat in het Verenigd Koninkrijk is in het verslagjaar beïnvloed door een slecht
resultaat op een van de waterbouwwerken. Daarnaast hebben gemaakte aanloop-
kosten die samenhangen met de sterke groei van activiteiten op het gebied van
spoorwegonderhoud en spoorvernieuwing in de komende jaren, een negatieve
weerslag gehad op de resultaten.
De concernonderdelen in de Verenigde Staten en Canada hebben het jaar met een
positief resultaat afgesloten. De uitbreiding van de meerjarige contracten voor wegen-
onderhoud in de provincie Alberta alsmede de resultaten van de activiteiten op het
gebied van landdevelopment liggen ten grondslag aan de positieve resultaten.
Met ingang van 1 juli 2002 zijn de resultaten van VolkerWessels Netwerk Bouw
meegeconsolideerd. Overeenkomstig de verwachting heeft VolkerWessels Netwerk
Bouw over 2002 slechts beperkt bijgedragen aan het concernresultaat.
Valuta-effecten hebben het resultaat in het verslagjaar met circa 0,8 miljoen negatief
beïnvloed.
2 6
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
De samenstelling van de operationele marge (EBIT uitgedrukt in een percentage van de
bedrijfsopbrengsten) is als volgt:
Naar sectoren
(in procenten) 2002 2001
Bouw en Vastgoed 5,4 5,2
Infrastructuur 4,7 4,8
Specialismen 6,3 6,0
Concern 5,3 5,3
Geografisch
(in procenten) 2002 2001
Nederland 5,9 6,1
Duitsland 0 1,0
Overig buitenland 4,8 5,2
Concern 5,3 5,3
Presentatiewijzigingen in de jaarrekening
VolkerWessels streeft ernaar de financiële berichtgeving van de onderneming
transparanter te maken en beter inzicht te geven in de resultaatontwikkeling en
vermogenspositie. In verband hiermee is er een aantal wijzigingen in de gepresenteerde
cijfers doorgevoerd. De wijzigingen betreffen:
· (Geconsolideerde) Balans voor winstbestemming
In overeenstemming met ontwikkelingen op het gebied van de verslaggeving, zowel in
Nederland als internationaal, wordt het voorgestelde dividend aan aandeelhouders niet
meer in de balans als kortlopende schuld verwerkt, maar als onderdeel van het eigen
vermogen verantwoord. De vergelijkende cijfers zijn overeenkomstig aangepast.
Het eenmalige effect van deze presentatiewijziging op het eigen vermogen en kort-
lopende schulden ultimo 2001 bedraagt 43 miljoen.
· Overzicht van wijzigingen in het eigen vermogen
Vooruitlopend op de toekomstige wetswijzigingen in verband met uitvoering
International Accounting Standards (IAS), is in de jaarrekening 2002 naast de
geconsolideerde balans, winst- en verliesrekening en kasstroomoverzicht, een overzicht
van wijzigingen in het eigen vermogen toegevoegd.
Dividend
Het dividendvoorstel over 2002 is overeenkomstig het beleid in voorgaande jaren
40% van de nettowinst en bedraagt 1,35 per aandeel in contanten (2001: 1,30 per
aandeel).
Ontwikkelingen in de sector bouw en vastgoed
In de markten Bouw en Vastgoed concentreert VolkerWessels zich op het ontwerpen,
ontwikkelen, realiseren, beheren en in stand houden van de gebouwde omgeving.
2 7
verslag van de raad van bestuur
Marktsituatie Nederland
De productie in Nederland laat volgens cijfers van het Economisch Instituut voor de
Bouwnijverheid (EIB) het volgende beeld zien:
(in miljoenen euro's) *2003 *2002 **2001
Woningbouw
Nieuwbouw 9.050 9.250 9.671
Herstel en verbouw 5.850 5.800 5.686
Utiliteitsbouw
Nieuwbouw 7.150 8.150 8.420
Herstel en verbouw 3.700 3.800 3.742
Onderhoud gebouwen 8.450 8.300 8.184
* Raming.
** EIB-bewerking van voorlopige CBS-cijfers.
Woningbouw
De conjunctureel neerwaartse spiraal heeft in het verslagjaar voor een daling in de
bouwproductie gezorgd. Volgens cijfers van het EIB is het bouwvolume met 2%
gedaald. De nieuwbouwproductie is met 4,5% teruggelopen.
Toch is de daling van de nieuwbouwproductie van woningen kleiner dan gedacht.
De afname is bovendien enigszins gecompenseerd door herstel- en verbouwwerkzaam-
heden die in 2002 met 2% zijn toegenomen. Het EIB verwacht ook voor het lopende jaar
nog geen herstel. De nieuwbouw zal waarschijnlijk met 2% dalen. Herstel en verbouw
van woningen stijgt volgens de prognoses met ongeveer 1%.
Foto's + tekst van een medewerker
Het ministerie van VROM schetst een soortgelijk beeld in het rapport 'Bouwprognoses
2002-2007'. Verwacht wordt dat de totale productiewaarde in de woningbouw in 2003
zal uitkomen onder een bedrag van 15 miljard. In de jaren 2004 en later wordt weer
een toename van de productiewaarde verwacht, met ruim 5% per jaar.
Utiliteitsbouw
De utiliteitsbouw heeft eveneens hinder ondervonden van de marktomstandigheden.
In de utiliteitsbouw is de productie in het segment nieuwbouw in het verslagjaar met
3% gedaald, vooral door de ontwikkeling op de kantorenmarkt. De herstel- en
verbouwwerkzaamheden zijn volgens de ramingen van het EIB met 1,5% toegenomen.
Somberder is het EIB over de utiliteitsbouw in het lopende jaar. Naar verwachting zal,
vooral vanwege de sterk verslechterde conjunctuur, de toegenomen leegstand en de
beperkte investeringsbereidheid van bedrijven, de nieuwbouw van utiliteitsgebouwen
met 12,5% afnemen.
Het rapport Bouwprognoses 2002-2007 van het Ministerie van VROM vermeldt voor
de utiliteitsbouw in 2002 een daling van het bouwvolume tot 12 miljard. Dit wordt
volledig ingegeven door een teruggang in de nieuwbouw van 4,3%. Ook voor de
middellange termijn wordt een daling verwacht van het bouwvolume voor de utiliteits-
bouw, na de sterke stijging eind jaren negentig en in 2001. Verwacht wordt een daling
met gemiddeld 0,9% per jaar.
2 8
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Marktsituatie Duitsland
De malaise in de Duitse bouw duurt voort. Het gebrek aan vertrouwen in de Duitse
economie heeft geleid tot een rem op investeringen in onroerend goed, bij zowel
particuliere als zakelijke opdrachtgevers. De grote werkloosheid (ruim 4,6 miljoen
volgens cijfers uit februari 2003) is debet aan deze groeiende onzekerheid en
terughoudendheid waardoor herstel van de bouwproductie wordt belemmerd.
De vanuit de politiek aangekondigde maar uitgebleven hervormingen op fiscaal terrein en
het gebrek aan een flexibele arbeidsmarkt zijn voor de Duitse bouwsector de
grootste struikelblokken gebleken om tot goede resultaten te komen.
Alle sectoren hebben hun omzet zien teruglopen. Volgens berekeningen van het instituut
Deutsche Bauindustrie is de omzet in de woningbouw (-5,9%) en utiliteitsbouw (-7,2%) in
Duitsland in 2002 aanzienlijk gedaald tot een niveau van respectievelijk 27,4 miljard
(woningbouw) en 32,1 miljard (utiliteitsbouw).
De overstromingen die het openbare leven in delen van Duitsland in 2002 stillegden,
hebben ondanks de geïndiceerde miljardenprogramma's voor bouwinvesteringen niet tot
concrete resultaten voor de bouwnijverheid geleid. De voorspelde 'bouw-boom' in de over-
stromingsgebieden is daarmee uitgebleven.
Het jaar 2002 is het zevende achtereenvolgende jaar waarin de Duitse bouw-
productie afneemt. De sector zal zich er op moeten richten dat herstel naar niveaus van
voorgaande jaren niet realistisch is. Gerelateerd aan het aandeel in het bruto nationaal
product ligt de productie in de bouwsector in Duitsland in vergelijking met andere
Europese landen op eenzelfde niveau. Structurele afbouw van capaciteit is derhalve een
voorwaarde voor herstel.
Resultaten Nederland
De bouw- en vastgoedondernemingen van VolkerWessels in Nederland hebben
ondanks de tegenvallende conjunctuur een goed jaar gekend. Bij lagere bedrijfs-
opbrengsten (-3,8%) zijn de resultaten op niveau gebleven. De orderportefeuille is met
5% gestegen tot 1.877 miljoen.
De verdeling van de bedrijfsopbrengsten naar activiteit ziet er als volgt uit:
(in miljoenen euro's) 2002 2001
Nederland Buitenland Totaal Nederland Buitenland Totaal
Bedrijfsopbrengsten
Woningbouw 651 142 793 639 140 779
Utiliteitsbouw 381 161 542 457 155 612
Industriebouw 88 - 88 68 - 68
Bouw en vastgoed 1.120 303 1.423 1.164 295 1.459
EBITA 78 76
EBITA marge in % 5,4 5,2
EBIT 77 76
EBIT marge in % 5,4 5,2
2 9
F o t o p a g i n a
3 0
F o t o p a g i n a
3 1
verslag van de raad van bestuur
De bouwondernemingen van VolkerWessels in Nederland hebben in 2002 circa 3.356
wooneenheden opgeleverd (2001: 3.344), waarvan 1.520 (2001: 2.213) in eigen
ontwikkeling. Het aantal wooneenheden uit eigen ontwikkeling in aanbouw bedraagt
per 31 december 2002 1.955 eenheden (31 december 2001: 2.474 eenheden).
In het verslagjaar is opnieuw veel aandacht besteed aan onderwerpen als bouw-
procesverbetering en de beperking van faalkosten. Een ander speerpunt in 2002 was de
ontwikkeling van de zogenoemde VWS 540-woning. Dit is een betaalbare, ruime en
comfortabele eengezinswoning voor zowel de huur- als koopsector. In Almere zijn in het
verslagjaar al 174 van deze woningen in ontwikkeling genomen. Aangezien met dit
nieuwe woningconcept direct wordt ingespeeld op de grote behoefte in de woning-
markt naar betaalbare woningen, wordt ook voor de komende jaren veel van dit concept
verwacht.
In het verslagjaar is binnen de bouw en vastgoedondernemingen een accent-
verschuiving naar de woningbouwsector waarneembaar. De ontwikkelingen in de
utiliteitsbouw zijn, in overeenstemming met de trend in de markt, hierbij achter-
gebleven. Binnen de utiliteitsbouw ontstond een tendens naar grotere werken. In het
verslagjaar is een aanvang gemaakt met de bouw van de Millennium Tower in
Amsterdam. Bij dit project werken de concernonderdelen IBB Kondor, Wessels Zeist,
Visser & Smit Bouw, Aveco de Bondt en Westo Prefab Betonsystemen nauw samen.
VolkerWessels streeft bij omvangrijke en kleinere projecten zoveel mogelijk naar een
integrale aanpak waarbij alle disciplines, van ontwerp tot afbouw, worden
gebundeld en projecten volledig in eigen beheer worden ontwikkeld. Dit betekent
dat bedrijven uit de bouw- en vastgoedsector ook intensief samenwerken met
werkmaatschappijen die actief zijn in de sectoren infrastructuur en specialismen.
Foto's + tekst van een medewerker
Een goed voorbeeld hiervan is het Paleiskwartier in 's-Hertogenbosch waar een groot
aantal VolkerWessels-ondernemingen in een meerjarig project samenwerkt aan
de realisatie van 1.400 woningen, 180.000 m2 kantoren en 30.000 m2, bestemd voor
horeca, winkels en cultuur. In het verslagjaar zijn in dit gebied het Huis den Bosch
(11.000 m kantoorruimte en een deel van de appartementen), een deel van de
2
Armada-appartementen en de openbare parkeergarage, gesitueerd onder een
waterbassin, opgeleverd.
In februari van het verslagjaar is in een Publiek Private Samenwerking (PPS) met de
gemeente Eindhoven en Philips een overeenkomst getekend voor de herontwikkeling
van 'Strijp-S'. Het Philips-terrein in het hart van Eindhoven ondergaat een metamorfose
gedurende een periode van 10 tot 15 jaar. Deze ontwikkeling omvat circa 400.000 m2
wonen, werken en voorzieningen. De herontwikkeling omvat de instandhouding van
125.000 m2 monumenten.
Aan het begin van 2002 heeft Kondor Wessels Projecten samen met derden het
DSM-terrein in Maarssen verworven. Dit 16 hectare grote terrein zal na grootscheepse
sanering worden herontwikkeld voor woningbouw.
In Enschede is Te Pas Bouw in het verslagjaar begonnen met de wederopbouw van een
deel van het centrumgebied dat door de vuurwerkramp is getroffen. Aannemersbedrijf
v/h Boele & Van Eesteren nam deel aan de combinatie die het ING House heeft
gerealiseerd, het nieuwe hoofdkantoor van ING aan de Amsterdamse ringweg.
3 2
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Ook is het bedrijf in het verslagjaar in Rotterdam, samen met bouwbedrijf Stam + De
Koning, begonnen aan de bouw van de hoogste van de drie Waterstadtorens. Rottinghuis'
Aannemingsbedrijf heeft in het verslagjaar Zernikeborg opgeleverd, een markant, ellips-
vormig gebouw dat onderdeel uitmaakt van de Rijksuniversiteit Groningen.
De werkvoorraad ultimo 2002, die besloten ligt in het bezit aan bouwterreinen
respectievelijk bouwrechten in Nederland, heeft betrekking op een totale hoeveelheid
wooneenheden van 16.500 en 857.000 m2 commerciële ruimte. Hierbij wordt opgemerkt
dat projecten ten gevolge van het steeds moeizamere traject van vergunningen en plan- en
inspraakprocedures in toenemende mate worden uitgesteld. VolkerWessels speelt op
deze onzekerheden in door samenwerking met pensioenfondsen, grote investeerders en
collega-vastgoedontwikkelaars. Op deze manier wordt een betere spreiding over de
verschillende projecten gerealiseerd. VolkerWessels wil verder de verwachte teruggang in
de utiliteitsbouw compenseren door nadrukkelijk te investeren in de ontwikkeling van
woningen voor het goedkope segment en de huursector. Daarbij biedt de huursector en
de lagere en middenprijsklasse nog voldoende perspectief. Ook binnenstedelijke
herontwikkeling heeft goede vooruitzichten.
Resultaten Duitsland
De Duitse bouwbedrijven van VolkerWessels komen in het verslagjaar uit op een totaal aan
bedrijfsopbrengsten van 303 miljoen (2001: 295 miljoen). Hiervan heeft 142 miljoen
(2001: 140 miljoen) betrekking op woningbouw. Deze verhoging wordt veroorzaakt door
extra opbrengsten uit projecten die in samenwerking met andere aannemers zijn
uitgevoerd.
Deze bedrijfsopbrengsten zijn gerealiseerd door een zestal VolkerWessels-
ondernemingen op de Duitse markt. De bedrijven zijn gevestigd in Nordrhein-Westfalen,
de regio Berlijn-Brandenburg, in Sachsen en München. Vanuit deze vestigingen worden
ook in andere deelstaten projecten uitgevoerd.
In het verslagjaar hebben de Duitse bouwondernemingen van VolkerWessels in de
woningbouw het accent verlegd van de rol van generiek bouwbedrijf naar die van een meer
gedelegeerd ontwikkelaar van bouwprojecten. Hierbij wordt de planontwikkeling, de
uitvoering van bouwprojecten en ook dikwijls de verkoop, onder verantwoordelijkheid van
deze ondernemingen (zonder grondrisico) gerealiseerd.
De eerder ingezette reorganisatie binnen de Duitse bouwactiviteiten van VolkerWessels
heeft in het verslagjaar geresulteerd in een lager gemiddeld aantal medewerkers.
De Kondor Wessels-ondernemingen telden in het verslagjaar 407 medewerkers
(2001: 550), terwijl de Trapp-bedrijven (inclusief de medewerkers in de sector
infrastructuur) in het verslagjaar werk boden aan 786 medewerkers (2001: 812).
Om de nog steeds slechte marktsituatie het hoofd te kunnen bieden is in het verslagjaar
een begin gemaakt met een programma waarbij kostenzekerheid en risicobeheersing
centraal staan. In 2002 is een nieuw risicomanagementsysteem voorbereid en ingevoerd
dat zich richt op het beheersen van de bedrijfsvoeringsrisico's en dat standaarden
vastlegt op het gebied van calculatie, contractvorming, werkvoorbereiding, uitvoering en
documentatie. Dit systeem sluit aan op het al eerder ingevoerde kwaliteits-
managementsysteem.
3 3
verslag van de raad van bestuur
Een van de belangrijkste werken in het verslagjaar betreft de bouw van de Nederlandse
ambassade in Berlijn. Aan dit complexe en omvangrijke werk wordt gewerkt door een
combinatie van Kondor Wessels- en Trapp-bedrijven.
Bij de Trapp-ondernemingen zijn goede resultaten geboekt met de omslag van generie-
ke bouwbedrijven naar sterk gespecialiseerde bouwondernemingen, met name in de
utiliteitsbouw (distributiecentra en bouw van supermarkten). Trapp Baugesellschaft
Wesel realiseerde in het verslagjaar het Cargo Center Süd voor het Vliegveld Stuttgart.
Dit cargocenter huisvest onder andere Lufthansa, Air France en een twintigtal
luchtvrachtbedrijven en bestaat uit een grote fabriekshal van 23.100 m2, 14.000 m
---
kantoorgebouwen, een parkeergarage voor 480 voertuigen en 17.000 m2 buitengebied.
De werkvoorraad van de Duitse bedrijven van VolkerWessels is in 2002 nagenoeg gelijk
gebleven.
Ook in en rondom München en Frankfurt worden steeds meer opdrachten
verkregen. Met partners zijn in strategische allianties gezamenlijk woningbouw-
projecten ontwikkeld die door VolkerWessels-bedrijven worden uitgevoerd.
In Duitsland zijn in het verslagjaar 257 (2001: 307) woningen uit eigen ontwikkeling
opgeleverd. Het aantal opgeleverde woningen in opdracht van derden is in 2002
gedaald tot 592 (2001: 623). Het aantal wooneenheden uit eigen ontwikkeling in
aanbouw bedraagt 219 (31 december 2001: 241). De teruggang in 2002 is in
overeenstemming met de marktontwikkeling. Bij de Trapp-bedrijven is de ontwikkeling
naar een meer bouwteam gerichte aanpak waarvan al in 2001 sprake was, verder voort-
gezet in 2002.
Ontwikkelingen in de sector infrastructuur
In de sector infrastructuur concentreren de werkmaatschappijen van VolkerWessels
zich op het ontwerpen, ontwikkelen, realiseren en in stand houden van infrastructuur.
Marktsituatie Nederland
Het EIB schetst het volgende beeld van de bouwproductie in Nederland in de
sector infrastructuur:
(in miljoenen euro's) 2003 * 2002 * 2001 ** 2000
Nieuwbouw en herstel 7.450 7.500 7.618 6.904
Onderhoud 4.150 4.150 4.169 3.842
* Raming.
** EIB-bewerking van voorlopige CBS-cijfers.
Na vijf jaar van sterke groei met een gemiddeld groeicijfer van 6% is de productie in
2002 in de sector Grond-, Water- en Wegenbouw aldus de EIB-cijfers licht terug-
gevallen. Volgens de berekeningen is de productie in het verslagjaar met een daling van
1% enigszins achtergebleven bij de verwachtingen. Die daling was iets groter in de
sector nieuwbouw en herstel (1,5%) dan in de sector onderhoud (0,5%). Het EIB noemt
terughoudendheid van opdrachtgevers bij aanbestedingen als gevolg van de
Parlementaire Enquête Bouwnijverheid als een van de belangrijke oorzaken. Ook
vertraging bij uitgifte van projecten ten gevolge van invoering van het BTW-compensa-
tiefonds per 1 januari 2003 speelt een rol.
Het EIB voorziet voor 2003 wederom een lichte daling in de productie van nieuwbouw
en herstel (0,5 %). Volgens de prognoses blijft de productie in de sector onderhoud
gelijk. Op de middellange termijn verwacht het EIB dat het productieniveau van de
GWW-sector licht zal stijgen.
3 4
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Aangezien GWW-investeringen voornamelijk via het budgetmechanisme tot stand komen,
kan een indicatie van de toekomstige groei van GWW-investeringen verkregen worden via
de rijksbegrotingen, aldus het rapport 'Bouwprognoses 2002-2007' (Ministerie VROM).
Voor overige investeringen zijn geen goede indicatoren beschikbaar. Prognoses GWW
dienen dan ook met de nodige voorzichtigheid te worden betracht. Ook voor plannen in de
begroting geldt dat er door politieke keuzes en procedures vertragingen kunnen optreden.
De implementatie van de Noord-Zuidlijn in de regio Amsterdam is hiervan een voorbeeld.
Het VROM-rapport gaat uit van een niveau van ruim 7,5 miljard aan investeringen in de
sector GWW in het verslagjaar.
Resultaten infrastructuur
De bedrijfsopbrengsten in de sector infrastructuur zijn met 15% gestegen tot
1.697 miljoen.
De verdeling van de bedrijfsopbrengsten naar activiteit ziet er als volgt uit:
(in miljoenen euro's) 2002 2001
Nederland Buitenland Totaal Nederland Buitenland Totaal
Bedrijfsopbrengsten
Wegen 532 226 758 493 242 735
Spoorwegen 239 71 310 191 61 252
Netwerken 336 21 357 199 33 232
Beton- en waterbouw 194 78 272 171 79 250
Infrastructuur 1.301 396 1.697 1.054 415 1.469
EBITA 79 72
EBITA marge in % 4,7 4,9
EBIT 79 71
EBIT marge in % 4,7 4,8
De markten voor spoor-, beton- en waterbouw hebben zich in het verslagjaar positief
ontwikkeld. Met name de grote projecten als de Hoge Snelheids Lijn (HSL-Zuid) en de
Betuweroute hebben in het verslagjaar voor verschillende werkmaatschappijen opnieuw
belangrijk bijgedragen aan het productievolume. In het verslagjaar is de Rotterdamse
Beneluxmetrolijn opgeleverd, waarvoor onder andere Volker Stevin Rail & Traffic,
Boele & Van Eesteren, Van Hattum en Blankevoort, HOMIJ Technische Installaties en
wegenbouwbedrijf Van Kessel actief zijn geweest.
De resultaten op het gebied van spoorbouw en onderhoud hebben zich het afgelopen
jaar positief ontwikkeld op het gebied van nieuwbouw en vernieuwbouw.
Op het gebied van Storingen & Onderhoud is het marktaandeel gehandhaafd. Door een
verdergaande professionalisering van de organisatie zijn de bedrijfsprocessen verder
verbeterd en veiliger geworden met als gevolg een voor de opdrachtgever en het bedrijf
beter resultaat. Volker Stevin Rail & Traffic is, net als de concernonderdelen Van Hattum en
Blankevoort en KWS, met andere combinanten vertegenwoordigd in HSL InfraRail.
Deze combinatie realiseert, op basis van een design & construct-contract, op diverse
locaties de aansluiting van de HSL-tracés op het bestaande (spoorweg)net. Volker Stevin
Rail & Traffic is betrokken bij de realisatie van spoor, beveiliging, bekabeling, bovenleiding,
tractievoeding en telecom.
In 2002 zijn werken in uitvoering genomen in het kader van de realisatie van
de Betuweroute. Het betreft aansluitingen op het bestaande spoorwegnet en de
elektrificatie van de havenspoorlijn.
Daarnaast levert Volker Stevin Rail & Traffic een bijdrage aan X-pact. Hierin wordt samen
met Strukton Systems, BAM NBM Rail, Holland Railconsult en Arcadis Railinfra en samen
met opdrachtgever ProRail gewerkt aan het beveiligen van een groot deel van ruim
500 spoorwegovergangen in Nederland die nog met spoorbomen zijn beveiligd.
3 5
F o t o p a g i n a
3 6
F o t o p a g i n a
3 7
verslag van de raad van bestuur
De bedrijven in de sector beton- en waterbouw hebben een goed jaar achter de rug,
vooral vanwege de deelname aan de uitvoering van de megaprojecten Hoge Snelheids
Lijn (HSL-Zuid) en de Betuweroute.
Een opvallend werk is verder het Markt-Maasproject in Maastricht; Van Hattum en
Blankevoort bouwt hier samen met het bouwbedrijf Van Kan-Jongen een 500 meter
lange verkeerstunnel langs de Maas, terwijl Van Kan-Jongen de bestaande parkeer-
garage onder 't Vrijthof vernieuwt. In Duitsland heeft Van Hattum en Blankevoort
gewerkt aan het afzinken van een tunnel in Rostock en aan het project Emstsperrwerk.
In 2002 werd door Van Hattum en Blankevoort een belangrijke bijdrage geleverd aan de
totstandkoming van de kunstwerken in het tracé van rijksweg A5, die de A9 en A4 met
elkaar verbindt.
De markt in de sector wegenbouw staat onder druk, doordat tengevolge van
onzekerheid in de markt projecten soms ruim onder de kostprijs worden aangeboden.
Wegenbouwer KWS ondervindt daarvan de invloed. KWS werkte in 2002 in het hele
land aan vele groot- en kleinschalige projecten.
KWS heeft bijdragen geleverd aan onder meer de HSL-Zuid, de Betuweroute, de vijfde
baan van Schiphol en de nieuwe rijksweg A5. Ook introduceerde KWS in 2002 na
eerdere proefprojecten de tweelaags asfaltspreidmachine op een project voor
Rijkswaterstaat in Alkmaar. De onderneming heeft van het Duitse Kirchner een
Nederlandse licentie verkregen voor deze machine, die niet alleen aanzienlijk sneller
werkt dan de traditionele machines maar ook een betere kwaliteit asfalt levert doordat
er twee asfaltlagen van verschillende samenstelling in één procesgang warm-op-warm
worden aangebracht.
Foto's + tekst van een medewerker
Het marktsegment Distributie en Netwerken (Visser & Smit Hanab, VolkerWessels
Netwerk Bouw en Volker Stevin Telecom) omvat de aanleg en het onderhoud van
netwerken voor onder andere de industrie, de nutsbedrijven en de telecomsector.
In 2002 is een meerderheidsbelang van 55% verworven in VolkerWessels Netwerk
Bouw. Gepland is dat de resterende 45% van VolkerWessels Netwerk Bouw in 2005
wordt overgenomen van mede-aandeelhouder KPN. Bij VolkerWessels Netwerk Bouw
is in het verslagjaar voortgegaan met aanpassing van de organisatie aan de gewijzigde
marktomstandigheden. Het aanwezige werkpakket biedt voldoende perspectief voor
de toekomst. Grote projecten van VolkerWessels Netwerk Bouw waren in het
verslagjaar de aanleg van ADSL-aansluitingen in opdracht van KPN en het project
Eurofiber. Hierbij is voor Dutchtone telecominfrastructuur gebouwd in het kader van de
voorbereiding op het mobiele umts/gmts-netwerk. Volker Stevin Telecom, waarmee de
onderneming inmiddels intensief samenwerkt, participeert in Kenniswijk Eindhoven,
waar het de volledige infrastructuur voor de consumentenmarkt realiseert. In dit 'Fiber
to the Home'-project, dat in het verslagjaar van start ging, kunnen consumenten hoog-
waardige breedbanddiensten afnemen.
Ook heeft VolkerWessels Netwerk Bouw in 2002 de krachten gebundeld met Visser &
Smit Hanab. Via VolkerWessels Huisaansluitingen voeren beide ondernemingen voor
KPN opdrachten uit.
In het verslagjaar is Trilink met haar activiteiten begonnen. Dit samenwerkingsverband
tussen Volker Stevin Telecom, BAM NBM Infra Techniek en KPN legt telecomnetwerken
aan tussen nummercentrales van KPN en woonhuisaansluitingen in VINEX-locaties en
andere grootschalige (> 600) woningbouwprojecten.
3 8
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Trilink heeft hiertoe een nieuw netwerkconcept - Trinet - ontwikkeld, waarmee in
de toekomst elke woning op eenvoudige wijze kan worden voorzien van een glasvezel-
aansluiting. Trilink werkt op basis van een meerjarige raamovereenkomst die ook in beheer
en onderhoud van de netwerken voorziet.
In het deelsegment Distributie veroorzaakt de liberalisering van de energiewetten een
druk op de markt. De overgang van nuts- naar energiebedrijven en de daarmee gepaard
gaande reorganisatie bij opdrachtgevers heeft tot een terugloop van investeringen geleid.
Hierdoor én door de komst van nieuwe aanbieders op deze markt, is er overcapaciteit
ontstaan. Ten gevolge hiervan is bij het bedrijfsonderdeel Distributie van Visser & Smit
Hanab een aanvang gemaakt met een reorganisatie waarbij 140 arbeidsplaatsen
verdwijnen.
In het verslagjaar is VolkerWessels Water begonnen met haar activiteiten. Dit samen-
werkingsverband van Visser & Smit Bouw, HOMIJ Technische Installaties en Visser & Smit
Hanab houdt zich bezig met de realisatie van installaties voor drinkwaterproductie, riool-
waterzuivering en de zuivering en hergebruik van industrieel afvalwater. Inmiddels zijn de
eerste opdrachten verworven.
Buitenland
In Canada kende VolkerWessels een goed jaar. De economie in de olierijke provincie
Alberta waar VolkerWessels actief is, groeit voorspoedig. In het marktsegment land
development zijn goede resultaten geboekt. Ook de bedrijfsopbrengsten en resultaten
van Volker Stevin Contracting waren in het verslagjaar uitstekend.
De grote meerjarige wegenonderhoudscontracten, met een looptijd van vijf jaar, zijn in het
verslagjaar verder uitgebreid. In navolging van de goede ervaringen in Canada zijn de
activiteiten in de sector landdevelopment ook in de Verenigde Staten (de staat
Washington) verder ontwikkeld.
De in deze regio opererende infrastructuurbouwer Mid Mountain Contractors ontwikkelt
zich ook goed, ondanks de moeilijke economische omstandigheden waarin de staat
Washington verkeert als gevolg van de malaise in de ICT-sector en de vliegtuigindustrie.
De resultaten van de Britse werkmaatschappij Harbour & General vallen in het
verslagjaar tegen ten gevolge van een slecht resultaat op een van de waterbouwwerken.
Na een moeizame start zijn de 'framework contracts' echter tegen het einde van het jaar
volop van start gegaan.
Deze contracten betreffen de aanleg en renovatie van waterdistributie in Noordwest-
Engeland (looptijd drie jaar) in een samenwerking met opdrachtgever United Utilities Plc
en de aanleg van 'flood defence works' van de Environmental Agency for England and
Wales (looptijd vijf jaar). De contracten bieden goede vooruitzichten voor het lopende jaar
en de komende jaren.
De voortgaande groei in de Britse activiteiten van Volker Stevin Rail & Traffic
(een 50%-deelname in GrantRail) heeft zich in het verslagjaar voortgezet. In 2002 zijn de
eerste stappen gezet om behalve het baanwezen ook activiteiten op het gebied van het
seinwezen en de bovenleidingen te ontwikkelen. De grootscheepse plannen van de Britse
regering om de spoorwegen in Groot-Brittannië te moderniseren, bieden voor de komende
jaren zeer goede vooruitzichten voor de Britse railinfra-activiteiten.
3 9
verslag van de raad van bestuur
Bij de Duitse werkmaatschappijen van Trapp Tiefbau is de invloed merkbaar van nieuwe
opdrachten voor het onderhoud en de verbreding van autosnelwegen in het westen van
Duitsland. Door de jarenlange investeringen in infrastructuur in het oosten van
Duitsland is er sprake van achterstallig onderhoud aan de wegen in het westelijk deel.
Om deze achterstand weg te werken zijn grote uitbouw- en onderhoudsprojecten in
uitvoering en planning genomen. De werkvoorraad in deze sector is goed te noemen.
In het verslagjaar is door de Duitse infrabedrijven onder meer gewerkt aan de
wegvernieuwing en -verbreding op autosnelwegen bij Wuppertal en Köln en tussen
Oberhausen en Dortmund.
Ook is het werk aan de HSL Köln-Frankfurt afgerond. Deze grote opdracht, waaraan
inds 1997 is gewerkt, is op 25 juli officieel in gebruik genomen. Trapp heeft in
combinatie voor een deel van het traject de gehele infrastructuur (onderbouw en
wegenbouw) verzorgd, met uitzondering van de kunstwerken.
Ontwikkelingen in de sector specialismen
De werkmaatschappijen die actief zijn in de sector specialismen zijn werkzaam op het
gebied van toelevering, technische installaties, industriële bouw, verkeerstechniek,
materieelbeheer en dienstverlening. De specialistische activiteiten zijn complementair
aan de sectoren Bouw en Vastgoedontwikkeling en Infrastructuur.
Foto's + tekst van een medewerker
De ontwikkeling van de bedrijfsopbrengsten ziet er als volgt uit:
(in miljoenen euro's) 2002 2001
Nederland Buitenland Totaal Nederland Buitenland Totaal
Bedrijfsopbrengsten
Toelevering 60 60 108 108
Technische installaties 85 85 87 87
Industriële bouw 58 58 69 69
Verkeerstechniek 101 101 93 93
Materieelbeheer 78 78 56 56
Specialismen 382 382 413 413
EBITA 25 26
EBITA marge in % 6,5 6,3
EBIT 24 25
EBIT marge in % 6,3 6,1
4 0
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Vialis Verkeer en Mobiliteit, een dochteronderneming van VolkerWessels
gespecialiseerd in elektronische verkeers- en spoortechnieken, heeft de positieve lijn van
bedrijfsopbrengsten en resultaten ook in 2002 kunnen continueren. De groei kwam vooral
tot uitdrukking in de segmenten verkeersregelinstallaties en services. De sector parkeren
ontwikkelde zich daarentegen minder voorspoedig, voornamelijk door technische
problemen bij de leverancier van de apparatuur. Deze situatie heeft zich inmiddels
verbeterd. Vialis heeft de belangen in MobiPower (parkeren) afgestoten. Het bedrijf
Traphic (actief op het gebied van verkeersinformatie) is overgenomen.
In het verslagjaar heeft Vialis een aantal innovaties en nieuwe concepten
geïntroduceerd. Een belangrijke ontwikkeling is ViaContent. Met behulp van bestaande
detectiemogelijkheden in de verkeersregelinstallaties die Vialis beheert, kan de
onderneming dankzij ViaContent real-time actuele verkeersinformatie verschaffen van
buiten het hoofdwegennet. Op dit moment levert Vialis ViaContent gebruikers-
informatie aan verschillende telecomoperators en internetproviders. Daarnaast voert Vialis
een proef uit met ViaContent in de gemeente Utrecht voor het leveren van
informatie ten behoeve van verkeersmanagement.
Ook realiseerde de onderneming in het verslagjaar de installatie van snelweg-
verkeerssystemen op verschillende HSL-aanpassingstrajecten op basis van een
design & construct contract.
De Groot Vroomshoop kende een succesvol jaar bij de realisatie van huisvesting in
de budgetsector (zorg, onderwijs en kantoren). Deze huisvesting is ontwikkeld
en gebouwd op basis van het IFD-huisvestingsconcept (Industrieel, Flexibel en Duurzaam
Bouwen). De marges in het segment toelevering kwamen als gevolg van de neergaande
economie en overcapaciteit in de markt onder druk te staan.
De duurzame houten wegportalen, waar enkele jaren geleden een pilot mee is uitgevoerd,
zijn verder ontwikkeld en boven wegen in Noord-Holland geplaatst. De Groot Vroomshoop
verwacht een grootschalige toepassing van deze portalen vanwege de hoge duurzaamheid
en gunstige onderhoudskosten van dit product.
De bedrijfsresultaten in de technische installaties hebben zich in het verslagjaar goed
ontwikkeld. Wel ondervindt HOMIJ Technische Installaties in toenemende mate
prijsdruk in de markt. HOMIJ heeft in het verslagjaar de elektrotechnische activiteiten van
het bedrijf Teurlings overgenomen.
Daarnaast heeft de VolkerWessels-onderneming met Holland Systemen een intentie-
verklaring ondertekend voor de overname van de aandelen van dit bedrijf, gespecialiseerd
in elektronische beveiligingssystemen. HOMIJ's bedrijfsonderdeel US4U is in het
verslagjaar van start gegaan met 'Internet Home Lifestyle'. Dit nieuwe concept zorgt door
middel van een basisinfrastructuur en universele aansluitingen in de hele woning, voor een
optimale toepassing van internet, televisie, beveiliging, verlichting en muziek. Met behulp
van een demo-opstelling in Kenniswijk te Eindhoven wordt dit concept gepresenteerd aan
belangstellenden.
4 1
F o t o p a g i n a
4 2
F o t o p a g i n a
4 3
verslag van de raad van bestuur
Vermogenspositie
Het balanstotaal is in het verslagjaar toegenomen met 250 miljoen tot 2.068 miljoen
(2001: 1.818 miljoen). Deze toename is voor 210 miljoen toe te schrijven aan het in
de consolidatie betrekken van de in 2002 afgeronde acquisities en na aftrek van gedes-
investeerde belangen.
Overige belangrijke mutaties betreffen:
De solvabiliteit ultimo 2002 voor winstbestemming bedraagt 32% (2001: 32%) van het
balanstotaal. Indien rekening wordt gehouden met het voorstel tot uitkering dividend
bedraagt de solvabiliteit ultimo 2002 30% (2001: 30%). De doelstelling van de
vennootschap is een solvabiliteit van 30% na aftrek van het over het boekjaar uit te
keren dividend.
In 2002 zijn ten gevolge van conversie van de 5,25% converteerbare obligatielening
371.320 aandelen omgewisseld. Door uitoefening van toegekende optierechten en
conversie van de personeelsobligatielening is het aantal aandelen toegenomen met
358.393 stuks. Het hierdoor ontstane verwateringseffect is verminderd door aankoop
van 494.126 aandelen door de onderneming. De gemiddelde aankoopprijs voor deze
aandelen bedraagt 19,59 per aandeel.
Investeringen, acquisities en desinvesteringen
Onderdeel van de strategie van VolkerWessels is het verbeteren van de regionale sprei-
ding van activiteiten in geselecteerde deelmarkten en het vergroten van de activiteiten
op het gebied van service en beheer.
Gezien de marktomstandigheden en marktpositie die de concernonderdelen innemen is
de ruimte voor verdere autonome groei beperkt. VolkerWessels zoekt daarom actief
naar mogelijkheden om verdere groei te realiseren door middel van samenwerkings-
verbanden en acquisities.
Uitgangspunt bij de beoordeling van mogelijke acquisities is dat de te
acquireren onderneming een duidelijke meerwaarde voor het concern als geheel dient
te leveren en bij moet dragen aan de realisatie van de eerder genoemde strategische
doelstellingen (zie pagina 20). Dit impliceert tevens dat activiteiten die niet aansluiten
bij de gekozen strategische richting voor desinvestering in aanmerking komen.
Bij de beoordeling van mogelijke acquisities wordt ruim aandacht besteed aan het
risicoprofiel van de investeringspropositie. Dit betekent in de praktijk dat regelmatig
een aantal aangeboden investeringsproposities wordt afgewezen.
VolkerWessels zal dit zorgvuldige en voorzichtige acquisitiebeleid verder continueren.
Acquisities
In 2002 afgeronde acquisities betreffen:
De activiteiten van KPN Netwerk Bouw (thans VolkerWessels Netwerk Bouw).
Deze onderneming is actief op het gebied van engineering, aanleg, service en beheer
van telecominfrastructuur ten behoeve van het vaste net in Nederland en (beperkt) in
België. VolkerWessels heeft in 2002 een 55% belang in deze onderneming verworven
en zal per 1 januari 2005 het resterende 45% belang verwerven.
John Crowley Ltd. Deze onderneming is actief op het gebied van wegenbouw en
wegonderhoud in Groot-Londen en Zuidoost-Engeland. Circa 60% van de activiteiten
wordt uitgevoerd op basis van onderhoudscontracten met een looptijd van 3-5 jaar.
In januari 2003 is met de directie van Koehne Beteiligungsgesellschaft mbH & Co
Holding KG een intentieovereenkomst getekend voor de overname van de spoor-
activiteiten van Koehne. Deze onderneming is gespecialiseerd in spoorvernieuwing en
spooronderhoud en is onder meer actief in Duitsland, Nederland, Estland, Hongarije en
Polen.
4 4
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Desinvesteringen
De in 2002 afgeronde desinvesteringen zijn:
Homex bv. Dit is een onderneming actief op het gebied van fabricage en verkoop van
buitendeuren. Deze activiteiten vertegenwoordigen geen strategische meerwaarde voor
VolkerWessels, terwijl plaatsing van deze onderneming binnen een groep met gelijk-
soortige activiteiten een beter perspectief voor de onderneming zelf heeft opgeleverd.
Railpro bv. In 2002 is 20% van de aandelen in deze onderneming, gespecialiseerd in de
levering van producten en diensten ten behoeve van de railinframarkt, verkocht.
VolkerWessels behoudt na deze transactie nog een belang van 10% in de onderneming.
Westo bv. In het kader van een herschikking van activiteiten op het gebied van winning,
respectievelijk productie en toelevering van zand, grind en beton is in het verslagjaar het
100% belang in Westo Prefab Betonsystemen en gelieerde ondernemingen ondergebracht
in een 50-50 joint-venture met derden.
Investeringen
In 2002 bedragen de netto-investeringen in materiële vaste activa 90 miljoen
(2001: 102 miljoen). Hiervan heeft 16 miljoen betrekking op de in de consolidatie
opgenomen acquisities die in het verslagjaar zijn afgerond (2001: 25 miljoen).
De afschrijvingen op materiële vaste activa komen in 2002 uit op 57 miljoen (2001: 54
miljoen).
Financiering
Gedurende het verslagjaar is de centrale treasuryfunctie verder vormgegeven. De interne
financieringsstructuur is erop gebaseerd dat binnen het concern externe werkkapitaal-
financieringen centraal worden aangetrokken.
Op basis van intern opgestelde kredietbeoordelingen worden middelen vanuit de centrale
treasuryfunctie door de Raad van Bestuur ter beschikking gesteld aan de werk-
maatschappijen. Zekerheden worden intern overgedragen aan de centrale organisatie ter
afdekking van de ter beschikking gestelde middelen, terwijl interne aansprakelijkheden
over en weer zoveel mogelijk zijn en worden afgebouwd.
Op deze wijze sluit het risicoprofiel aan bij het profiel van een gedecentraliseerde
organisatie.
De totale werkkapitaalbehoefte van de tot VolkerWessels behorende ondernemingen is
afgedekt door de bij diverse banken bestaande financieringsarrangementen. Daarnaast
wordt actief gebruik gemaakt van de mogelijkheden die de geldmarkten
bieden. Projectfinancieringen worden door de betrokken concernonderdelen op basis van
non recourse- of limited recourse-condities aangetrokken.
Buitenlandse activiteiten worden zoveel mogelijk lokaal gefinancierd in lokale valuta om
koersrisico's te beperken.
Risicoprofiel en risicobeheersing
De structuur van VolkerWessels is die van een groep van samenwerkende bedrijven.
Daardoor heeft een belangrijk deel van de bedrijfsopbrengsten betrekking op relatief
geringe opdrachtsommen met navenant geringere risico's.
Deze decentrale organisatiestructuur met gedecentraliseerde opdrachtverwerving brengt
natuurlijk ook zijn eigen specifieke risico's met zich mee. Om het aangaan van ongewenste
risico's binnen de onderneming te voorkomen kent VolkerWessels een structuur waarbij
aanbiedingen die een bepaald bedrag te boven gaan, voorafgaande toestemming van de
Raad van Bestuur behoeven.
4 5
verslag van de raad van bestuur
Ook investeringen in grondposities en materiële vaste activa van enige omvang
behoeven de voorafgaande goedkeuring van de Raad van Bestuur.
Waar mogelijk worden algemene en specifieke uitvoeringsrisico's die inherent zijn aan
de aard van de activiteiten van onze onderneming ondergebracht bij verzekeraars.
Gezien het toenemend belang van adequate verzekeringsdekking en de krapte in de
verzekeringsmarkt, beschikt VolkerWessels over een centrale afdeling Assurantiën, via
welke afdeling genoemde risico's worden afgedekt.
Voor grotere opdrachten en/of investeringen wordt actief gezocht naar mogelijkheden
om, in combinaties met anderen, technische en overige risico's te delen en beheersbaar
te maken dankzij de inbreng van gezamenlijke kennis, ervaring en financiering.
De (financiële) voortgang van grote projecten wordt vastgelegd in een afzonderlijke
rapportage aan de Raad van Bestuur, die periodiek ook ter kennisname aan de Raad van
Commissarissen wordt gezonden.
Ter voorkoming van risico's binnen de bouw- en ontwikkelingsactiviteiten van
VolkerWessels gelden interne richtlijnen ten aanzien van voorverkoop en of voor-
verhuur voordat met de bouw wordt begonnen.
Financiële risico's worden beheerst door middel van een uitgebreide financiële
maand- en kwartaalrapportage in relatie tot een budgetteringsproces. De decentrale
structuur van VolkerWessels brengt met zich mee dat voornoemde rapportages
regelmatig gedurende het jaar door de Raad van Bestuur met de directies van de
concernonderdelen worden besproken, waarbij uitdrukkelijk de aandacht uitgaat naar
de wijze waarop deze ondernemingen hun operationele risico's beheersen. Waar nodig
wordt ter beheersing van risico's centraal of elders binnen het concern aanwezige
expertise op werkmaatschappijniveau ingezet.
Foto's + tekst van een medewerker
Een actief treasurybeleid zorgt ervoor dat VolkerWessels haar financieringsrisico's
kan beheersen. Valutarisico's worden zoveel mogelijk uitgesloten door middel van
lokale financieringsarrangementen. De centrale treasuryfunctie waarborgt de toegang
tot de geld- en kapitaalmarkt en de voorziening in de benodigde werkkapitaalbehoefte.
De financieringsstructuur van VolkerWessels, met een minimum aan interne
aansprakelijkheden, draagt bij aan een risicobegrenzing op werkmaatschappijniveau.
Het beleid om actief te werken aan een meer evenwichtige spreiding van de bedrijfs-
opbrengsten, zowel geografisch als wat betreft activiteiten, verlaagt tevens het
risicoprofiel van het concern. De inzet op vergroting van aan service en onderhoud
gerelateerde activiteiten zorgt, gezien het over het algemeen meerjarige karakter van
deze aard van opdrachten, voor een stabielere cash flow.
Personeel en Organisatie
Medewerkers
VolkerWessels wordt met 15.700 medewerkers, waarvan 12.600 in Nederland, tot de
grotere werkgevers in de bouwnijverheid gerekend. Inmiddels zijn er binnen Nederland
circa 4.800 medewerkers buiten de traditionele bouwnijverheid werkzaam.
4 6
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Deze ontwikkeling vertaalt zich in een personeelsbeleid dat steeds nadrukkelijker
toegespitst is op marktomstandigheden en processen in de specifieke ondernemingen of
in clusters van ondernemingen.
Arbeidsmarkt
In de loop van het verslagjaar is de situatie op de arbeidsmarkt veranderd. Was de krapte
op de arbeidsmarkt in 2001 nog een knelpunt, gaandeweg het verslagjaar trad een
kentering op. Ook binnen VolkerWessels zijn minder medewerkers aangenomen dan in
voorgaande jaren.
Het aantal medewerkers is in 2002 licht gestegen voor de Nederlandse werkmaat-
schappijen, zonder acquisities. VolkerWessels blijkt een aantrekkelijke werkgever te zijn
getuige het groot aantal open sollicitaties, dat aanzienlijk hoger was dan in andere jaren.
Deze open sollicitaties waren niet alleen afkomstig van schoolverlaters maar met name van
sollicitanten met ervaring en vaak met een hoog opleidingsniveau. Deze ontwikkeling
wordt niet alleen veroorzaakt door de algehele economische situatie. Ook specifieke
omstandigheden in delen van de bedrijfstak spelen hierbij een rol.
Opnieuw heeft VolkerWessels zich tijdens bedrijvendagen van hogescholen en
universiteiten, op landelijke carrièredagen en tijdens excursies met studenten
gemanifesteerd. Continuïteit in de profilering op de arbeidsmarkt blijft voor
VolkerWessels noodzakelijk.
Binnen de sectoren bouw en vastgoedontwikkeling, infrastructuur en specialismen zijn er
vooral voor hoger opgeleiden voldoende carrièremogelijkheden. Toch waren er veel
mutaties bij medewerkers met een minder gunstig carrièreperspectief, hetgeen
verklaard wordt uit een stagnerende ontwikkeling van het volume bij sommige
concernonderdelen.
Organisatieaanpassing
Binnen de sector bouw en vastgoedontwikkeling heeft de bezetting gelijke tred
gehouden met de omvang van het werkvolume. Dankzij natuurlijk verloop en het
uitlenen van medewerkers aan andere werkmaatschappijen is de afstemming van het
arbeidsvolume binnen de sector in het verslagjaar goed verlopen.
In de loop van 2001 is de wijze van aansturing binnen de sector bouw en vastgoed-
ontwikkeling in Nederland enigermate aangepast met de benoeming van een
overkoepelend directeur voor de uitvoerende bouw.
Onder voorzitterschap van deze directeur stemmen de groepsdirecteuren (verantwoor-
delijk voor een van de vier regio's) de gezamenlijke bouwactiviteiten af. Deze aanpak
verkleint de kwetsbaarheid in aansturing en vergroot de mogelijkheden tot operationele
optimalisatie.
Binnen de sector infrastructuur is sprake van een sterk toenemende groei en
internationalisatie van Volker Stevin Rail & Traffic. In verband hiermee zal in de loop van
2003 de organisatie verder worden aangepast. Ook de voorgenomen overname van de
spooractiviteiten van het Duitse Koehne (zie pagina 44) spelen hierbij een rol.
De organisatie van Visser & Smit Hanab (kabels en leidingen) is in het verslagjaar
aangepast aan de fors verslechterende marktsituatie. Een sterk afgenomen vraag in de
markt in combinatie met slechte marges maakte bij deze onderneming een
reorganisatie noodzakelijk die aan het einde van 2002 zijn beslag heeft gekregen.
4 7
F o t o p a g i n a
4 8
F o t o p a g i n a
4 9
verslag van de raad van bestuur
De ondernemingsraad heeft, gezien de omvang van de problematiek en het ongunstige
perspectief voor herstel, positief gereageerd op de adviesaanvraag tot reorganisatie.
Met de betrokken vakorganisaties is een Sociaal Plan overeengekomen waarbij
afspraken zijn gemaakt over begeleiding naar vacatures binnen VolkerWessels en
mogelijkheden op de externe arbeidsmarkt. Om herplaatsing mogelijk te maken zijn
ook opleidingsfaciliteiten onderdeel van dit sociaal plan. Desondanks is voor het
merendeel van de gedupeerde medewerkers (circa 140) gedwongen ontslag
onvermijdelijk gebleken.
VolkerWessels Netwerk Bouw (een 55% belang van VolkerWessels) heeft, zoals was
voorzien, veel aandacht gevraagd. Hoewel de organisatie in Nederland al voor de
overname van KPN fors in omvang was aangepast, zijn verdere ingrepen noodzakelijk
gebleken. Onder voorwaarden lijkt het mogelijk een en ander zonder gedwongen
ontslagen te laten verlopen. Essentieel daarbij is dat een hogere arbeidsproductiviteit
wordt gerealiseerd door een betere afstemming van de aanwezige arbeid op het
werkaanbod, waarbij het aantal ingehuurde medewerkers wordt beperkt.
Er is veel energie gestoken in het verbeteren van het inzicht in de performance van de
recent gevormde business-units van VolkerWessels Netwerk Bouw. Dit zorgt, met de
directere aansturing, voor een meer marktconforme bedrijfsvoering.
Arbeidsvoorwaarden
In het verslagjaar zijn enkele relevante cao's afgesloten, waaronder de cao Bouwbedrijf,
de cao UTA, de cao Railinfrastructuur en de cao Metaal en technische bedrijfstakken.
Opvallend is dat deze cao's een relatief lange looptijd hebben en doorlopen tot in 2004.
De loonontwikkeling vanaf 2002 is met name voor de cao's Bouwbedrijf en UTA hoog te
noemen en spoort niet met de huidige economische ontwikkelingen.
Het door sociale partners en de regering afgesloten éénjarige sociaal akkoord geldt
voor cao's die in 2003 worden afgesloten. Het beperken van de structurele loons-
verhoging tot in principe maximaal 2,5% is voor grote delen van het concern daardoor
niet mogelijk.
Het afsluiten van de cao Bouwbedrijf kwam tot stand na werkstakingen. De schade die
hierdoor is ontstaan - afstemverliezen op de bouwplaats en vertraagde opleveringen -
kan niet worden verhaald.
Voor de medewerkers van VolkerWessels Netwerk Bouw wordt tot 1 januari 2004 in
grote lijnen de cao KPN gevolgd. Voor deze onderneming wordt een eigen arbeids-
voorwaardenpakket ontwikkeld dat toegespitst is op de markt en aansluit bij de
werkprocessen. Met de betrokken vakbonden is het overleg over een cao op
ondernemingsniveau eind 2002 van start gegaan.
Op directieniveau is in Nederland in 2002 onderzoek gedaan naar de zwaarte van
functies. Op basis hiervan is een vergelijking gemaakt met de markt in Nederland in het
algemeen en de bouwsector in het bijzonder. Op een enkele uitzondering na zijn er geen
noemenswaardige verschillen gebleken.
Pensioen
In het jaarverslag 2001 zijn de ontwikkelingen als gevolg van loonstijgingen in
combinatie met afnemende beleggingsopbrengsten al beschreven. Voor alle pensioen-
fondsen is sprake van lagere rendementen als gevolg van de dalende aandelenkoersen.
Voor de bouwnijverheid is de sterke loonstijging in de afgelopen jaren nog een extra
nadelige factor.
VolkerWessels is via haar werkmaatschappijen aangesloten bij een aantal pensioen-
fondsen. Over het algemeen zijn dit bedrijfstakpensioenfondsen waarbij werkgevers-
verenigingen samen met vakorganisaties verantwoordelijk zijn voor het beheer van de
fondsen.
Voor de metaalnijverheid is er het Bedrijfstakpensioenfonds Metaal en Technische
Bedrijfstakken. Dit pensioenfonds kent een lage dekkingsgraad waarbij een oplossing
voor de financiële problematiek wordt gevonden in verhoging van de premie van
5 0
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
werkgever en werknemer.
Daarnaast wordt slechts een gedeeltelijke indexatie toegepast voor de ingegane
pensioenen. Voor de railinfrastructuur, aangesloten bij de Stichting Spoorweg-
pensioenfonds, is de premie beperkt verhoogd, waarbij ook de werknemers een premie-
bijdrage leveren.
Voor de pensioenvoorziening ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Stichting
Bedrijfspensioenfonds voor de Bouwnijverheid is nog geen wijziging van premie of
bijstorting aan de orde.
Het ondernemingspensioenfonds Stichting Pensioenfonds Koninklijke Volker Wessels
Stevin is geconfronteerd met een verder gedaalde dekkingsgraad ten opzichte van
ultimo 2000. Was destijds de dekkingsgraad uitgekomen op 140%, inmiddels is deze
via ultimo 2001: 121%, ultimo 2002 uitgekomen op 105%, dit op basis van sterfte-
tabellen die de Pensioen- en Verzekeringskamer hanteert. Hoewel de dekkingsgraad nog
voldoende is, is er voor 2003 een hogere pensioenpremie nodig. Er is een extern onderzoek
gaande naar de (toekomstige) financieringsstructuur van het fonds, waarbij ook
onderwerpen als pensioenopbouw, lastenverdeling en indexatie aan de orde zullen komen.
Het bestuur van het ondernemingspensioenfonds Koninklijke Volker Wessels Stevin heeft
bezwaar aangetekend tegen de het door de Pensioen- en Verzekeringskamer opgelegde
herstelplan. De voorwaarden van het pensioenfonds zelf voorzien in de maatregelen om
tot een hogere dekkingsgraad te komen.
VolkerWessels Netwerk Bouw heeft haar pensioenen tot eind 2003 ondergebracht bij de
pensioenfondsen van KPN. Ook hier is een hogere premie aan de orde die geheel voor
rekening komt van de werkgever.
Daarnaast is er een voorziening getroffen voor de financiering van de door KPN aan
medewerkers van VolkerWessels Netwerk Bouw toegezegde overgangsregeling voor vut
en prepensioen.
Arbeidsongeschiktheid
Het arbeidsongeschiktheidspercentage is van 6,06 in 2001 gedaald naar 5,50 in 2002
(exclusief VolkerWessels Netwerk Bouw). Aandacht voor het ziekteverzuim heeft kennelijk
effect; dit stemt tot tevredenheid.
Ondanks alle zorg en aandacht voor veiligheid heeft binnen VolkerWessels het afgelopen
jaar toch een dodelijk ongeval plaatsgevonden. Als gevolg van een ongeval met een kraan is
een medewerker, van bouwonderneming Louis Scheepers uit Roermond, om het leven
gekomen.
Opleiding
Zoals gebruikelijk is ook in dit verslagjaar veel aandacht besteed aan de opleiding en
ontwikkeling van onze medewerkers. Binnen de werkmaatschappijen wordt het
vakmanschap op niveau gehouden en kennis en kunde geborgd terwijl er concernbreed
verder gewerkt is aan opleidingen voor hoger opgeleiden, toekomstig management en
directies.
De reeds bestaande interne opleidingsprogramma's op het gebied van
projectmanagement, managementvaardigheden en persoonlijke ontwikkeling zijn het
afgelopen jaar verder afgestemd op veranderingen in de in- en externe omgeving.
Daarnaast is er een nieuwe leergang ontwikkeld voor het hoger management.
Dit modulaire programma heeft als hoofdthema 'marktontwikkelingen, veranderingen en
ondernemerschap' en biedt verschillende workshops op het gebied van ondernemen,
samenwerken, communiceren, profileren en leidinggeven. Ook met de directiegroep is er
het afgelopen jaar, in een aantal themabijeenkomsten, open gecommuniceerd over
onderwerpen die onze toekomst bepalen. Een belangrijk element hierin is de discussie
rond commercieel handelen in relatie tot de recente ontwikkelingen binnen de
bouwbranche.
5 1
verslag van de raad van bestuur
Bouwaffaire
Het afgelopen jaar heeft de werkbeleving van medewerkers mede in het teken gestaan
van de publiciteit over de bedrijfstak. Met name de medewerkers van dochter-
onderneming Koninklijke Wegenbouw Stevin (KWS) hebben door de onderzoeken en
de daarmee gepaard gaande publiciteit over hun onderneming ongewild in de schijn-
werpers gestaan. Vanuit het concern is waar mogelijk ondersteuning gegeven, ook op
individueel niveau.
Het vertrouwen in onze medewerkers is groot. Het is duidelijk dat commercieel
handelen vanuit de traditionele bouwpraktijk niet langer wenselijk en toelaatbaar is.
Ingesleten en geaccepteerde gedragspatronen zijn niet gemakkelijk te veranderen.
Er is veel tijd geïnvesteerd in deze onderwerpen. Er zijn bijeenkomsten georganiseerd
die tot doel hebben om in de praktijk verder invulling te geven aan de gedragscode die
direct na de veelbesproken uitzending van Zembla ook binnen ons concern is ingevoerd.
Binnen de meest betrokken werkmaatschappijen is er vanuit de directies uitgebreid
aandacht aan deze problematiek gegeven en wordt er nadrukkelijk een discussie
gevoerd over maatschappelijk verantwoord ondernemen en integriteit. In dit proces
van gedragsverandering is de gedragscode van het concern een ondersteunend
element.
Innovatie & Ontwikkeling
Product- en procesontwikkeling binnen VolkerWessels is in de eerste plaats de
verantwoordelijkheid van de individuele werkmaatschappijen. Zij staan immers het
dichtst bij hun eigen product-marktcombinaties.
Foto's + tekst van een medewerker
Op centraal niveau wordt echter gestuurd op de onderlinge uitwisseling van kennis in
een netwerkverband om synergievoordelen te behalen. De uitwisseling vindt
traditioneel plaats in de vorm van themabijeenkomsten en schriftelijke communicatie.
Daarnaast wordt gestimuleerd dat deze ook plaatsvindt via de moderne communicatie-
middelen, waarbij onder andere de mogelijkheden voor het inrichten van teamrooms
(een extranettoepassing voor specifieke groepen) meer en meer worden benut.
Aan de implementatie van de in vorige verslagjaren ontwikkelde methode voor
elektronische documentencontrole is verder gewerkt, in eerste instantie binnen de
bouwbedrijven. Inmiddels wordt ook gekeken in hoeverre deze systematiek bij andere
sectoren binnen het concern kan worden ingezet.
Op centraal niveau worden gezamenlijk vanuit een zogenoemde Denktank
initiatieven gestimuleerd en nieuwe marktgebieden verkend. De Denktank, die bestaat
uit directievertegenwoordigers van zoveel mogelijk werkmaatschappijen, richt zijn
aandacht derhalve op concernbrede product- en marktontwikkelingen.
Een thema dat het afgelopen jaar in de belangstelling heeft gestaan is het bouwen in
een stedelijke omgeving, met betrekking tot het aspect hinder voor de omgeving.
Inmiddels is er een pilotproject gestart om dit in de praktijk te beproeven.
Met name binnen de sector overheidswerken bestaat al langer onvrede over de wijze
van selectie en contractering en de geringe ruimte die daar is voor andere waarden in de
aanbiedingen dan de laagste prijs.
5 2
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
De ruimte voor innovatieve marktconcepten en systemen is daardoor beperkt.
De Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid heeft de noodzaak om tot andere
marktmechanismen te komen nog eens onderstreept. Vanuit de concernafdeling Innovatie
en Ontwikkeling zet VolkerWessels zich in om met andere partners binnen de sector te
komen tot een programma voor verandering. Dit programma moet een breed opgezet
onderzoek omvatten dat bestaat uit praktijkgericht én fundamenteel onderzoek.
Op technologisch gebied kan een twintigtal ontwikkelingen, die in 2002 binnen de
werkmaatschappijen hebben plaatsgevonden, worden gememoreerd. Voor een overzicht
hiervan verwijzen we u graag naar de laatste pagina's (omslag) van dit jaarverslag.
Corporate Governance
De maatschappelijke tendens naar meer transparantie en duidelijker verhoudingen
binnen de bestuurs- en zeggenschapstructuur van ondernemingen maakt dat het
onderwerp corporate governance 5 jaar na het rapport van de commissie Peeters nog hoog
op de agenda staat.
VolkerWessels onderkent deze maatschappelijke tendens en past de aanbevelingen uit het
rapport 'Corporate governance in Nederland' grotendeels toe.
Inmiddels heeft VolkerWessels de zeggenschap van certificaathouders verruimd door de
mogelijkheid voor certificaathouders open te stellen om op de aandeelhouders-
vergadering, onder normale omstandigheden, stemrecht uit te oefenen tot een
maximum van 5% als gevolmachtigde van het administratiekantoor.
Aandeelhouders respectievelijk certificaathouders met gezamenlijk 1% van het geplaatste
kapitaal kunnen voorstellen indienen met betrekking tot agendapunten voor de Algemene
Vergadering van Aandeelhouders. Deze dienen uiterlijk 18 maart 2003 bij de vennootschap
te zijn ingediend.
De Raad van Bestuur kan jaarlijks een dag van registratie vaststellen als bedoeld in
artikel 119, Boek 2BW. De registratiedatum is dit jaar vastgesteld op 29 april 2003.
Ondanks de verschillende initiatieven vanuit belangenorganisaties van beleggers-
groepen om te komen tot decertificering dan wel een positie van de Stichting
Administratiekantoor als vertegenwoordiger van uitsluitend aandeelhoudersbelangen
achten wij het juister dat VolkerWessels de situatie handhaaft waarbij de Stichting
Administratiekantoor de belangen van de onderneming en alle daarbij betrokkenen
behartigt. Wel is VolkerWessels voornemens de samenstelling van het bestuur van de
Stichting Administratiekantoor in die zin te wijzigen dat de voorzitter van de Raad van
Commissarissen en de voorzitter van de Raad van Bestuur geen deel meer uitmaken van het
bestuur.
Raad van Commissarissen
De Raad van Commissarissen heeft een reglement waarin de samenstelling, taken en
werkwijze van de Raad van Commissarissen en zijn omgang met de Raad van Bestuur zijn
vastgelegd. De Raad van Commissarissen stelt zich in zijn werkwijze en besluitvorming
onafhankelijk van de vennootschap en de Raad van Bestuur op.
5 3
F o t o p a g i n a
5 4
F o t o p a g i n a
5 5
verslag van de raad van bestuur
Commissies van de Raad van Commissarissen
De Raad van Commissarissen heeft de volgende commissies ingesteld:
Audit Commissie
De Audit Commissie bestaat uit ten minste drie leden van de Raad van Commissarissen
en vergadert ten minste tweemaal per jaar. De vergaderingen van de Audit Commissie
worden gehouden in aanwezigheid van ten minste twee leden van de Raad van Bestuur,
de Chief Financial Officer en de concernaccountant. De commissie beoordeelt de
structuur van de interne controlemaatregelen en bepalingen met betrekking tot de
financiële verslaglegging en rapportage.
Daarnaast adviseert zij de Raad van Commissarissen met betrekking tot alle vraagstuk-
ken rondom accountantsbenoeming of ontslag en toetst zij de inhoud en reikwijdte van
de controleopdracht.
De voorzitter van de commissie doet verslag van de bevindingen in de vergadering van
de Raad van Commissarissen.
De Audit Commissie bestond in het verslagjaar uit:
Dhr. H. Rootliep (voorzitter)
Mr. P.J. Kalff
Ir. P.O. Vermeulen
Voor de leden van de Audit Commissie geldt als profielschets dat zij een brede
financiële achtergrond hebben met kennis en ervaring op het gebied van risicobeheers-
systemen en aspecten van financiële verantwoording en waardering.
Selectie-, Benoemings-en Honoreringscommissie
Deze commissie bestaat uit ten minste twee leden van de Raad van Commissarissen,
te weten de voorzitter en de vice-voorzitter. De commissie kan met een derde lid wor-
den aangevuld en vergadert ten minste éénmaal per jaar. De voorzitter van de Raad van
Commissarissen is voorzitter van de commissie.
De commissie heeft tot taak de Raad van Commissarissen te adviseren over de keuze en
aanstelling van enig lid van de Raad van Bestuur. Tenzij zwaarwegende redenen zich
hiertegen verzetten woont de voorzitter van de Raad van Bestuur de vergaderingen bij.
De voorzitter van de commissie doet verslag aan de Raad van Commissarissen.
De Selectie-, Benoemings- en Honoreringscommissie bestond in het verslagjaar uit:
Ir. M.C. van Veen (voorzitter)
Dhr. H. Rootliep
De profielschets voor leden van de Remuneratie Commissie gaat ervan uit dat de leden
een brede bestuurlijke achtergrond hebben met ervaring op het gebied van belonings-
en bestuursvraagstukken in een 'corporate' omgeving.
Accountant
De benoeming van de concernaccountant en de opdrachtverstrekking tot controle van
de door de Raad van Bestuur opgemaakte jaarrekening geschiedt door de Algemene
Vergadering van Aandeelhouders.
De benoeming van de huidige accountant KPMG heeft plaatsgevonden in de Algemene
Vergadering van Aandeelhouders van 9 mei 2001, voor een periode van 3 jaar.
Reeds enige jaren hebben de Raad van Commissarissen, de Raad van Bestuur en
externe accountants maatregelen genomen ter waarborging van de objectiviteit en de
onafhankelijkheid van de concernaccountants.
5 6
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
De voornaamste maatregelen zijn:
· VolkerWessels kiest ervoor om een scheiding aan te brengen tussen belastingadviezen en de
controlewerkzaamheden inzake de jaarrekening. Voor belastingadviezen wordt gebruik
gemaakt van PricewaterhouseCoopers
· aan de controle op de jaarrekening gerelateerde diensten worden, om efficiencyredenen,
voornamelijk uitgevoerd door de concernaccountant. Werkzaamheden op het gebied
van acquisities of desinvesteringen worden op basis van vooraf afgegeven offertes
(niet exclusief) door de concernaccountant uitgevoerd. Waar naar het oordeel van
VolkerWessels sprake is van een mogelijk conflicterend belang, wordt gebruik gemaakt
van andere financiële/professionele dienstverleners
· in principe wordt de concernaccountant niet ingeschakeld voor algemene adviesopdrachten
De overige kosten van de concernaccountant bedragen in het verslagjaar circa 20% van de
controlekosten en hebben betrekking op due diligence onderzoeken in verband met
overnames.
De uitvoering van bovengenoemde maatregelen wordt door de Raad van Commissarissen
en de Audit Commissie periodiek getoetst.
De accountants brengen verslag uit aan de Raad van Bestuur en de Raad van
Commissarissen over de maatregelen die zij hebben genomen om te kunnen voldoen aan
professionele en wettelijke eisen met betrekking tot het waarborgen van hun
onafhankelijke positie tegenover VolkerWessels.
Betrekkingen met aandeelhouders
VolkerWessels communiceert met haar aandeelhouders tijdens de jaarlijkse Algemene
Vergadering van Aandeelhouders, waar een zo volledig mogelijk verslag wordt gegeven
van de gang van zaken en de behaalde financiële resultaten. Gezien het belang dat
VolkerWessels hecht aan de directe communicatie met haar aandeelhouders en
certificaathouders, acht VolkerWessels het ongewenst om het stemmen bij volmacht uit te
breiden buiten de reeds bestaande mogelijkheden.
Daarnaast licht VolkerWessels de ontwikkelingen en financiële resultaten toe met
presentaties en publicaties op haar website en worden analisten, institutionele en
private beleggers bezocht. De voorzitter van de Raad van Bestuur en de Chief Financial
Officer zijn hierbij actief betrokken.
Raad van Bestuur
De Raad van Bestuur oefent haar bestuursbevoegdheid als college uit en besluit aldus
gezamenlijk over alle aangelegenheden die voor het concern van wezenlijke betekenis zijn.
Binnen het kader van de collectieve taak heeft ieder lid van de Raad van Bestuur een
individueel taakgebied. Onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen besluit de
Raad van Bestuur zelf over de onderlinge taakverdeling.
Remuneratieverslag
Bezoldiging leden van de Raad van Bestuur
De bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur wordt bepaald door de Raad van
Commissarissen op advies en aanbeveling van de Remuneratie Commissie.
Het beloningsbeleid voor de leden van de Raad van Bestuur is erop gericht om
bestuurders die leiding kunnen geven aan een toonaangevend Nederlands bouw-
concern met internationale activiteiten te motiveren en te behouden.
Voor het beloningsniveau van de leden van de Raad van Bestuur geldt als referentie het
beloningsniveau van leden van de Raad van Bestuur van andere Nederlandse en Europese
beursgenoteerde bouwconcerns, rekeninghoudend met complexiteit, omvang en
risicoprofiel.
Bij het vaststellen van het beloningsniveau van de voorzitter en de overige leden van de
Raad van Bestuur worden hun specifieke verantwoordelijkheden in aanmerking
genomen.
5 7
verslag van de raad van bestuur
De Remuneratie Commissie toetst het beloningsniveau jaarlijks, waarbij eventueel
gebruik wordt gemaakt van extern advies voor de weging van de relevante criteria en
ook de algemene salaristrend in de bedrijfstak in beschouwing wordt genomen.
De bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur bestaat uit de volgende
elementen:
Salaris
Dit betreft het vaste deel van het inkomen.
Vergoedingen en emolumenten in natura
De leden van de Raad van Bestuur ontvangen vergoedingen voor kosten die zij uit
hoofde van hun functie moeten maken. Emolumenten in natura zijn een door de
onderneming beschikbaar gestelde personenauto en deelname aan een concern-
ziektekostenregeling.
Pensioenregeling
De leden van de Raad van Bestuur (in loondienst) nemen deel aan een pensioen-
regeling bij het ondernemingspensioenfonds van Koninklijke Volker Wessels
Stevin. De pensioenregeling is vanaf 1 januari 2003 gebaseerd op beschikbare
premie met als pensioeningangsdatum 60 jaar en een beoogd (eindloon-)
ouderdomspensioen op basis van een opbouw van 1,75% per dienstjaar. De
regeling t/m 2002 betrof een eindloonregeling (62 jaar) met een op het levens-
jarenbeginsel gebaseerde (gemaximeerde) excedent-opbouw tijdens de periode
van bestuurslidmaatschap.
Prestatie-gerelateerde beloningen
De bonus van de leden van de Raad van Bestuur wordt jaarlijks door de Raad van
Commissarissen vastgesteld en is gerelateerd aan de nettowinst vóór belastingen.
Raad van Commissarissen heeft de bevoegdheid de bonus te maximeren.
Foto's + tekst van een medewerker
De leden van de Raad van Bestuur zijn evenals circa 135 managers van het concern
gerechtigd tot opties op aandelen. De Raad van Commissarissen stelt het aantal opties
voor de leden van de Raad van Bestuur vast afhankelijk van de prestaties van het
bestuur.
Het maximale aantal per jaar verstrekte opties op aandelen bedraagt 12.500 stuks per
individueel lid van het bestuur. De looptijd van de opties is 5 jaar. De sinds 2002
toegekende opties kennen een wachttijd van 3 jaar (was 6 maanden).
Bezoldiging leden Raad van Commissarissen
De beloning van de Raad van Commissarissen is vast en onafhankelijk van de resultaten
van de onderneming. De beloning wordt vastgesteld door de algemene vergadering van
aandeelhouders. Leden van de Raad van Commissarissen ontvangen een vergoeding
voor gemaakte kosten.
5 8
v e r s l a g v a n d e r a a d v a n b e s t u u r
Vooruitzichten 2003
Na een reeks van jaren met goede groeicijfers geven toenemende pensioenlasten en
tegenvallende ontwikkelingen in een aantal deelmarkten waarin VolkerWessels
opereert aanleiding te verwachten dat zonder het effect van eventuele acquisities het
goede resultaat over 2002 in 2003 niet geëvenaard kan worden. Voor 2003 moet rekening
worden gehouden, zonder het effect van eventuele acquisities, met een circa 10 tot 15%
lagere nettowinst.
Vooral de markten voor commercieel vastgoed, de wegenbouwsector en de sector kabels
en leidingen in Nederland veroorzaken een druk op de resultaten. In het algemeen zijn de
markten onzeker. (Geo-)politieke verhoudingen en in Nederland de onderzoeken naar de
bouwsector spelen hierbij ook een rol.
Verbetering van de resultaten is op basis van autonome groei onder deze omstandigheden
niet haalbaar en is derhalve alleen mogelijk uit acquisities. VolkerWessels is alert op
acquisitiemogelijkheden maar hanteert tegelijkertijd strenge eisen aan het 'business'- en
risicoprofiel van acquisitiekandidaten.
5 9
6 0
Jaarrekening 2002
6 1
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Geconsolideerde balans per 31 december 2002
Voor winstbestemming
Bedragen in 1.000 euro's Noot 31 december 2002 31 december 2001 *
Vaste activa
Immateriële vaste activa (1) 27.101 10.012
Materiële vaste activa (2) 350.239 321.419
Financiële vaste activa (3) 115.689 101.177
493.029 432.608
Vlottende activa
Terreinen (4) 206.318 173.315
Voorraden (5) 77.729 64.952
Onderhanden werken (6) 174.271 122.724
Vorderingen (7) 873.820 816.210
Liquide middelen (8) 243.408 208.511
1.575.546 1.385.712
Kortlopende schulden
Bankkredieten (9) 133.230 169.366
Overige schulden (10) 961.131 858.913
1.094.361 1.028.279
Saldo vlottende activa en kortlopende schulden 481.185 357.433
974.214 790.041
Langlopende schulden
Achtergestelde converteerbare leningen (11) 2.573 3.595
Achtergestelde overige leningen (12) 1.466 2.437
Onderhandse leningen (13) 66.494 42.196
70.533 48.228
Voorzieningen (14) 228.003 144.579
Aandeel van derden (15) 19.270 6.367
Eigen vermogen (16) 656.408 590.867
974.214 790.041
6 2
* Cijfers zijn aangepast in verband met presentatiewijzigingen
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
Bedragen in 1.000 euro's Noot 2002 2001
Bedrijfsopbrengsten (17) 3.312.619 3.102.607
Bedrijfslasten
Kosten van grond- en hulpstoffen 893.130 914.090
Kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten 1.369.340 1.133.675
Lonen, salarissen en sociale lasten (18) 684.746 628.691
Overige bedrijfskosten 139.673 217.005
3.086.889 2.893.461
Resultaat deelnemingen voor belastingen (19) 8.238 10.417
Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen (EBITDA) 233.968 219.563
Afschrijvingen materiële vaste activa (20) 56.409 54.068
Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen goodwill (EBITA) 177.559 165.495
Afschrijvingen goodwill 2.367 -- 2.202
Bedrijfsresultaat na afschrijvingen goodwill (EBIT) 175.192 163.293
Financiële baten en lasten (21) 2.586 4.011
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 177.778 167.304
Belastingen (22) 60.319 56.762
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 117.459 110.542
Buitengewone resultaten na belastingen (23) 660 0
Resultaat na belastingen 116.799 110.542
Aandeel van derden 2.953 1.736
Winst na belastingen 113.846 108.806
Kerncijfers per gewoon aandeel van 2,50
Bedragen in euro's 2002 2001
Aantal gewone uitstaande aandelen(x1.000) 33.374 33.138
Winst per aandeel 3,41 3,28
Winst per aandeel na volledige conversie obligatieleningen 3,40 3,24
Gemiddeld aantal gewone uitstaande aandelen (x1.000) 33.560 33.576
Winst per aandeel op basis van gewogen gemiddelde 3,39 3,30
Winst per aandeel op basis van gewogen gemiddelde
na volledige conversie obligatieleningen 3,39 3,25
6 3
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Kop jaarrekeningkasstroomoverzicht
Geconsolideerd
Bedragen in 1.000 euro's 2002 2001
Kasstroom uit operationele activiteiten
Winst na belastingen 113.846 108.806
Afschrijvingen 58.776 56.270
Resultaten niet geconsolideerde deelnemingen na aftrek dividend 523 4.917
Mutaties in terreinen / voorraden / onderhanden werken 51.903 27.649
Mutaties in vorderingen 31.615 94.291
Mutaties in overige schulden 60.080 64.875
Mutaties in voorzieningen 31.079 23.849
Kasstroom uit operationele activiteiten 244.016 182.241
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Investeringen in materiële vaste activa 87.267 98.922
Desinvesteringen van materiële vaste activa 9.079 13.092
Verwerving/verkoop groepsmaatschappijen 22.009 26.106
Des-/investeringen in niet-geconsolideerde deelnemingen 33.358 17.643
Toename overige vorderingen 4.691 7.309
Kasstroom uit investeringsactiviteiten 128.864 101.602
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Opgenomen leningen op lange termijn 18.830 28.249
Aflossingen achtergestelde leningen 1.793 1.203
Aflossingen leningen op lange termijn 10.114 28.183
Uitgifte aandelen 7.441 2.492
Betaald dividend 43.539 39.627
Mutatie aandelen in depot 8.563 8.055
Overige mutaties 6.381 3.384
Kasstroom uit financieringsactiviteiten 44.119 26.833
Verloop liquiditeitspositie
Liquiditeitspositie per 1 januari 39.145 14.661
Kasstroom uit operationele activiteiten 244.016 182.241
Kasstroom uit investeringsactiviteiten 128.864 101.602
Kasstroom uit financieringsactiviteiten 44.119 26.833
Liquiditeitspositie per 31 december 110.178 39.145
Samenstelling liquiditeitspositie per 31 december
Liquide middelen 243.408 208.511
Bankkredieten 133.230 169.366
110.178 39.145
6 4
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Overzicht van wijzigingen in het Eigen Vermogen
Bedragen in 1.000 euro's 2002 2001
Eigen Vermogen
Geplaatst Agio- Reserve Overige Niet Totaal Eigen
kapitaal reserve koers- reserves verdeelde eigen Vermogen
verschillen winsten vermogen 2001
Stand 1 januari 86.131 69.720 7.755 318.455 108.806 590.867 509.161
Toevoeging aan de reserves 65.726 65.726 -- --
Dividend 2001/2000 459 43.080 43.539 39.627
Conversie van obligaties 964 3.518 4.482 1.183
Uitgeoefende stockopties 861 6.580 7.441 2.492
Ingekochte eigen aandelen in depot 8.177 8.177 --
Mutatie eigen aandelen in depot 1.825 1.439 386 8.055
Resultaat 2002/2001 113.846 113.846 108.806
Koersverschillen 8.126 8.126 797
Aanvulling koersverschillen 371 371
Stand per 31 december 86.131 79.818 0 376.613 113.846 656.408 590.867
6 5
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Grondslagen van de jaarrekening
presentatiewijzigingen
VolkerWessels streeft ernaar de financiële berichtgeving van de onderneming transparanter te maken
en een beter inzicht te geven in de winstontwikkeling en vermogenspositie. Voor dit doel is een aantal
wijzigingen in de verslaggeving en presentatie doorgevoerd. Deze wijzigingen zijn hieronder
toegelicht.
Balans voor winstbestemming
In overeenstemming met ontwikkelingen op het gebied van de verslaggeving, zowel in Nederland als
internationaal, wordt het voorgestelde dividend aan aandeelhouders niet meer in de balans als
kortlopende schuld verwerkt, maar als onderdeel van het eigen vermogen verantwoord.
De vergelijkende cijfers zijn overeenkomstig aangepast. Het eenmalige effect van deze presentatie-
wijziging op het eigen vermogen en kortlopende schulden ultimo 2001 bedraagt 43 miljoen.
Overzicht van wijzigingen in het eigen vermogen
Vooruitlopend op de toekomstige wetswijzigingen in verband met uitvoering International Accounting
Standards (IAS), is in de jaarrekening 2002 naast de geconsolideerde balans, winst- en verliesrekening
en kasstroomoverzicht, een overzicht van wijzigingen in het eigen vermogen toegevoegd.
Presentatie winst- en verliesrekening
De indeling is aangepast om de begrippen EBITDA, EBITA en EBIT weer te geven. Het resultaat
deelnemingen voor belastingen is hierbij als onderdeel van EBIT gepresenteerd. Deze indeling
waarmee wordt afgeweken van de wettelijke bepalingen volgens het Besluit Modellen Jaarrekening
bevordert het inzicht in het resultaat en sluit aan op het gebruik in de bedrijfstak.
grondslagen voor consolidatie
In de consolidatie worden opgenomen VolkerWessels en haar groepsmaatschappijen. Dit betreft alle
maatschappijen waarmee zij een organisatorische en economische eenheid vormt. Integraal in de
consolidatie worden opgenomen deelnemingen waarin beslissende zeggenschap op het beleid kan
worden uitgeoefend. In het algemeen betreft het deelnemingen waarin het belang meer dan 50%
bedraagt. Proportioneel in de consolidatie worden opgenomen deelnemingen in aannemings-
combinaties voorzover tenminste eenzelfde invloed op het beleid kan worden uitgeoefend als door elk
der overige participanten. Looptijd en rechtsvorm zijn hierbij niet van belang.
Indien aannemingscombinaties uitgeoefend worden in de vorm van een vennootschap onder firma
wordt slechts rekening gehouden met hoofdelijke aansprakelijkheid, indien en voorzover daartoe
aanleiding bestaat op grond van de financiële positie van de combinatie en/of van één of meer van de
partners daarin.
omrekening van vreemde valuta
Activa en passiva van groepsmaatschappijen in niet-eurolanden worden omgerekend tegen de per
balansdatum geldende koersen. De posten van de winst- en verliesrekeningen van deze onder-
nemingen worden omgerekend tegen de gemiddelde koers in het verslagjaar. De koersverschillen die
voortvloeien uit de omrekening van het aan deze ondernemingen ter beschikking gesteld vermogen,
worden rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt. Vorderingen en schulden in vreemde valuta
worden omgerekend tegen de op balansdatum geldende koersen of tegen de oorspronkelijke termijn-
koers, indien voor valutaposities dekkingstransacties zijn afgesloten. De hierbij ontstane koers-
verschillen worden verantwoord in de winst- en verliesrekening.
6 6
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Koonjdslragen nvianng de jaarrekening
Kop jaarrekening
Gr p aa reke
omrekeningskoersen per 31 december
USD GBP CAD
EUR 2002 1,08 0,65 1,64
EUR 2001 0,88 0,61 1,40
grondslagen voor waardering
Immateriële vaste activa
Goodwill, die op het moment van verwerving van een onderneming wordt bepaald als het verschil
tussen verkrijgingsprijs en de netto vermogenswaarde volgens de bij de vennootschap gebruikelijke
grondslagen, wordt met ingang van 2001 geactiveerd en lineair afgeschreven. De afschrijvingstermijn
wordt bepaald op basis van de geschatte economische levensduur. De verwerking van vóór 2001
betaalde goodwill is niet aangepast.
Materiële vaste activa
Materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs onder aftrek van afschrijvingen.
Materiële vaste activa in bestelling worden opgenomen voor de overeengekomen koopsommen. De
nog bestaande verplichtingen uit hoofde van materiële vaste activa in bestelling worden gerubriceerd
onder overige schulden. De niet aan het productieproces dienstbare vaste activa worden gewaardeerd
op verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde. Afschrijvingen op materiële vaste activa worden berekend
volgens een vast percentage van de verkrijgingsprijs op basis van de geschatte economische levens-
duren. Afschrijving vindt plaats tot op residuwaarde.
Financiële vaste activa
Deelnemingen waarin tenminste invloed van betekenis op het beleid kan worden uitgeoefend,
worden gewaardeerd op de netto vermogenswaarde volgens de bij de vennootschap gebruikelijke
grondslagen. De overige deelnemingen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere
vermogenswaarde. Vorderingen op deelnemingen worden gewaardeerd op nominale waarde, onder
aftrek van noodzakelijk geachte waardeverminderingen. De overige langlopende vorderingen worden
gewaardeerd op nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen.
Terreinen
Terreinen in eigendom en terreinen waarvoor onvoorwaardelijke verplichtingen zijn aangegaan wor-
den gewaardeerd op verkrijgingsprijs, vermeerderd met de kosten van infrastructurele ontwikkeling
en overige uit het bezit van deze terreinen voortvloeiende kosten, onder aftrek van noodzakelijk
geachte voorzieningen voor ontwikkelingsrisico's. Activering van rente vindt niet plaats.
Voorraden
De voorraden worden gewaardeerd op kostprijs of marktwaarde per 31 december, indien deze lager is.
De kostprijs is de verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder toepassing van de First-In First-Out
methode. Voor minder courante voorraden en andere risico's worden voorzieningen getroffen.
Onderhanden werken
Onderhanden werken worden gewaardeerd op integrale kostprijs, waarin begrepen de directe kosten,
toegerekende indirecte kosten, rentebaten en rentelasten en de naar rato van de voortgang van het
project verantwoorde projectwinst. Voortgang van het project wordt voor waarderingsdoeleinden
bepaald op basis van de voortgang van de productie. Verwachte verliezen worden zodra deze blijken
geheel genomen. Bij vastgoedontwikkeling voor eigen rekening wordt winst toegerekend op basis van
de voortgang van de productie en de gerealiseerde verkopen. Gedeclareerde termijnen worden in
mindering gebracht op het onderhanden werk.
Vorderingen
Vorderingen worden gewaardeerd op nominale waarde onder aftrek van een voorziening wegens
vermoedelijke oninbaarheid.
6 7
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Grondslagen van de jaarrekening
Liquide middelen
De liquide middelen worden gewaardeerd op nominale waarde.
Lang- en kortlopende schulden
Alle schulden worden gewaardeerd op nominale waarde.
Voorzieningen
De voorziening voor latente belastingverplichtingen vloeit voort uit verschillen tussen de bedrijfs-
economische en fiscale waardering van bepaalde activa en passiva voorzover deze verschillen in de
toekomst in de belastingheffing zullen worden betrokken. De voorziening is berekend tegen de
geldende belastingtarieven. De voorziening voor pensioenen betreft gedane pensioen- en VUT-
toezeggingen die niet zijn ondergebracht bij een pensioenfonds danwel een verzekeringsmaatschappij.
De voorziening wordt actuarieel bepaald en tegen contante waarde opgenomen. De overige
voorzieningen worden tegen nominale bedragen opgenomen.
Aandeel van derden
Het aandeel van derden in groepsmaatschappijen wordt gewaardeerd op netto vermogenswaarde
volgens de bij de vennootschap gebruikelijke grondslagen.
grondslagen voor resultaatbepaling
Netto-omzet
De omzet omvat de opbrengsten van de in het verslagjaar opgeleverde werken, alsmede de opbreng-
sten van in het verslagjaar geleverde goederen en diensten. De omzet is exclusief omzetbelasting en
exclusief binnen het concern uitgevoerde transacties.
Bedrijfsopbrengsten
Bedrijfsopbrengsten vormen het saldo van de productie van enig jaar tegen opbrengstwaarde, inclusief
aan werken in uitvoering toegerekende winsten en/of getroffen verliesvoorzieningen. De omzet is
exclusief omzetbelasting en exclusief binnen het concern uitgevoerde transacties.
Winstneming
Winsten op werken worden naar rato van de voortgang van de projecten verantwoord. Bij complexe
projecten wordt niet eerder winst verantwoord dan nadat op grond van de voortgang van het project
een verantwoorde inschatting mogelijk is.
Bedrijfslasten
Bedrijfslasten omvatten tot de verantwoorde bedrijfsopbrengsten behorende directe en toegerekende
indirecte kosten.
Resultaat deelnemingen
Als resultaat deelnemingen wordt opgenomen het groepsaandeel in de resultaten vóór belastingen van
niet geconsolideerde deelnemingen. De belastingdruk op dit resultaat wordt onder de post belastin-
gen verantwoord.
Financiële baten en lasten
Als rentebaten respectievelijk rentelasten worden opgenomen de op het verslagjaar betrekking
hebbende rente van respectievelijk aan derden.
Belastingen
De belastingdruk wordt berekend over de in het boekjaar behaalde resultaten. Met in de toekomst
verschuldigde belastingen wordt rekening gehouden. Toekomstige verrekenbare potentiële fiscale
verliezen zijn in de jaarrekening niet gewaardeerd.
Buitengewone resultaten
Als buitengewone baten en lasten worden de resultaten opgenomen die niet voortvloeien uit de
gewone bedrijfsuitoefening.
Aandeel van derden
Hieronder wordt opgenomen het aandeel van derden in de resultaten van de groepsmaatschappijen.
6 8
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Grondslagen van de jaarrekening
kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De liquiditeitspositie in het
kasstroomoverzicht bestaat uit de liquide middelen onder aftrek van bankkredieten. Koersverschillen
worden direct verwerkt onder de betreffende posten. De verkrijgingsprijs van de verworven groeps-
maatschappijen respectievelijk verkoopprijs van de verkochte groepsmaatschappijen wordt opgeno-
men onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten. De in de verworven respectievelijk verkochte
groepsmaatschappijen aanwezige liquiditeiten worden op de aankoopprijs respectievelijk verkoopprijs
in mindering gebracht. De investeringen in materiële vaste activa worden opgenomen onder aftrek van
de onder overige schulden voorkomende verplichtingen uit hoofde van vaste activa in bestelling.
Transacties waarbij geen ruil van liquiditeiten plaatsvindt, worden zoveel als mogelijk niet in het
kasstroomoverzicht opgenomen.
notatie bedragen
Alle bedragen opgenomen in deze toelichting zijn in duizenden euro's, tenzij anders vermeld.
6 9
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de geconsolideerde balans
(1) Immateriële vaste activa 2002 2001
Goodwill
Stand 1 januari
Aanschafwaarde 12.214 --
Cumulatieve afschrijvingen 2.202 --
Boekwaarde 10.012 --
Mutaties
Betaalde goodwill met afschrijvingstermijn van 10 jaar 18.903 11.536
Betaalde goodwill met afschrijvingstermijn tussen 5-10 jaar -- --
Betaalde goodwill met afschrijvingstermijn van 1-5 jaar -- --
Betaalde goodwill met afschrijvingstermijn van 1 jaar 645 678
Afschrijvingen 2.367 2.202
Koersverschillen 92 --
Totaal mutaties 17.089 10.012
Stand 31 december
Aanschafwaarde 30.400 11.536
Cumulatieve afschrijvingen 3.299 1.524
Boekwaarde 27.101 10.012
De afschrijvingstermijn wordt bepaald op basis van de geschatte economische levensduur.
De in 2002 betaalde goodwill heeft betrekking op:
John Crowley Ltd, Engeland (belang 100%) 12.280
VolkerWessels Netwerk Bouw, Nederland (belang 55%) 0
Uitbreiding belangen in bestaande deelnemingen 3.218
Overige 4.050
19.548
7 0
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de geconsolideerde balans
(2) Materiële vaste activa 2002 2001
Bedrijfsgebouwen Materieel Materiële Niet aan Totaal Totaal
en en vaste activa productie- materiële materiële
-terreinen installaties in bestelling/ proces dienstbare vaste vaste
in aanbouw vaste activa activa activa
Stand 1 januari
Aanschafwaarde 193.250 478.587 8.936 24.650 705.423 612.243
Cumulatieve afschrijvingen 63.912 319.321 -- 771 384.004 339.002
Boekwaarde 129.338 159.266 8.936 23.879 321.419 273.241
Mutaties
In consolidatie betrokken 6.042 9.879 84 136 16.141 24.565
Uit consolidatie 608 1.493 21 2.122 73
Investeringen 15.294 50.804 15.234 843 82.175 88.733
Desinvesteringen 481 5.173 91 2.018 7.763 13.019
In gebruik genomen 2.867 6.218 9.085 --
Uit onderhanden werken 1.659 1.659 1.548
Afschrijvingen 7.178 48.235 996 56.409 54.068
Koersverschillen 2.311 2.542 8 4.861 492
Totaal mutaties 13.625 9.458 6.142 405 28.820 48.178
Stand 31 december
Aanschafwaarde 210.086 508.932 15.078 28.754 762.850 705.423
Cumulatieve afschrijvingen 67.123 340.208 5.280 412.611 384.004
Boekwaarde 142.963 168.724 15.078 23.474 350.239 321.419
De toegepaste afschrijvingspercentages, gebaseerd op de geschatte economische levensduren, zijn:
Bedrijfsgebouwen 2 10
Materieel en installaties 5 50
Niet aan productieproces dienstbare vaste activa 1 3
Op bedrijfsterreinen wordt niet afgeschreven.
In de niet aan het productieproces dienstbare vaste activa zijn begrepen een aantal appartements-
gebouwen en een complex centrale voorzieningen ten behoeve van een recreatieproject.
De actuele waarde van de bedrijfsgebouwen en terreinen is bepaald op basis van taxaties en bedraagt
per 31 december 2002 circa 217 miljoen en van machines en installaties, bepaald met behulp van
prijscouranten e.d. circa 206 miljoen. De actuele waarde ultimo 2002 van niet aan productieproces
dienstbare vaste activa bedraagt 29 miljoen.
7 1
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Kop jaarrekeninge geconsolideerde balans
Toelichting op d
(3) Financiële vaste activa 2002 2001
Deelnemingen 49.695 46.711
Vorderingen op niet-geconsolideerde deelnemingen 55.538 39.319
Overige vorderingen 10.456 15.147
115.689 101.177
Deelnemingen 2002 2001
Stand 1 januari 46.711 49.088
Verworven 30.026 5.496
Verkocht 7.391 1.101
In consolidatie betrokken 5.040 11.619
Aandeel in resultaat:
Bruto resultaat 8.238 10.417
Af: belastingen 2.062 3.121
6.176 7.296
Ontvangen dividenden 6.699 2.379
Goodwill 13.632 151
Koersverschillen 456 81
49.695 46.711
Vorderingen op niet geconsolideerde deelnemingen
De vorderingen zijn in het algemeen langdurig dienstbaar aan de bedrijfsuitoefening.
Overige vorderingen
Dit betreft onder meer de schuldenregeling ter zake van Nigeriaanse handelsvorderingen die zijn afge-
wikkeld door middel van in US dollars luidende rentedragende schuldbekentenissen uitgegeven door
de Centrale Bank van Nigeria. Betaling van rente en aflossing geschiedt in kwartaaltermijnen van 2%
van de hoofdsom tot en met het vierde kwartaal 2009 (dat is $ 5,9 miljoen per jaar). Ook is hierin begre-
pen ons aandeel in de schuldenregeling ter zake van kredietverzekerde vorderingen. De voornoemde
tegen nominale waarde opgenomen vorderingen zijn geheel voorzien. De marktwaarde kan in verband
met de gewijzigde dollarkoers worden gesteld op circa 23 miljoen (2001: 30 miljoen).
(4) Terreinen 2002 2001
Binnenland 148.613 118.536
Buitenland 57.705 54.779
206.318 173.315
Deze post betreft voornamelijk terreinen die zijn verworven om in de nabije toekomst te ontwikkelen
als bouwlocatie en voor het overige ten behoeve van de winning van zand voor infrastructurele
projecten.
Naar verwachting zal hiervan circa 75% binnen 3 jaar tot ontwikkeling komen. Met risico's uit hoofde
van marktontwikkelingen is bij de waardering rekening gehouden. De terreinen opgenomen onder
buitenland betreffen voornamelijk aangekochte gronden in Duitsland, Canada en Amerika.
7 2
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Koeljahrrng onp dge geconsolideerde balans
Kop jaarrekening
Top icatieke in
(5) Voorraden 2002 2001
Grondstoffen en hulpstoffen 44.676 29.839
Gereed product en handelsgoederen 13.575 14.610
Niet verkochte projecten 19.478 20.503
77.729 64.952
(6) Onderhanden werken 2002 2001
Integrale kostprijs inclusief naar rato van voortgang gerealiseerd resultaat,
verminderd met getroffen voorzieningen 2.722.936 2.456.157
Gedeclareerde termijnen 2.548.665 2.333.433
174.271 122.724
De verdeling naar opdracht derden en eigen ontwikkeling is als volgt:
Opdracht derden
Integrale kostprijs inclusief naar rato van voortgang gerealiseerd resultaat, verminderd met getroffen voorzieningen 2.138.744 1.872.944
Gedeclareerde termijnen 2.186.471 1.921.728
47.727 48.784
Eigen ontwikkeling
Integrale kostprijs inclusief naar rato van voortgang gerealiseerd resultaat, verminderd met getroffen voorzieningen 584.192 583.213
Gedeclareerde termijnen 362.194 411.705
221.998 171.508
Onder onderhanden werken in eigen ontwikkeling is 35 miljoen begrepen voor in uitvoering zijnde,
nog niet verkochte, projecten (2001: 45 miljoen).
(7) Vorderingen 2002 2001
Handelsdebiteuren 542.497 491.482
Vorderingen van aannemingscombinaties 195.188 170.178
Overige vorderingen 100.163 127.125
Latente belastingvordering 4.000
Overlopende activa 35.972 23.425
873.820 816.210
(8) Liquide middelen 2002 2001
Deposito's 40.693 2.850
Kas- en banksaldi 202.715 205.661
243.408 208.511
De deposito's hebben een resterende looptijd van maximaal één maand en zijn te allen tijde opeisbaar.
Onder de liquide middelen zijn begrepen liquiditeiten van aannemingscombinaties ten bedrage van
111 miljoen (2001: 102 miljoen). Hierover heeft de vennootschap niet de volledige beschikkings-
macht. Het bedrag aan liquide middelen van buitenlandse concernondernemingen, waarvoor
transferbeperkingen gelden, is van ondergeschikte betekenis.
7 3
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Kop jaarrekeninge geconsolideerde balans
Toelichting op d
(9) Bankkredieten 2002 2001
Bankiers 133.230 169.366
(10) Overige schulden 2002 2001
Verplichte aflossingen op leningen 7.982 12.155
Ontvangen voorschotten inzake werken 18.522 10.947
Handelscrediteuren 304.724 292.069
Overige crediteuren en te betalen kosten 221.119 255.442
Schulden van aannemingscombinaties 212.678 156.495
Schulden aan niet geconsolideerde deelnemingen 3.485 3.040
Belastingen en premies sociale lasten 42.188 47.346
Verplichtingen uit hoofde van materiële vaste activa in bestelling 10.248 5.928
Onvoorwaardelijke verplichtingen terreinen 16.875 28.546
Overlopende passiva 123.310 46.945
961.131 858.913
(11) Achtergestelde converteerbare leningen 2002 2001
Converteerbare 5,75% obligatielening 2000 2.573 3.595
De converteerbare 5,25% obligatielening 1994, is op 20 mei 2002 afgewikkeld.
Ultimo 2001 resteerden 9.436 obligaties. In 2002 zijn 9.283 obligaties geconverteerd in aandelen
(371.320 stuks), de resterende obligaties zijn afgelost.
De converteerbare 5,75% obligatielening 2000, oorspronkelijk groot nominaal 4.326.720, is verdeeld
in obligaties van nominaal 480 elk. Conversie in certificaten van gewone aandelen in het kapitaal van
de vennootschap is te allen tijde mogelijk. De conversieprijs bedraagt 19,20 per aandeel van nominaal
2,50. De lening heeft een looptijd tot uiterlijk 1 juli 2007. Deze lening is achtergesteld ten opzichte
van alle schulden van de vennootschap. De marktwaarde komt ongeveer overeen met de boekwaarde.
(12) Achtergestelde overige leningen 2002 2001
8% lening van De Nationale Investeringsbank nv en ABN AMRO Bank nv 1996 1.466 2.437
Af te lossen na één, doch binnen 5 jaar 1.466 2.437
De binnen een jaar vervallende aflossingsverplichtingen zijn opgenomen onder kortlopende schulden.
Van de 8% lening van De Nationale Investeringsbank nv en ABN AMRO Bank nv 1996, oorspronkelijk
groot 6.806.703, is 4.084.022 verstrekt door De Nationale Investeringsbank nv en 2.722.681
door ABN AMRO Bank nv. De looptijd van de lening is 9 jaar. Vanaf 31 december 1998 vinden halfjaar-
lijkse reguliere aflossingen plaats. De lening is achtergesteld op de schulden van de groep. De markt-
waarde van deze lening is circa 15% hoger dan de boekwaarde.
7 4
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Koeljahrrng onp dge geconsolideerde balans
Kop jaarrekening
Top icatieke in
(13) Onderhandse leningen 2002 2001
Af te lossen na één, doch binnen vijf jaar 52.537 30.663
Af te lossen na vijf jaar 13.957 11.533
66.494 42.196
De toename van de onderhandse leningen is het gevolg van het meeconsolideren van VolkerWessels
Netwerk Bouw die een achtergestelde lening van KPN ad 16 miljoen heeft. Deze lening moet worden
afgelost op 1 januari 2005.
De binnen een jaar vervallende aflossingsverplichtingen zijn opgenomen onder kortlopende schulden.
Het gewogen gemiddelde van de rentevoeten bedraagt 4,6% (2001: 5,6%). De marktwaarde van de
leningen komt ongeveer overeen met de boekwaarde.
(14) Voorzieningen
Verloop 2002 2001
Latente belasting- Garantie- Overige Totaal Totaal
verplichtingen Pensioenen verplichtingen voorzieningen voorzieningen voorzieningen
Stand 1 januari 65.238 14.975 23.669 40.697 144.579 115.739
Koersverschillen 305 46 178 529 31
Dotatie 4.582 54.686 15.746 24.862 99.876 57.344
Oprenting 2.313 2.313
Besteding 946 1.466 3.894 6.436 12.742 23.234
Vrijval 159 1.632 3.703 5.494 5.301
Stand 31 december 68.569 70.303 33.889 55.242 228.003 144.579
De voorziening voor latente belastingverplichtingen heeft betrekking op toekomstige belasting-
verplichtingen die voortvloeien uit verschillen tussen de fiscale en bedrijfseconomische waardering
voor bepaalde activa en passiva. De verschuldigde belastingen van de werkmaatschappijen, die deel
uitmaken van de fiscale eenheid van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv, worden bepaald op het
fiscale resultaat van de werkmaatschappij, als ware de werkmaatschappij een zelfstandige belasting-
plichtige. Als gevolg van deze wijze van behandeling is de latentie in de vennootschappelijke balans van
ondergeschikte betekenis.
De voorziening voor pensioenen betreft onder meer een aantal pensioentoezeggingen, die niet zijn
ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds Koninklijke Volker Wessels Stevin. De voorziening is
gesteld op de contante waarde tegen een rekenrente van 4%. Tevens is hieronder opgenomen een
backservice-verplichting uit hoofde van verzekerde pensioenen. Deze backservice-verplichting is
gebaseerd op de contante waarde van de toekomstige inhaalpremies, berekend op basis van de
evenredig-deelmethode en een gehanteerde rekenrente van 5%. Daarnaast is hierin begrepen een
nominale voorziening voor toekomstige kosten uit hoofde van backservice-verplichtingen
pre-pensioen en affinanciering bouw/metaal-VUT van de Railinfra sector.
De pensioenrechten opgebouwd binnen de Stichting Pensioenfonds Koninklijke Volker Wessels Stevin
zijn volledig afgefinancierd. Voor in de toekomst verschuldigde en uit backservice-verplichtingen
voortvloeiende toeslagen, begrepen in de premies voor het Bedrijfspensioenfonds voor de
Bouwnijverheid, is in de jaarrekening geen voorziening opgenomen.
De toename van de voorziening pensioenen is het gevolg van het meeconsolideren van VolkerWessels
Netwerk Bouw bv. Bij de overname is de toezegging van KPN aan de medewerkers met betrekking
tot de overgangsmaatregelen voor VUT- en prépensioen, die gedaan was bij wijziging van de KPN
pensioenregeling, overgenomen door VolkerWessels Netwerk Bouw bv. De voorziening bedraagt
55 miljoen en betreft alleen de toegezegde overgangsmaatregel. De pensioenen zelf zijn onder-
gebracht bij Stichting Pensioenfonds KPN en Stichting Ondernemingspensioenfonds KPN.
VolkerWessels Netwerk Bouw bv blijft tot 1 januari 2004 bij deze fondsen aangesloten. 7 5
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de geconsolideerde balans
De voorziening voor garantieverplichtingen dient ter dekking van mogelijke verplichtingen inzake
opgeleverde werken binnen de garantieperioden. De toevoeging aan de voorziening is gebaseerd op
een uit ervaring verkregen percentage van de omzet. In het verslagjaar is voor circa 4 miljoen
(2001: 2,2 miljoen) aangewend uit hoofde van garantieverplichtingen.
De overige voorzieningen betreffen: 2002 2001
Milieu 12.761 13.095
Groot onderhoud materiële vaste activa 10.530 8.489
Organisatie-aanpassingen 17.071 7.584
Assurantie eigen risico 3.052 4.082
Overige risico's 11.828 7.447
55.242 40.697
De voorziening voor milieu-eisen dient voor mogelijke uitgaven voor milieutechnische aanpassingen.
Uit hoofde van onder meer sanering van gronden en terreinen is in 2002 nihil (2001: 0,1 miljoen)
besteed.
De voorziening voor groot onderhoud materiële vaste activa is gevormd voor periodieke reparaties en
onderhoud van het materieel en de gebouwen teneinde een gelijkmatige verdeling van kosten over de
jaren te bewerkstelligen. Bij de vorming van de voorziening is rekening gehouden met de bezettings-
graad van het materieel en een taxatie van te maken kosten.
De voorziening voor organisatie-aanpassingen dient voor uitgaven uit hoofde van noodzakelijk geachte
wijzigingen in de operationele structuur, teneinde op veranderende markteisen te kunnen blijven
inspelen. In 2002 is circa 12 miljoen gedoteerd. In 2002 is circa 2 miljoen aangewend.
De voorziening assurantie eigen risico materieel dient ter dekking van het risico van schade, voorzover
niet ondergebracht bij assuradeuren. Deze voorziening zal systematisch in een tweetal jaren worden
afgebouwd.
De voorziening voor overige risico's zijn van uiteenlopende aard en dienen ondermeer ter dekking
van mogelijke verplichtingen uit hoofde van aanvullende uitkeringen voor WAO en ziektewet.
In het algemeen dienen de voorzieningen als langlopend te worden beschouwd.
(15) Aandeel van derden 2002 2001
Belang van derden in groepsmaatschappijen 19.270 6.367
In het belang van derden is begrepen een bedrag van 0,4 miljoen (2001: 0,3 miljoen), zijnde het
aandeel van derden in Kondor Wessels Nederland bv. In procenten bedraagt dit aandeel afgerond
0,65% (2001: 0,65%). Dit vertegenwoordigt het percentage aan nog niet ter omwisseling aangeboden
aandelen Kondor Wessels Nederland bv ultimo 2002.
De toename wordt voornamelijk veroorzaakt door het meeconsolideren van VolkerWessels Netwerk
Bouw bv waarin door derden een 45% belang gehouden wordt.
(16) Eigen vermogen 2002 2001
Gestort en opgevraagd kapitaal 86.131 86.131
Reserves 456.431 395.930
Niet verdeelde winsten 113.846 108.806
656.408 590.867
Een nadere samenstelling alsmede verloop van het eigen vermogen is opgenomen in de toelichting op
7 6 de vennootschappelijke balans.
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
Garanties 2002 2001
Garanties in verband met uitvoering van werken* 431.000 384.000
Garanties in verband met ontvangen vooruitbetalingen 15.000 6.000
Garanties verstrekt aan opdrachtgevers in Noord Amerika** 103.000 102.000
Overige garanties 0 1.000
549.000 493.000
* Waarvan ultimo 2002 circa 21 miljoen (2001: 20 miljoen) ten behoeve van verkochte / deels opgeleverde woningen in Duitsland waarvan
formele eigendomsoverschrijving nog moet plaatsvinden.
** In afwijking van hetgeen in Europa gebruikelijk is, worden aan opdrachtgevers voor de volledige aannemingssom garanties afgegeven
Overige niet in de balans opgenomen verplichtingen 2002 2001
Lease-overeenkomsten 71.000 52.000
Huurovereenkomsten 67.000 39.000
Erfpacht 3.000 11.000
Voorwaardelijke verplichting tot aankoop van bouwterreinen 10.000 4.000
Overige 22.000 10.000
De verplichtingen uit hoofde van lease-overeenkomsten betreffen hoofdzakelijk transportmiddelen en
lopen tot het jaar 2005. De verplichtingen uit hoofde van huurovereenkomsten betreffen hoofdzakelijk
onroerend goed en lopen tot het jaar 2009. De verplichtingen voor `operational lease' en huur in nomi-
nale bedragen zijn als volgt verdeeld over de komende jaren:
2003 2004 2005 2006 2007 na2007
Lease-overeenkomsten 26.000 20.000 14.000 7.000 3.000 1.000
Huurovereenkomsten 18.000 15.000 10.000 9.000 6.000 9.000
De erfpachtovereenkomsten lopen tot het jaar 2065. De jaarlijkse erfpachtcanons bedragen
0,3 miljoen. Na 2003 neemt de jaarlijkse verplichting geleidelijk af.
In Nederland zijn gedeeltelijk onder voorbehoud van bestemmingswijzigingen respectievelijk
vergunningen, in verband met grondaankopen verplichtingen aangegaan tot een bedrag van
10 miljoen (2001: 4 miljoen). In Duitsland zijn geen voorwaardelijke verplichtingen aangegaan
(2001: nihil).
De vennootschap heeft zich door middel van bij de handelsregisters gedeponeerde verklaringen
hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor uit rechtshandelingen voortvloeiende schulden van een aantal van
haar Nederlandse groeps-maatschappijen. Voorts heeft een aantal werkmaatschappijen zich hoofdelijk
medeaansprakelijk gesteld voor de verplichtingen van de vennootschap tegenover enkele banken.
Indien aannemingscombinaties uitgeoefend worden in de vorm van een vennootschap onder firma
wordt slechts rekening gehouden met hoofdelijke aansprakelijkheid, indien en voorzover daartoe
aanleiding bestaat op grond van de financiële positie van de combinatie en/of van één of meer van de
partners daarin.
Op grond van de bestaande stockoptieregelingen heeft een aantal statutaire directeuren en overige
functionarissen het recht binnen een periode van vijf jaar aandelen te verwerven tegen een vooraf
vastgestelde beurskoers. Van de toegekende opties op aandelen van nominaal 2,50 zijn per
31 december 2002 nog 919.050 opties niet uitgeoefend (2001: 1.010.518). Voor nadere informatie
wordt verwezen naar pagina 91.
VolkerWessels voert verweer tegen de boete-aanzeggingen van de NMa met betrekking tot het
weigeren van medewerking aan het onderzoek van de NMa. VolkerWessels heeft zijn zienswijze
gegeven op de door de NMa opgemaakte rapporten met betrekking tot verdenking van markt-
ordeningsafspraken. Het is nog veel te vroeg om een oordeel te kunnen geven over de uitkomst van 7 7
deze procedures. Er is in de jaarrekening van 2002 dan ook geen voorziening opgenomen voor
mogelijke toekomstige door de NMa op te leggen boetes.
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Financiële instrumenten
Renterisicobeheer
Derivaten worden voornamelijk gebruikt om de variabele rentetarieven om te zetten in vaste tarieven.
Deze instrumenten worden alleen gebruikt voor het afdekken van risico's. Er bestaan controle-
maatregelen die betrekking hebben op alle financiële instrumenten. Het gebruik van instrumenten met
hefboomwerking is niet toegestaan.
Valutarisicobeheer
Door de onderneming worden valutatermijntransacties en valutaswaps afgesloten met het doel risico's
af te dekken die voortvloeien uit de normale bedrijfsactiviteiten. Centraal in dit beleid staat het doel de
onderneming te beschermen tegen het risico dat de uiteindelijke kasstroom negatief wordt beïnvloed
door wisselkoersveranderingen. Het totaal van uitstaande transacties per balansdatum heeft in relatie
tot de gehele onderneming een bescheiden omvang.
Concentratie van kredietrisico's
Dit risico behelst het verlies dat zou kunnen ontstaan indien op balansdatum wederpartijen in gebreke
zouden blijven hun contractuele verplichtingen na te komen. Met betrekking tot de normale
debiteurenrisico's wordt ter beheersing van dit risico gebruik gemaakt van informatie van erkende
instellingen die zich op het leveren van krediet-informatie hebben toegelegd. Financiële instrumenten
(derivaten) worden uitsluitend met eersteklas banken afgesloten. De beschikbare liquide middelen
worden bij verschillende banken of in eersteklas papier kortlopend belegd.
7 8
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening
(17) Bedrijfsopbrengsten (bedragen in miljoenen euro's) 2002 2001
Netto-omzet 3.046 2.291
Wijziging in integrale kostprijs onderhanden werken 267 812
Bedrijfsopbrengsten 3.313 3.103
De bedrijfsopbrengsten over het jaar 2002 zijn als volgt naar sector en regio verdeeld:
Nederland Duitsland Overig Europa Buiten Europa Totaal
Bouw en Vastgoed 1.120 303 1.423
Infrastructuur 1.301 96 170 130 1.697
Specialismen 382 382
2.803 399 170 130 3.502
Af: intercompany 155 34 189
Bedrijfsopbrengsten 2.648 365 170 130 3.313
In procenten 80% 11% 5% 4% 100%
De bedrijfsopbrengsten over het jaar 2001 zijn als volgt naar sector en regio verdeeld:
Nederland Duitsland Overig Europa Buiten Europa Totaal
Bouw en Vastgoed * 1.164 295 -- -- 1.459
Infrastructuur * 1.054 98 174 143 1.469
Specialismen 413 -- -- -- 413
2.631 393 174 143 3.341
Af: intercompany 214 24 -- -- 238
Bedrijfsopbrengsten 2.417 369 174 143 3.103
In procenten 78% 12% 6% 4% 100%
De nadere segmentering naar sector en geografisch werkgebied is opgenomen op pagina 82 tot en met 85.
(18) Lonen, salarissen en sociale lasten 2002 2001
Lonen en salarissen 534.385 489.220
Pensioenlasten 43.514 35.583
Overige sociale lasten 106.847 103.888
684.746 628.691
(19) Resultaat deelnemingen voor belastingen 2002 2001
Winsten van niet geconsolideerde deelnemingen 10.663 12.288
Verliezen van niet geconsolideerde deelnemingen 2.425 1.871
8.238 10.417
7 9
* Cijfers zijn aangepast in verband met gewijzigde sectorindeling.
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening
(20) Afschrijvingen materiële vaste activa 2002 2001
Bedrijfsgebouwen en -terreinen 7.178 5.661
Materieel en installaties 48.235 47.475
Niet aan productieproces dienstbare vaste activa 996 932
56.409 54.068
(21) Financiële baten en lasten 2002 2001
Rentebaten vorderingen lang 1.287 1.407
Rentebaten vorderingen kort 16.540 14.267
Opbrengst Nigeriaanse schuldbekentenissen 6.574 6.863
Rentelasten schulden lang 3.328 3.984
Rentelasten schulden kort 17.687 15.214
Valutaverschillen per saldo 800 672
2.586 4.011
De post valutaverschillen betreft zowel omrekeningsverschillen als resultaten uit valutadekkings-
en termijntransacties.
(22) Belastingen 2002 2001
Belastingen uit gewone bedrijfsuitoefening 58.257 58.641
Belastingvoordeel uit liquidatieverliezen en compensabele verliezen 5.000
Belastingen resultaat deelnemingen 2.062 3.121
60.319 56.762
De belastingdruk op resultaten uit gewone bedrijfsuitoefening is onder dit hoofd opgenomen.
De vennootschap beschikt nog ultimo 2002 over mogelijke belastingvoordelen in Nederland ten
bedrage van circa 8 miljoen. Dit voordeel is berekend op basis van toekomstige liquidatieverliezen
(waarvoor in de meeste gevallen de medewerking van derden is vereist) en waarderingsverschillen
tussen de fiscale en commerciële jaarrekening samen ten bedrage van circa 22 miljoen.
Hiervan is ten minste 1,5 miljoen binnen 1 jaar verrekenbaar. In Duitsland beschikt de vennootschap
over fiscaal compensabele verliezen als gevolg van vóór 2000 geleden operationele verliezen.
Onzekerheid bestaat over de termijn waarin deze verliezen kunnen worden verrekend. Deze potentiële
voordelen zijn niet gewaardeerd.
Effectieve belastingdruk (in procenten) 2002 2001
Nederlands vennootschapsbelastingtarief 34,5 35,0
Permanente verschillen
Afschrijving goodwill 0,5 0,4
Scholingsaftrek 0,6 0,7
Buitenlandse dochtermaatschappijen 0,1 1,8
Liquidatieverlies en compensabele verliezen 3,0
Overig 0,6 0,4
0,6 1,1
33,9 33,9
8 0
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening
(23) Buitengewone resultaten na belastingen 2002 2001
Buitengewone baten 4.994 --
Buitengewone lasten 7.650 --
Belastingen buitengewoon resultaat 1.996 --
660 --
Als buitengewone baten zijn verantwoord de boekwinsten bij de verkoop van groepsmaatschappijen
en deelnemingen.
Als buitengewone lasten zijn verantwoord de kosten samenhangende met de reorganisatie bij de
betreffende groepsmaatschappijen.
Gemiddeld aantal werknemers naar sector 2002 2001
Bouw en Vastgoed 4.300 4.500
Infrastructuur 8.900 6.800
Specialismen 2.500 2.500
15.700 13.800
Gemiddeld aantal werknemers geografisch 2002 2001
Binnenland 12.600 10.900
Buitenland 3.100 2.900
15.700 13.800
8 1
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Resultaten en overige gevens 2002 per sector
Bedragen in miljoenen euro's, tenzij anders vermeld
Niet gealloceerd/
Bouw en Vastgoed Infrastructuur Specialismen eliminatie Totaal
Bedrijfsopbrengsten 1.423 1.697 382 189 3.313
Bedrijfslasten 1.336 1.601 338 188 3.087
Resultaat deelnemingen voor belastingen 2 4 2 0 8
EBITDA 89 100 46 1 234
Afschrijvingen materiële vaste activa 11 21 21 4 57
EBITA 78 79 25 5 177
Afschrijvingen immateriële vaste activa 1 0 1 0 2
EBIT 77 79 24 5 175
Financiële baten en lasten 3
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
voor belastingen 178
Belastingen 60
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
na belastingen 118
Buitengewone resultaten na belastingen 1
Aandeel van derden 3
Winst na belastingen 114
Orderportefeuille 2.209 1.569 164 235 3.707
Activa 987 740 221 120 2.068
Verplichtingen 340 603 84 137 1.164
Werkzaam vermogen 647 137 137 17 904
Deelnemingen 20 18 12 50
Netto investeringen in materiële vaste activa 4 5 29 52 90
Gemiddeld aantal medewerkers 4.300 8.900 2.500 15.700
Gemiddelde bedrijfsopbrengsten per medewerker (x 1.000) 330 190 153 211
EBITA / werkzaam vermogen 12,1% 57,7% 18,2% 19,6%
EBIT / werkzaam vermogen 11,9% 57,7% 17,5% 19,4%
8 2
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Resultaten en overige gevens 2001 per sector
Bedragen in miljoenen euro's, tenzij anders vermeld
Niet gealloceerd/
Bouw en Vastgoed Infrastructuur Specialismen eliminatie Totaal
Bedrijfsopbrengsten 1.459 1.469 413 238 3.103
Bedrijfslasten 1.373 1.383 368 230 2.894
Resultaat deelnemingen voor belastingen 2 6 2 0 10
EBITDA 88 92 47 8 219
Afschrijvingen materiële vaste activa 12 20 21 1 54
EBITA 76 72 26 9 165
Afschrijvingen immateriële vaste activa 0 1 1 0 2
EBIT 76 71 25 9 163
Financiële baten en lasten 4
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
voor belastingen 167
Belastingen 56
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
na belastingen 111
Buitengewone resultaten na belastingen -
Aandeel van derden 2
Winst na belastingen 109
Orderportefeuille 2.129 1.425 142 108 3.588
Activa 925 621 226 46 1.818
Verplichtingen 457 493 85 41 1.076
Werkzaam vermogen 468 128 141 5 742
Deelnemingen 18 17 12 47
Netto investeringen in materiële vaste activa 14 56 23 9 102
Gemiddeld aantal medewerkers 4.500 6.800 2.500 13.800
Gemiddelde bedrijfsopbrengsten per medewerker (x 1.000) 324 216 164 225
EBITA / werkzaam vermogen 16,2% 56,3% 18,4% 22,2%
EBIT / werkzaam vermogen 16,2% 55,5% 17,7% 22,0%
8 3
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Resultaten en overige gevens 2002 geografisch
Bedragen in miljoenen euro's, tenzij anders vermeld
Niet gealloceerd/
Nederland Buitenland eliminatie Totaal
Bedrijfsopbrengsten 2.803 699 189 3.313
Bedrijfslasten 2.598 677 188 3.087
Resultaat deelnemingen voor belastingen 6 2 0 8
EBITDA 211 24 1 234
Afschrijvingen materiële vaste activa 44 9 4 57
EBITA 167 15 5 177
Afschrijvingen immateriële vaste activa 2 0 2
EBIT 165 15 5 175
Financiële baten en lasten 3
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
voor belastingen 178
Belastingen 60
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
na belastingen 118
Buitengewone resultaten na belastingen 1
Aandeel van derden 3
Winst na belastingen 114
Orderportefeuille 3.188 754 235 3.707
Activa 1.444 504 120 2.068
Verplichtingen 725 302 137 1.164
Werkzaam vermogen 719 202 17 904
Deelnemingen 30 20 50
Netto investeringen in materiële vaste activa 32 6 52 90
Gemiddeld aantal medewerkers 12.600 3.100 15.700
Gemiddelde bedrijfsopbrengsten per medewerker (x 1.000) 222 227 211
EBITA / werkzaam vermogen 23,2% 7,4% 19,6%
EBIT / werkzaam vermogen 22,9% 7,4% 19,4%
8 4
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Resultaten en overige gevens 2001 geografisch
Bedragen in miljoenen euro's, tenzij anders vermeld
Niet gealloceerd/
Nederland Buitenland eliminatie Totaal
Bedrijfsopbrengsten 2.631 710 238 3.103
Bedrijfslasten 2.437 687 230 2.894
Resultaat deelnemingen voor belastingen 10 0 0 10
EBITDA 204 23 8 219
Afschrijvingen materiële vaste activa 43 10 1 54
EBITA 161 13 9 165
Afschrijvingen immateriële vaste activa 2 2
EBIT 159 13 9 163
Financiële baten en lasten 4
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
voor belastingen 167
Belastingen 56
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
na belastingen 111
Buitengewone resultaten na belastingen -
Aandeel van derden 2
Winst na belastingen 109
Orderportefeuille 3.029 667 108 3.588
Activa 1.263 509 46 1.818
Verplichtingen 713 322 41 1.076
Werkzaam vermogen 550 187 5 742
Deelnemingen 40 7 47
Netto investeringen in materiële vaste activa 82 11 9 102
Gemiddeld aantal medewerkers 10.900 2.900 13.800
Gemiddelde bedrijfsopbrengsten per medewerker (x 1.000) 242 244 225
EBITA / werkzaam vermogen 29,3% 7,0% 22,2%
EBIT / werkzaam vermogen 28,9% 7,0% 22,0%
8 5
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Kop jaarrekeninglijke balans en winst- en verliesrekening
Vennootschappe
vennootschappelijke balans
Voor winstbestemming
Bedragen in 1.000 euro's
Noot 31 december 2002 31 december2001 *
Vaste activa
Financiële vaste activa (1) 565.339 559.728
Vlottende activa
Vorderingen (2) 86.101 106.494
Belastingen 11.053 9.826
Liquide middelen 2.481 --
99.635 116.320
Kortlopende schulden
Bankkredieten 3.410 73.577
Overige schulden 1.117 5.572
4.527 79.149
Saldo vlottende activa en kortlopende schulden 95.108 37.171
660.447 596.899
Langlopende schulden
Achtergestelde converteerbare leningen 2.573 3.595
Achtergestelde overige leningen 1.466 2.437
Schulden aan groepsmaatschappijen -- --
4.039 6.032
Eigen vermogen
Geplaatst kapitaal 86.131 86.131
Agioreserve 79.818 69.720
Reserve koersverschillen 0 7.755
Overige reserves 376.613 318.455
Niet verdeelde winsten 113.846 108.806
(3) 656.408 590.867
660.447 596.899
* Cijfers zijn aangepast in verband met presentatiewijzigingen.
vennootschappelijke winst- en verliesrekening
Bedragen in 1.000 euro's 2002 2001
Resultaten van groepsmaatschappijen 114.120 105.021
Overige baten en lasten na belastingen -- 274 3.785
Winst na belastingen 113.846 108.806
8 6
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening
Algemeen
Naast onderstaande toelichting wordt verwezen naar de toelichting bij de groepsjaarrekening.
Bij de vennootschappelijke winst- en verliesrekening is gebruik gemaakt van de mogelijkheid conform
artikel 2:402 Burgerlijk Wetboek tot het opstellen van een beknopte winst- en verliesrekening.
(1) Financiële vaste activa 2002 2001
Groepsmaatschappijen 565.339 559.728
Groepsmaatschappijen 2002 2001
Stand 1 januari 559.728 497.094
Verworven -- 50
Aandeel in resultaat 114.120 105.021
Ontvangen dividenden -- 100.383 43.234
Koersverschillen -- 8.126 797
565.339 559.728
Met inachtneming van de desbetreffende wettelijke voorschriften is een lijst van groepsmaatschappij-
en en andere deelnemingen van de vennootschap ter inzage gelegd bij het Handelsregister te
Rotterdam.
(2) Vorderingen 2002 2001
Groepsmaatschappijen 81.989 104.577
Overige vorderingen 4.112 1.917
86.101 106.494
De post groepsmaatschappijen betreft dividenden, vennootschapsbelasting en overige vorderingen.
Achtergestelde leningen
Dit betreft de achtergestelde converteerbare leningen en achtergestelde overige leningen zoals
opgenomen in de geconsolideerde balans.
8 7
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening
Bedragen in 1.000 euro's 2002 2001
(3) Eigen Vermogen
Geplaatst Agio- Reserve Overige Niet Totaal Eigen
kapitaal reserve koers- reserves verdeelde eigen Vermogen
verschillen winsten vermogen 2001
Stand 1 januari 86.131 69.720 7.755 318.455 108.806 590.867 509.161
Toevoeging aan de reserves 65.726 65.726
Dividend 2001/2000 459 43.080 43.539 39.627
Conversie van obligaties 964 3.518 4.482 1.183
Uitgeoefende stockopties 861 6.580 7.441 2.492
Ingekochte eigen aandelen in depot 8.177 8.177 --
Mutatie eigen aandelen in depot 1.825 1.439 386 8.055
Resultaat 2002/2001 113.846 113.846 108.806
Koersverschillen 8.126 8.126 797
Aanvulling koersverschillen 371 371
Stand per 31 december 86.131 79.818 0 376.613 113.846 656.408 590.867
Presentatiewijziging
Vanaf 2002 wordt het voorgestelde dividend aan aandeelhouders niet meer in de balans als kort-
lopende schuld verwerkt, maar als onderdeel van het vermogen verantwoord. De vergelijkende cijfers
zijn overeenkomstig aangepast. Het eenmalige effect van deze presentatiewijziging op het eigen
vermogen en kortlopende schulden ultimo 2001 bedraagt 43 miljoen.
Aandelenkapitaal
Het maatschappelijk kapitaal bedraagt 300.000.000 en is verdeeld in 60.000.000 gewone aandelen,
30.000.000 preferente aandelen en 30.000.000 converteerbare financieringspreferente aandelen van
nominaal 2,50 elk. Per 31 december 2002 bestaat het geplaatste aandelenkapitaal uit 34.452.525
gewone aandelen (2001: 34.452.425).
De Stichting Aandelenbeheer Koninklijke Volker Wessels Stevin heeft het in tijd onbeperkte recht tot
het nemen van preferente aandelen tot een maximum van 50% van het op enig moment uitstaande
geplaatste overige aandelenkapitaal.
Winstbestemming 2001
In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 8 mei 2002 is besloten om 43.080.000 uit te
keren als dividend en 65.726.000 toe te voegen aan de overige reserves.
Dividend 2001
Als gevolg van het uit oefenen van stockopties en het converteren van de obligatielening in de periode
van 1 januari 2002 en de datum van het betaalbaar stellen van het dividend is er een additioneel
dividend uitgekeerd van 0,5 miljoen.
Conversie van obligaties
De conversie van achtergestelde obligaties in 2002 ten bedrage van 4.481.969 (2001: 1.182.705)
heeft geleid tot een toename van het geplaatste aandelenkapitaal met 963.613 (2001: 210.530),
een verhoging van de agioreserve met 3.518.356 (2001: 972.175).
Uitgeoefende stockopties
Door uitoefening van het optierecht om gewone aandelen te verwerven is het geplaatste aandelen-
kapitaal in 2002 met de nominale waarde en de agioreserve toegenomen met het verschil tussen
de uitoefenkoers en de nominale waarde van die aandelen.
8 8
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening
Eigen aandelen in depot
Het verloop van de aantallen eigen aandelen in depot is als volgt:
2002 2001
Stand per 1 januari 1.314.065 1.942.440
Aangekochte aandelen 412.486 --
Verkochte aandelen -- 397.000
Ingetrokken aandelen -- --
1.726.551 1.545.440
Uitgeoefende stockopties 344.418 151.610
Conversie van obligaties 385.295 79.765
Stand per 31 december 996.838 1.314.065
In 2002 zijn 412.486 aandelen ingekocht om de uitstaande stock-opties verplichtingen af te dekken en
het verwateringseffect te verminderen. De gemiddelde inkoopprijs van de ingekochte aandelen in
2002 bedraagt 19,82. Daarnaast zijn in januari 2003 81.640 aandelen ingekocht. De gemiddelde
inkoopprijs van de ingekochte aandelen in 2003 bedraagt 18,42.
De totale gemiddelde inkoopprijs van het aandelendepot bedraagt 18,32
Koersverschillen
De koersverschillen die ontstaan bij de omrekening van het eigen vermogen van de buitenlandse
deelnemingen worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van de reserve koersverschillen gebracht.
In 2002 is een negatief koersverschil ad. 8,1 miljoen ten laste van de reserve koersverschillen
opgenomen. Daarnaast is uit de uitkeerbare reserve een aanvulling overgeboekt ad. 0,4 miljoen.
Hierdoor komt de reserve koersverschillen uit op nihil.
Belastingvrij agio
Het belastingvrij agio is ultimo 2002 berekend op circa 25 miljoen.
Bezoldiging bestuurders en commissarissen
De bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur over 2002 is als volgt:
Vaste beloning Bonus Pensioenlast Totaal
2002
H.J. Hazewinkel 367.000 231.000 250.189 848.189
A.J. de Jong 310.000 231.000 214.775 755.775
D. Wessels* 710.453
Totaal leden Raad van Bestuur 2.314.417
De bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur over 2001 is als volgt:
Vaste beloning Bonus Pensioenlast Totaal
2001
H.J. Hazewinkel 349.411 201.025 80.151 630.587
A.J. de Jong 294.957 103.008 62.352 460.317
D. Wessels* 525.478
W.T.J. Dijkman** 94.867 201.025 5.304 290.588
Totaal leden Raad van Bestuur 1.906.970
De toename van de pensioenlasten in 2002 betreft mede een eenmalig effect ten gevolge van een
wijziging in de pensioenregeling zoals omschreven op pagina 58.
8 9
* De bezoldiging van de heer Wessels is in de vorm van een management fee.
** Lid Raad van Bestuur tot 9 mei 2001.
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening
De bezoldiging van de leden van de Raad van Commissarissen over 2002 is als volgt:
Vaste beloning Vaste beloning
2002 2001
M.C. van Veen 29.952 29.949
H. Rootliep 29.498 27.227
A. Baan* 20.422 10.210
A.P.H. van Baardewijk 20.422 20.420
P.J. Kalff 24.960 24.958
P.O. Vermeulen 24.960 24.958
Ex-leden** -- 32.899
Totaal leden Raad van Commissarissen 150.214 170.621
* Lid Raad van Commissarissen vanaf 9 mei 2001.
** Lid Raad van Commissarissen tot 9 mei 2001.
Aandelenbezit bestuurders en commissarissen
De bestuurders bezitten per 31 december 2002 direct en indirect gezamenlijk 3.151.082
(31 december 2001: 2.937.151) (certificaten van) aandelen, nominaal 2,50, van de
vennootschap. Opties op 134.500 (31 december 2001: 150.072 ) (certificaten van) aandelen zijn
verstrekt aan bestuurders en ex-bestuurders.
Per 31 december 2002 bezitten de commissarissen 6.540 (certificaten van) aandelen
(2001: 6.540)
Stockoptierechten
Het stock-optieplan is ter binding van circa 135 managers aan de onderneming ter stimulering
respectievelijk optimalisering van de winstgevendheid. Het aantal te verstrekken opties is
gerelateerd aan de bijdrage aan het bedrijfsresultaat door de betreffende werkmaatschappij en
mede afhankelijk van het totaal behaalde resultaat door de vennootschap.
Verstrekking van opties is beperkt tot een maximum van 1% per jaar van het uitstaande aantal
gewone aandelen. De vennootschap heeft het voor de uitoefening benodigde aantal aandelen
als bestendige gedragslijn sinds 1998 gekocht teneinde verwatering van de winst per aandeel
zoveel mogelijk te beperken. Ultimo 2002 zijn zoveel eigen aandelen in depot, waardoor een
volledige dekking van de uitstaande opties bestaat.
De stockoptierechten worden toegekend na publicatie van de jaarcijfers in maart tegen de openings-
koers op de dag van publicatie. Looptijd is 5 jaar, met een wachttijd van 3 jaar.
9 0
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Koeljahrrng onp dge vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening
Kop jaarrekening
Top icatieke in
Verstrekte optierechten
Stand Toegekend in Uitgeoefend / Stand
Verstrekt aan: Koers 01-01-2002 2002 vervallen 31-12-2002
Leden Raad van Bestuur en ex-leden Raad van Bestuur
H.J. Hazewinkel RA 25 - 30 17.000 12.500 -- 29.500
20 - 25 2.500 -- -- 2.500
15 - 20 19.340 -- 9.340 10.000
38.840 12.500 9.340 42.000
ir. A.J. de Jong 25 - 30 5.000 12.500 -- 17.500
20 - 25 20.400 -- 10.400 10.000
15 - 20 5.000 -- 4.000 1.000
30.400 12.500 14.400 28.500
D. Wessels 25 - 30 17.000 12.500 -- 29.500
20 - 25 2.500 -- -- 2.500
15 - 20 20.000 -- -- 20.000
39.500 12.500 0 52.000
ir. A.P.H. van Baardewijk * 25 - 30 23.332 -- 16.332 7.000
20 - 25 8.000 -- 8.000 0
15 - 20 10.000 -- 5.000 5.000
41.332 0 29.332 12.000
Totaal leden Raad van Bestuur en ex-leden Raad van Bestuur 150.072 37.500 53.072 134.500
Overige functionarissen 30 - 35 23.250 -- -- 23.250
25 - 30 304.796 218.950 115.896 407.850
20 - 25 268.200 -- 13.200 255.000
15 - 20 264.200 -- 165.750 98.450
Totaal overige functionarissen 860.446 218.950 294.846 784.550
Totaal 1.010.518 256.450 347.918 919.050
* Commissaris sinds mei 1999
De verdeling naar looptijd is als volgt:
2003 156.950
2004 89.850
2005 148.850
2006 268.950
2007 254.450
919.050
Kosten optieregeling 2002
Bedragen in 1.000 euro's
Rentederving van het vaststaand vermogen in het aandelen depot 720
Koersresultaten 2002 inzake uitoefenen van optierechten 2.009
9 1
j a a r r e k e n i n g 2 0 0 2
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
Garanties 2002 2001
Garanties 577.136 387.307
Bovenstaand bedrag aan verstrekte garanties wijkt af van het opgenomen bedrag in de toelichting
op de geconsolideerde balans. Dit is het gevolg van door de vennootschap gestelde garanties met
betrekking tot financieringen, die in de geconsolideerde balans onder de schulden zijn opgenomen, en
door dochtermaatschappijen zelfstandig afgegeven garanties.
Rotterdam, 12 maart 2003
De Raad van Bestuur De Raad van Commissarissen
H.J. Hazewinkel M.C. van Veen
A.J. de Jong H. Rootliep
D. Wessels A. Baan
A.P.H. van Baardewijk
P.J. Kalff
P.O. Vermeulen
9 2
Kop jaarrekening
Overige gegevens
o v e r i g e g e g e v e n s
Accountantsverklaring
Opdracht
Wij hebben de jaarrekening 2002 van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv te Rotterdam gecontroleerd.
De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van de vennootschap. Het is
onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken.
Werkzaamheden
Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking
tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en
uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuist-
heden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van
deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de
jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële
verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die
de leiding van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld
van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons
oordeel.
Oordeel
Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling
van het vermogen op 31 december 2002 en van het resultaat over 2002 in overeenstemming met
in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de
wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 BW2.
Rotterdam, 12 maart 2003
KPMG Accountants nv
Gebeurtenissen na balansdatum
De vennootschap heeft in januari 81.640 eigen aandelen ingekocht.
In januari is met de directie van Koehne Beteiligungsgesellschaft mbH & Co Holding KG een
intentieovereenkomst getekend voor de overname van de spooractiviteiten van Koehne. Deze
onderneming is gespecialiseerd in spoorvernieuwing en spooronderhoud en is onder meer actief in
Duitsland, Nederland, Estland, Hongarije en Polen.
Voorstel winstbestemming 2002
De Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt voorgesteld van de winst een bedrag van
45.055.000 te bestemmen voor uitkering van een contant dividend van 1,35 per gewoon aandeel
en het resterende bedrag, groot 68.791.000 toe te voegen aan de `Overige reserves'.
9 4
o v e r i g e g e g e v e n s
Statutaire bepalingen inzake winstbestemming
Artikel 36 handelt over de winstbestemming. Aangezien in het verslagjaar geen preferente en
financieringspreferente aandelen uitstaan noch zijn uitgegeven, zoals bedoeld in artikel 36 leden 1 tot
en met 5, staan hieronder slechts weergegeven artikel 36 leden 6 tot en met 8 alsmede artikel 37 lid 4:
`36.6. De Raad van Bestuur doet onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen aan de algemene
vergadering een voorstel omtrent welk gedeelte van de na toepassing van het bepaalde in de vorige
leden resterende winst wordt gereserveerd en welk gedeelte wordt uitgekeerd.
36.7. Besluit de algemene vergadering tot gehele of gedeeltelijke uitkering als bedoeld in het vorige
lid, dan geschiedt deze aan de houders van gewone aandelen in verhouding van hun bezit aan gewone
aandelen, onverminderd het bepaalde in lid 4 van artikel 37.
36.8. De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot voor uitkering vatbare
winst slechts uitkeringen doen voorzover haar eigen vermogen groter is dan het bedrag van het
gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet
moeten worden aangehouden. Besluiten van de algemene vergadering tot gehele of gedeeltelijke
opheffing van reserves behoeven de goedkeuring van de Raad van Bestuur en de Raad van
Commissarissen, onverminderd het bepaalde in lid 1, laatste zin, van dit artikel.
37.4. De Raad van Bestuur is met goedkeuring van de Raad van Commissarissen en van de algemene
vergadering bevoegd om te bepalen dat een uitkering op gewone aandelen niet in geld maar in de vorm
van gewone aandelen of financieringspreferente aandelen zal worden gedaan of te bepalen dat
houders van gewone aandelen de keuze wordt gelaten om een uitkering hetzij in geld, hetzij in de vorm
van gewone aandelen of financieringspreferente aandelen te nemen, een en ander voorzover de Raad
van Bestuur overeenkomstig het bepaalde in artikel 5 is aangewezen als het orgaan dat bevoegd is te
besluiten tot uitgifte van dergelijke aandelen, dan wel voorzover de algemene vergadering daartoe
besluit. De Raad van Bestuur stelt met goedkeuring van de Raad van Commissarissen de voorwaarden
vast waaronder een dergelijke keuze kan worden gedaan.'
Rapport van Trustee
Aan de houders van 5,25% achtergestelde, in certificaten aan toonder van gewone aandelen con-
verteerbare obligaties in de lening groot 34.033.516, anno 1994, per 2002, ten laste van Koninklijke
Volker Wessels Stevin nv, gevestigd te Rotterdam.
Overeenkomstig het daaromtrent bepaalde in artikel 11 van de trustakte van 19 oktober 1994, brengt
ondergetekende hierbij rapport uit omtrent zijn werkzaamheden met betrekking tot het boekjaar,
geëindigd per 31 december 2002.
Zoals in artikel 4 van de trustakte is voorgeschreven, zijn door de debitrice voldoende certificaten
van gewone aandelen gedeponeerd ter uitoefening van het conversierecht.
De conversieprijs per gewoon aandeel van nominaal 2,50 bedroeg per 20 mei 2002 11,34.
Gedurende het verslagjaar is nominaal 4.212.442 geconverteerd, het niet geconverteerde
uitstaande bedrag is per 20 mei 2002 afgelost en derhalve bedroeg het uitstaande niet aflosbaar
gestelde bedrag van de lening op 31 december 2002 nihil.
Amsterdam, 14 januari 2003
De Trustee,
Amsterdamsch Trustee's Kantoor bv,
R.F. Govaerts
D.P. Stolp
9 5
o v e r i g e g e g e v e n s
Rapport van de Stichting administratiekantoor
Overeenkomstig het bepaalde in artikel 11 van de administratievoorwaarden van de Stichting
Administratiekantoor van aandelen Koninklijke Volker Wessels Stevin N.V., brengen wij onderstaand
rapport uit omtrent de werkzaamheden gedurende het verslagjaar 2002.
Het Bestuur van de Stichting heeft in het verslagjaar driemaal vergaderd. Tijdens de vergadering in
maart 2002 heeft de voorzitter van de Raad van Bestuur een toelichting gegeven op de voor-
publicatie van het jaarverslag, waarin de jaarcijfers van het concern zijn opgenomen. Daarbij is ook
gesproken over de activiteiten in Duitsland, de malaise in de telecommarkt en de gevolgen daarvan
voor de activiteiten van VolkerWessels op dit terrein. Verder is de gang van zaken binnen het concern
aan de orde geweest waaronder de orderportefeuille, de grondposities, het eigen vermogen, de
solvabiliteit van het concern en de strategische uitgangspunten die in overleg met de Raad van
Commissarissen zijn vastgesteld. Door het Bestuur van de Stichting is besloten om, nadat van de Raad
van Bestuur en Raad van Commissarissen de bevestiging is verkregen dat er sprake is van 'vredestijd',
voor de certificaathouders de mogelijkheid te scheppen om een stemvolmacht te verkrijgen voor de
algemene vergadering van aandeelhouders van mei 2002.
In de vergadering gehouden in mei 2002 zijn naast de algemene gang van zaken binnen de vennoot-
schap, de ontwikkelingen in de bouwbranche in Nederland en de aangekondigde Parlementaire
Enquête Bouwnijverheid, de mogelijke gevolgen daarvan voor de aanbestedingspraktijk in Nederland
alsmede de bezoeken van de NMa bij de sector wegenbouw besproken. Daarnaast is aandacht besteed
aan de voorgenomen acquisitie van de activiteiten van KPN Netwerk Bouw B.V, thans VolkerWessels
Netwerk Bouw.
In het kader van het geldende rooster van aftreden is gesproken over het aftreden en de herbenoeming
van de heer J.W. Roskamp. Met algemene stemmen is de heer Roskamp per 30 juni 2002 herbenoemd
als bestuurder B-Voorzitter van het Bestuur van de Stichting.
In september 2002 heeft de derde vergadering plaatsgevonden. Van de heer Wierenga is het
verzoek ontvangen om hem vanwege gezondheidsredenen te ontslaan uit zijn functie van bestuurder
B van de Stichting. Het Bestuur heeft besloten om de heer Wierenga eervol ontslag te verlenen met
ingang van 1 oktober 2002. Voorts is tijdens deze vergadering door de voorzitter van de Raad van
Bestuur de gang van zaken in het eerste halfjaar van 2002 besproken als ook de orderportefeuilles van
de werkmaatschappijen van het concern en de positie van VolkerWessels in Duitsland. Een ander
onderwerp dat tijdens de vergadering van september 2002 aan de orde is geweest, is de positie van de
bestuursleden A van de Stichting.
Per 31 december 2001 is het nominale bedrag van de in administratie genomen aandelen 77.044.008
Mutaties in 2002 1.958.237
Saldo per 31 december 2002 79.002.245
Tegenover dit bedrag staan per genoemde datum 31.600.898 certificaten à 2,50 nominaal uit,
hetgeen overeenkomt met 92% van de geplaatste gewone aandelen Koninklijke Volker Wessels
Stevin nv.
Het Bestuur van de Stichting is thans als volgt samengesteld:
J.W. Roskamp (voorzitter), B-lid
mr. drs. R.H.A.M. Baron van Hövell tot Westerflier, B-lid
H.J. Hazewinkel RA, A-lid
prof. dr. L.M. van Leeuwen, B-lid
drs. R. Pieterse, B-lid
ir. M.C. van Veen, A-lid
Rotterdam, 12 maart 2003
Het Bestuur van de Stichting Administratiekantoor,
9 6
J.W. Roskamp
o v e r i g e g e g e v e n s
Onafhankelijkheidsverklaring
De Raad van Bestuur van de vennootschap en het Bestuur van de Stichting Administratiekantoor
verklaren hiermede, dat naar hun gezamenlijk oordeel de Stichting onafhankelijk is van de vennoot-
schap in de zin als bedoeld in bijlage X van het Fondsenreglement van Euronext Amsterdam nv.
Rotterdam, 12 maart 2003
Koninklijke Volker Wessels Stevin nv,
H.J. Hazewinkel
Stichting Administratiekantoor van
Aandelen Koninklijke Volker Wessels Stevin nv,
J.W. Roskamp
Verslag van de Stichting Aandelenbeheer
De Stichting Aandelenbeheer Koninklijke Volker Wessels Stevin (hierna te noemen: de Stichting) heeft
voor onbepaalde tijd het recht tot het nemen van preferente aandelen tot een maximum van 50% van
het op enig moment uitstaande geplaatste overige aandelenkapitaal.
Deze optie is tot op heden niet uitgeoefend.
Het Bestuur van de Stichting bestaat uit vier leden, te weten:
dr. J.C.M. Hovers (voorzitter), B-lid
ir. P. van Duursen, B-lid
drs. A.G. van Leersum, B-lid
H. Rootliep, A-lid
Per 30 juni 2002 is dr. J.C. M. Hovers conform rooster afgetreden als B-lid van het bestuur. Hij is per
dezelfde datum herbenoemd.
De Raad van Bestuur van de vennootschap en het Bestuur van de Stichting verklaren hiermede, dat naar
hun gezamenlijk oordeel de Stichting onafhankelijk is van de vennootschap in de zin als bedoeld in
bijlage X van het Fondsenreglement van Euronext Amsterdam nv.
Rotterdam, 12 maart 2003
Koninklijke Volker Wessels Stevin nv,
H.J. Hazewinkel
Stichting Aandelenbeheer
Koninklijke Volker Wessels Stevin,
J.C.M. Hovers
9 7
9 8
Overige financiële gegevens
9 9
o v e r i g e f i n a n c i ë l e g e g e v e n s
Vijf jaar VolkerWessels *
Op basis van de geconsolideerde jaarrekening
Bedragen in miljoenen euro's, tenzij anders vermeld
2002*
Winst- en verliesrekening
Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen (EBITDA) 234
Afschrijvingen materiële vaste activa 57
Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen goodwill (EBITA) 177
Afschrijvingen goodwill 2
Bedrijfsresultaat na afschrijvingen goodwill (EBIT) 175
Financiële baten en lasten 3
Resultaat gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 178
Belastingen 60
Resultaat gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 118
Buitengewone resultaten na belastingen / Aandeel van derden 4
Winst na belastingen 114
Balans
Immateriële vaste activa 27
Materiële vaste activa 350
Financiële vaste activa 116
Totaal vaste activa 493
Terreinen 206
Voorraden / Onderhanden werken / Vorderingen 1.126
Liquide middelen 243
Totaal activa 2.068
Aandelenkapitaal 86
Reserves 456
Niet verdeelde winsten 114
Eigen vermogen 656
Achtergestelde en onderhandse leningen / Aandeel van derden 90
Voorzieningen 228
Kortlopende schulden 1.094
Totaal passiva 2.068
Verhoudingsgetallen
Current ratio (vlottende activa / kortlopende schulden) 1,44
Solvabiliteit (eigen vermogen / totaal vermogen) 0,32
Rentabiliteit (netto winst in % eigen vermogen per 1/1) 19,3%
Overige gegevens
Bedrijfsopbrengsten 3.313
Orderportefeuille 3.707
Investeringen 100
Desinvesteringen 10
Netto investeringen 90
Netto investeringen immateriële vaste activa 20
Gemiddeld aantal werknemers 15.700
Kerncijfers per aandeel (in euro's)
Aantal winstgerechtigde gewone aandelen per 31 december (x 1.000) 33.374
Eigen vermogen 19,67
Cash flow 5,17
Winst 3,41
Kerncijfers per aandeel na volledige conversie obligatieleningen (in euro's)
Aantal winstgerechtigde gewone aandelen per 31 december (x 1.000) 33.508
Winst 3,40
* De jaren 2002 t/m 2000 op basis van `percentage of completion' en voor winstbestemming. De overige jaren op basis van `completed contracts' en na winstbestemming.
o v e r i g e f i n a n c i ë l e g e g e v e n s
2001* 2000* 1999 1998 219 189 158 138 54 52 46 43 165 137 112 95 2 -- -- -- 163 137 112 95 4 6 3 2 167 143 115 97 56 45 33 27 111 98 82 70 2 0 1 2 109 98 83 72 10 -- -- -- 321 273 254 223 101 105 68 49 432 378 322 272 173 186 166 145 1.004 888 782 607 209 148 170 122 1.818 1.600 1.440 1.146 86 78 78 76 396 333 317 307 109 98 -- -- 591 509 395 383 54 54 44 48 145 115 98 90 1.028 922 903 625 1.818 1.600 1.440 1.146 1,35 1,33 1,24 1,40 0,32 0,32 0,27 0,33 21,4% 21,4% 21,6% 21,1% 3.103 2.809 2.492 2.150 3.588 3.075 2.313 1.900 115 80 85 68 13 10 11 10 102 70 74 58 12 -- -- -- 13.800 13.418 13.182 12.418 33.138 32.898 32.293 33.144 17,83 15,48 12,22 11,55 4,98 4,54 3,99 3,47 3,28 2,97 2,56 2,18 33.703 33.567 32.894 33.860 3,24 2,84 2,53 2,15 1 0 1
o v e r i g e f i n a n c i ë l e g e g e v e n s
Meerjarenoverzicht bedrijfsopbrengsten / orderportefeuille per sector
Bedragen in miljoenen euro's 2002 2001 2000 1999 1998
Bedrijfsopbrengsten
Bouw en Vastgoed *
Woningbouw 793 779 787 732 599
Utiliteitsbouw 542 612 617 542 382
Industriebouw 88 68 60 64 67
1.423 1.459 1.464 1.338 1.048
Nederland 1.120 1.164 1.100 1.033 804
Buiten Nederland 303 295 364 305 244
1.423 1.459 1.464 1.338 1.048
Infrastructuur *
Wegen 758 735 575 516 434
Spoorwegbouw 310 252 218 166 193
Netwerken 357 232 209 186 186
Beton- en waterbouw 272 250 201 211 156
1.697 1.469 1.203 1.079 969
Nederland 1.301 1.054 849 790 739
Buitenland 396 415 354 289 230
1.697 1.469 1.203 1.079 969
Specialismen
Toelevering 60 108 109 87 87
Technische installaties 85 87 74 71 80
Industriële bouw 58 69 61 56 63
Verkeerstechniek 101 93 89 69 79
Materieelbeheer en dienstverlening 78 56 45 34 31
382 413 378 317 340
Orderportefeuille / Werkvoorraad
Bouw en Vastgoed 2.209 2.129 1.892 1.603 1.343
Infrastructuur 1.569 1.425 1.172 696 601
Specialismen 164 142 132 112 83
3.942 3.696 3.196 2.411 2.027
Intercompany 235 108 121 98 127
Orderportefeuille 3.707 3.588 3.075 2.313 1.900
Overige opdrachten 3.793 3.912 - - -
Werkvoorraad 7.500 7.500 3.075 2.313 1.900
*Cijfers zijn aangepast in verband met gewijzigde sectorindeling
1 0 2
o v e r i g e f i n a n c i ë l e g e g e v e n s
Terreinen en wooneenheden
Terreinen
De totale werkvoorraad per 31 december 2002 wordt onder meer bepaald door de bouwterreinen die
juridisch eigendom zijn van de vennootschap, vermeerderd met de (on)voorwaardelijke verplichtingen
tot aankoop van bouwterreinen en de bouwrechten uit hoofde van overeenkomsten.
Potentieel bezit in hectaren aan bouwterreinen per 31 december 2002 2001
Vinex-locaties 171 183
Niet-Vinex-locaties 573 422
Nederland 744 605
Duitsland 43 46
Totaal 787 651
Op deze terreinen worden globaal de volgende ontwikkelingen voorzien:
2002 2001
Nederland Duitsland Nederland Duitsland
Wooneenheden 16.500 stuks 1.475 stuks 13.800 stuks 1.600 stuks
Commerciële ruimte 857.000 m2 - 417.000 m2 -
Wooneenheden
Aantallen wooneenheden in aanbouw
van eigen ontwikkelingsprojecten
31 dec. 2002 31 dec. 2001
Nederland Duitsland Nederland * Duitsland
In aanbouw 1.955 219 2.474 241
Verkocht 1.508 122 2.103 116
Onverkocht 447 97 371 125
Aantallen in verslagjaar opgeleverde wooneenheden:
2002 2001
Eigen ontwikkeling Opdracht derden Eigen ontwikkeling Opdracht derden
Nederland 1.520 1.836 2.213 1.131
Duitsland 257 592 307 623
Totaal 1.777 2.428 2.520 1.754
*Cijfers zijn aangepast in verband met definitiewijziging 1 0 3
Begrippenlijst
Bedrijfsopbrengsten
Netto omzet vermeerderd met de mutatie onderhanden werk en vermeerderd met de mutatie
geactiveerde winst in het onderhanden werk.
Cash flow
Winst na belasting + afschrijving materiële vast activa + afschrijving immateriële vast activa
Current ratio
Bij de berekening van de current ratio wordt de vlottende activa ten opzichte van de
kortlopende schulden gehanteerd.
EBITDA
Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortisation. Bedrijfsresultaat voor rente, belasting,
afschrijving materiële vaste activa en afschrijving goodwill.
EBITA
Earnings Before Interest ,Taxes and Amortisation. Bedrijfsresultaat voor rente, belasting en
afschrijving goodwill.
EBIT
Earnings Before Interest and Taxes. Bedrijfsresultaat voor rente en belasting.
EIB
Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid.
Goodwill
Het bij de verwerving van deelnemingen vastgesteld verschil tussen de verwervingsprijs van de aandelen
en de nettovermogenswaarde hiervan.
Netto omzet
Opbrengsten van de in het verslagjaar opgeleverde werken, alsmede de opbrengsten van de in het verslagjaar
geleverde goederen en diensten. De omzet is exclusief omzetbelasting en exclusief binnen het concern
uitgevoerde transacties.
NMa
Nederlandse Mededingingsautoriteit
Quick ratio
Bestaat uit vlottende activa onder aftrek van terreinen en voorraden ten opzichte van de kortlopende schulden
onder aftrek van onvoorwaardelijke verplichtingen terreinen.
Rentabiliteit eigen vermogen
Winst na belasting / eigen vermogen per 1/1.
Solvabiliteit
Eigen vermogen in procenten van de totaal lang vermogen.
Totaal lang vermogen
Vaste activa + vlottende activa
Werkzaam vermogen
Eigen vermogen + aandeel van derden + voorzieningen
1 0 4
---- --
| | |
| |
| | |
| | |
| |
| | |
| | |
| |
| | |
| |
| | |
| |
| | |
| |
| | |
| | |
Persbericht
Rotterdam, donderdag 13 maart 2003
Familie Wessels overweegt openbaar bod
op aandelen VolkerWessels
De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen van Koninklijke Volker Wessels Stevin N.V. ("VolkerWessels") delen mee dat de heer D. Wessels bij brief van 12 maart 2003 heeft laten weten dat zijn familie overweegt om via een in Nederland gevestigde vennootschap een openbaar bod uit te brengen op alle uitstaande (certificaten van) gewone aandelen in het kapitaal van VolkerWessels.
De brief van de heer Wessels noemt een biedprijs van E 21 per (certificaat van een) aandeel (cum dividend) en geeft aan dat het de bedoeling is dat VolkerWessels haar activiteiten zal voortzetten op dezelfde wijze als tot nu toe en dat de identiteit van VolkerWessels zal worden gewaarborgd. Dat betekent onder meer dat het bestaande structuurregime zal worden gehandhaafd en dat geen wijzigingen plaats zullen vinden in de samenstelling van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen van VolkerWessels. In de brief wordt voorts de voorwaarde gesteld dat het bod wordt ondersteund door zowel de Raad van Bestuur als de Raad van Commissarissen van VolkerWessels.
De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen staan welwillend tegenover het bod en de door de familie Wessels aangegeven uitgangspunten en zullen het voorstel van de familie Wessels vanuit hun verantwoordelijkheid ten opzichte van allen die bij VolkerWessels betrokken zijn bestuderen. VolkerWessels verwacht dat zij uiterlijk 24 maart a.s. nadere mededelingen zal kunnen doen. De vennootschap laat zich adviseren door Kempen & Co. De Raad van Commissarissen heeft zich voorzien van eigen financieel en juridisch adviseurs.
In goed overleg is besloten dat de heer D. Wessels gedurende de periode dat de gesprekken over het bod gaande zijn zijn werkzaamheden als lid van de Raad van Bestuur zal opschorten en niet zal deelnemen aan de beraadslagingen van de Raad van Bestuur. Hij zal wel zijn operationele werkzaamheden blijven vervullen.
Noot voor de redactie (